Búnaðarrit - 01.01.1983, Page 322
316
BÚNAÐARRIT
Fyrsta og ófrávíkjanlega reglan var, aö hann hefði svo góð
hold á spjaldhrygg, að þar fyndist ekki fyrir þverþornum
þegar hryggurinn væri vandlega skoðaður, einnig að hann
hefði góð mala- og lærahold. Hér yrði of langt mál að lýsa
öllum reglum um verðlaunaveitingar, en sett voru ákvæði
um þunga, bakbreidd, brjóstkassamál, fótleggjarlengd,
ullareiginleika o. fl., o. fl., en margar þessar reglur hafði
ég meira til hiiðsjónar heldur en að fylgja þeim bókstaflega,
heldur var reynt að dæma eftir heildargerð hrútsins og
metið meira afburða holdafar á baki, mölum og lærum en
vöntun á 2—3 cm á brjóstummál. Tekið var vægara á háum
fótum í héruðum þar, sem dilkar náðu miklum vænleika, en
þar, sem þeir voru léttir. Margir bændur, sem áttu afurða-
lítið fé, t. d. létta dilka, töldu helsta ráðið að kaupa stóra og
þunga hrúta frá þeim, sem vænt fé áttu, og sóttu þá oft í
fjarlæg héruð. Var þó í ræðu og riti, bæði af mér og
fyrirrennurum mínum, á sýningum, fundum og í tímarits-
greinum, sífellt bent á nauðsyn þess að fóðra vel til þess að
eðliskostir fjárins nytu sín, en bændum var lengi óljúft að
trúa slíku. Fjárpestirnar, einkum mæðiveikin, urðu fljót-
virkasti kennarinn. Þegar fénu fækkaði og ekki var talið
óhætt að sleppa fé snemma á vorin, enda næg hey fyrir
hendi, kom í Ijós, að vænleiki dilka óx hröðum skrefum.
Þennan lærdóm notuðu margir sér eftir fjárskipti og það
þótt fé fjölgaði, enda þá aukin tækni til fóðuröflunar.
í búfjárræktarlögum frá 1931 var ákvæði um sauðfjár-
ræktarfélög. Á hrútasýningum var brýnt fyrir bændum að
fjárræktarfélögin væru bestu samtökin til að vinna að
aukinni afurðasemi ánna. Nauðsyn væri að kynbæta féð
fyrir aukinni frjósemi og mjólkurlagni (vaxtarhraða
lamba), en ekki væri hægt að byggja val fyrir þeim
eiginleikum á verðlaunum hrútasýninganna. Bændur and-
mæltu þessu ekki, en tregðan að merkja lömbin og vigta féð
á fæti og á blóðvelli var mikil. Var því í byrjun reynt að
venja bændur við þessa fyrirhöfn með því að hafa aðeins