Búnaðarrit - 01.01.1983, Page 311
STEFNUR í SAUÐFJÁRRÆKT HÉR Á LANDI 305
jafnframt í þeirri trú og von, að stærri kindin reyndist
þyngri en sú minni, þó það brygðist stundum. Þá fóru ýmsir
í þeim sveitum, sem féð var rýrast í, að kaupa hrúta til
kynbóta úr þeim byggðarlögum, þar sem fé var vænast,
einkum úr Þingeyjarsýslum, Norður-Múlasýslu, Stranda-
sýslu og Dölum. Þessar kynbætur reyndust misjafnlega.
Víða reyndist fyrsti ættliður blendinga vel, sauðir urðu
bráðþroska og mun þyngri en af heimastofni, en ær
reyndust ekki að sama skapi betur, voru oft fóðurþungar og
lingerðari en heimastofninn, en þá voru ekki miklir mögu-
leikar á að bæta fóðrun fjárins til muna. Það vantaði bæði
þekkingu í jarðrækt og á gildi og nauðsyn góðrar fóðrunar,
ráðunautar enn því nær óþekkt stétt og bændaskólarnir
ekki teknir til starfa, þótt þeir risu fljótlega eftir þetta til
mikils gagns, þótt íhaldsamari bændur gerðu lítið úr gagni
þeirra.
Búnaðarfélagsskapurinn, sem enn var á gelgjuskeiði, lét
þó þessi mál nokkuð til sín taka, bæði jarðrækt og
búfjárkynbætur. Bændur höfðu, áður en hér var komið,
aðeins hafist handa með stofnun fjárræktarfélaga, og síðar
voru stofnuð fjárræktarbú og nutu sum þeirra lítils háttar
framlaga frá Búnaðarfélagi íslands, er fram í sótti. Fyrsta
fjárræktarfélag er stofnað í Bárðardal 1855 og starfar aðeins
4—6 ár. 1881 er stofnað fjárræktarfélag í sömu sveit í
Lundarbrekkusókn, og 1887 var stofnað fjárræktarfélag
Suður-Þingeyinga, er starfaði um 20 ára skeið. Nokkur
fleiri fjárræktarfélög voru stofnuð, t. d. 1880 í Skagafirði,
1888 í Gnúpverjahreppi og 1915 í Leirár- og Melasveit.
Flest þessi félög störfuðu stutt.
Fyrsti sauðfjárræktarráðunautur B.Í., Guðjón Guð-
mundsson, er réðist til þess starfa 1902, hvatti mjög til þess
að einstakir bændur stofnuðu fjárræktarbú. Þau fyrstu voru
stofnuð 1902. Sum störfuðu stutt, en önnur áratugum
saman og gerðu mikið gagn eins og t. d.
Hrafnkelsstaðabúið. Eru enn starfandi nokkur slík bú undir