Heilbrigðismál - 01.07.1971, Síða 9

Sigmundur Magnússon, yfirlœknir
Tilraunir til lækninga á illkynja sjúk-
dómum hafa fram á okkar daga að verulegu
leyti byggzt á skurðlækningum. Ollum mun
nú ljóst, að vart er þaðan að vænta betri ár-
angurs svo nokkru nemi, nema til komi leiðir
til greininga sjúkdómanna fyrr en nú er, helzt
áður en þeir eru farnir að valda einkennum.
Astæða fyrir því að skurðaðgerðir hafa ekki
náð að lækna fleiri en raun ber vitni stafar
fyrst og fremst af því að meinin hafa náð að
breiðast út í næsta umhverfi sitt eða mynda
útsæði, svokölluð meinvörp annarsstaðar í
líkamanum.
Upp úr aldamótunum var farið að nota
töntgengeisla til lækninga, en þrátt fyrir stór-
stígar tæknilegar framfarir og sífellt betri ár-
angur hafa röntgengeislar ekki heldur náð að
lækna alla.
Það verður því að líta svo á að lækning ill-
kynja sjúkdóma muni endanlega ekki fást
með þessum aðgerðum, enda eru sumir sjúk-
dómarnir þess eðlis frá upphafi að þeim verð-
ur ekki beitt við þá. Engum er þetta betur
ljóst en einmitt þeim læknum, sem fengizt
fréttabréf um hhilbrigðismál
Lyfjameðferð við
illkynja sjúkdómum
hafa við lækningar með þessum aðferðum
eins og fram kom nýlega í blaðaviðtali við dr.
Friðrik Einarsson yfirlækni. Þetta hefur að
vísu verið Ijóst í langan tíma og því kann
ykkur ef til vill að undra hve stutt saga lyfja-
meðferðar á illkynja sjúkdómum er, en fyrsta
greinin um það efni svo nokkru máli skipti
birtist 1946 og fjallaði um notkun nitrogen
mustards við sérstökum tegundum illkynja
eitlasjúkdóma. 1948 birtist svo grein um
notkun aminopterins við bráðum blóðkrabba
í börnum. 1950 var lýst notkun ACTH,
hormóns frá framlappa heiladingulsins, sem
hvetur börk nýrnahettanna til að gefa frá sér
kortison. í kjölfar þess kom fljótlega notkun
kortisons sjálfs og skyldra lyfja og 1951 var
fyrst lýst notkun purine mótverkandi lyfja.
Síðan hafa kerfisbundnar rannsóknir á þús-
undum efnasambanda farið fram og lyfjum
fjölgað svo, að árið 1969 munu hafa verið í
notkun í Bandaríkjunum að minnsta kosti 25
lyf gegn illkynja sjúkdómum skv. grein sem
birtist í tímaritinu Disease — a - Month í apríl
1969.
Mér telst til að hér á landi séu til eða hafi
verið notuð 25 lyf og má vera að þau séu
fleiri þótt mér sé ekki kunnugt um það.
Af hverju er saga lyfjameðferðar gegn þess-
um sjúkdómum ekki lengri en raun ber vitni,
kunna menn að spyrja? Því er til að svara að
fæst lyf verða til fyrir tilviljun, heldur fyrir
kerfisbundnar rannsóknir. Að vissu leyti má
9