Vesturland - 24.12.1963, Qupperneq 5

VESTURLAND
5
an til samkv. fundargerð. Viar
tekin gröf í suðvesturhorni
hins nýja garðsstæðis fyrir
18 manns úr Hnífsdal, sem
jarðsett voru þar hinn 26.
febrúar, sem farizt höfðu í
snjóflóði þar 18. þess mánað-
ar. Mun þetta að líkindum
eftirminnilegasta jarðarförin
hér, enda líklegt, að hvorki
fyrr né síðar hafi svo margir
verið jarðsettir þar í einu,
og áttu margir um sárt að
stæði, enda lengi verið á döf-
inni, en engin ákvörðun tekin
um það enn þá.
Um kirkjuorganleikara
og söng í ísafjarðarkirkju.
Eins og öllum mun vera
kunnugt, tíðkaðist það ekki
fyrr en á seinustu öld hér
á landi, að hljóðfæri væru
notuð við guðsþjónustur og
aðrar athafnir í kirkju til að
son og hélt því til september
loka.
Allt frá 1874 mun sama
orgelið hafa verið í kirkju-
nni unz keypt var hljóðfæri
1908 frá J.P. Nyström í
Karlsstad í Svíþjóð, stórt og
vandað kirkjuharmoníum með
tveimur hljómborðum. Voru
það mikil viðbrigði frá gamla
hljóðfærinu, sem að vonum
var orðið lélegt. Á þetta
hljóðfæri var svo spilað allt
ar. Var þetta hvorutveggja
gert þá um sumarið. Viarð
endaniegur kostnaður þessara
framkvæmda, að orgelið upp-
sett kostaði kr. 7221,13 og
söngstúkan kr. 6705,92.
Harmoníum kirkjunnar var
um haustið selt í Núpskirkju
'í Dýrafirði og mun vera not-
að þar enn þá. Þá gerðist
sá merkisatburður í söngmál-
um kirkjunnar þetta ár að
stofnaður var Sunnukórinn,
sem hafði það að öðru höfuð
markmiði að syngja við guðs-
þjónustur og aðrar kirkju-
legar athafnir í kirkjunni.
Ilelzt sú skipan enn þá og
er með ágætum.
Um skeið var mikið um
það rætt að byggja hér nýja
kirkju, þar sem þessi þætti
of lítil. Þegar árið 1916 er
rætt um þetta mál á sóknar-
nefndarfundi hér og kosin 7
manna nefnd til athugunar og
undirbúnings. Enn er þetta
mál rætt á fundi 1918 og á
fundi 1919 kemur fram til-
laga um að skora á safnaðar-
búa að leggja fram fé til
byggingar nýrrar kirkju. Mun
eitthvað hafa verið unnið í
því máli og fé safnað, því
fram kemur í fundargerð frá
1922, að byggingarsjóður sé
til staðar og í vísitaziugjörð
biskups frá 1923 er hann tal-
inn að upphæð kr. 3436,01.
Árið 1924 er skipuð 15 manna
nefnd, sem annast skal fjár-
söfnun í þessu skyni. Mun
sllk nefnd hafa starfað ó-
slitið síðan þar til fyrir
nokkrum árum. Laust eftir
1930 mun mikill hugur hafa
verið á meðal sóknarmanna
að hefja kirkjubyggingu, sem
strandaði einfaldlega, eftir
því sem bezt verður séð, á
fjárskorti, og að ekki fékkst
ián úr hinum almenna kirkju-
sjóði til framkvæmdanna, sem
miklar vonir virðast hafa
verið bundnar við, en á þeim
tíma mun ekki hafa verið
auðhlaupið að fá lánsfé hjá
lánastofnunum, slíkir kreppu-
tímar, sem þá voru á landi
hér. Og síðan verðgildi pen-
inganna hefir minnkað sem
raun ber vitni, hafa menn
fundið tilgangsleysi sjóðsöfn-
unar, sem sífellt minnkar að
gildi með hverju árinu. Hefur
raunin orðið sú, að fjársöfn-
un í kirkjubyggingarsjóð
hefir legið niðri um skeið,
mest, hygg ég, af þeim sök-
um. Horfið hefir verið að
því ráði í staðinn að bæta
þessa kirkju sem bezt og
balda henni við og framtíð-
inni falið að ráða fram úr
kirkjubyggingarmálunum þeg-
ar brýn þörf gerist.
Kirkjugarðurinn.
Samkvæmt fornri Isl. venju
er grafreiturinn umhverfis
kirkjuna. Miðbik hans er
garðurinn, eins og hann var
áður en núverandi kirkja var
byggð. Hann hefir verið
stækkáður nokkrum sinnum
á þessu eitthundrað ára tíma-
bili, sem hér um ræðir, vegna
fólksfjölgunar í sókninni og
því fleiri dauðsfalla árlega.
Þegar núverandi kirkjia var
byggð, var hún reist sunnan
við þáverandi kirkjugarð.
Mun svæðið í kringum hana
hafa þá verið tekið sem
kirkjugarðsauki, en 1883 og
á næsta ári, var hann enn
stækkaður og þá upp á við.
Árið 1904 er enn komið svo
málum að laðkallandi er
stækkun garðsins eða taka
upp nýjan kirkjugarð. Er um
það rætt þá að færa hann
upp í hlíðina fyrir ofan eyr-
ina, en næsta ár skorar sókn-
arnefnd á bæjiarstjórn að
leggja til stækkunar garðs-
ins hluta af Eyrartúni. Enn
er þetta ámálgað 1908 og
krafist lóðar til aukningar
kirkjugarðsins. Loks 1909 er
samþykkt af bæjarstjórn lað
láta af hendi hluta af Eyrar-
túni til stækkunar „út og
norður að hinni fyrirhuguðu
götu upp með húsi Sigríðar
Eggertsdóttur." Var þessi
hluti girtur á því ári. Hinn
23. febrúar 1910 var útfærsl-
binda eftir það hörmulega
slys. Mest, veit ég síðan, um
5 manns, sem jarðsettir voru
þar í einu, eftir hið minnis-
stæða brunaslys 3. júní 1946.
Árið 1912 var lagður vegur
út eftir gamla kirkjugarðinum
og krossvegur eftir þeim
nýja.
Árið 1924 var ákveðin
stækkun á garðinum niður
á við um miðbik garðsins.
Var það allstór spilda, sem
síðan var girt með steinvegg
1925, en um 1930 var garð-
urinn svo stækkaður lítið eitt
upp á við, langs með Kirkju-
garðsstígnum, og út á við
alveg að Eyrargötu, sem var
aðeins mjó ræma. Var síðan
gerður skipulagsuppdráttur
af garðinum 1931. Er hann
nú takmarkaður af götum á
alla vegu og verður því ekki
stækkaður meir og er að
flatarmáli um 0,8 ha að
stærð. Hefir hann verið girt-
ur steingirðingu á alla vegu,
sem framkvæmd hefir verið
í áföngum, með gönguhliði
að norðanverðu, út að Eyrar-
götu, en sáluhliði að sunnan-
verðu við Hafnarstræti. 1 því
er tvískipt jámgrind, sem
myndar táknmynd trúar, von-
ar og kærleika.
Aðkallandi er nú orðið að
leita að nýju kirkjugarðs-
Séð inn í kór ísafjarðarkirkju
leiða sönginn og létta undir
með honum. Og víst má telja,
að þær kirkjur hafi verið
færri, sem eignuðust hljóð-
íæri fyrr en eftir aldamót,
en nú mun vart þykja hlýða,
að syngja við kirkjulegar at-
bafnir án hljóðfæris.
Ekki er vitað hver eða
hverjir voru fyrstu organleik-
arar við kirkjuna, en 1879
kom Grímur Jónsson, cand.
theol. hingað til ísafjarðar og
settist hér að. Hann gerðist
organleikari við kirkjuna, en
sagði því starfi af sér vorið
1891. Hann var mjög söng-
elskur maður, sem lærir af
sjálfum sér að spila. Hann
samdi sönglög, þar á meðal
lag við sálminn, Sjá himins
opnast hlið, sem sungið var
í fyrsta sinn í kirkjunni á
jólum 1887.
Óli Ásmundsson, verzlunar-
stjóri, tók við organleikana-
starfinu af Grími Jónssyni
og hélt þeim starfa til 1897,
en þá tók við María Nielsen,
dóttir Sophusar Nielsen,
verzlunarstjóra hér. Þess má
geta til fróðleiks, að hún var
móðir Erlings Blöndal Bengt-
son, cellóleikara, sem getið
hefir sér mikið orð fyrir
hljómlistarhæfileika. María
hélt starfinu til 1901, en þá
tók við því Anna Benedikts-
til 1934, eins og fyrr getur.
Hinn 1. okt. 1910 tók svo
Jónas Tómasson, tónskáld,
við organleikarastarfinu í
kirkjunni og hefur haft það
óslitið á hendi til þessa dags,
þó lét hann af að spila við
guðsþjónustur eftir 51 árs
starf, eða í septemberlok
1961. Þegar hann tók við
starfinu, var hann nýkominn
frá námi hjá Sigfúsi Einars-
syni, tónskáldi, en hjá honum
lærði hann organleik, hljóm-
fræði og söngkennslu. Tók
hann einnig þá um vorið
söngkennarapróf við kennara-
skólann. Hann hafði jafnan
með sér fjölmennan og góðan
söngflokk í kirkjunni, sem
var ófélagsbundinn í 23 ár,
en 25. jan. 1934 var Sunnu-
kórinn stofnaður sem fyrr
getur, en verkefni hans er
fyrst og fremst að annast
söng í kirkjunni. Þess má
geta hér, að Sigurgeir Sig-
urðsson, þáverandi sóknar-
prestur hér, var ásamt Jónasi,
aðalhvatamaður að stofnun
kórsins.
Ragnar H. Ragnar tók við
organleikarastarfinu í kirkj-
unni 1. okt. 1961, að spila við
guðsþjónustur.
Þjónandi prestar á Isafirði
1863—1963.
Sá prestur, sem fyrst og
Frá vígslu orgelsins 1958.
Dr. Páll lsólfsson við orgelið. Sunnukórinn syngur.