Samtíðin - 01.09.1940, Blaðsíða 17

SAMTÍÐIN
13
orðið liafa :á Rej'kjavík í fjarveru
niinni. Smábærinn Reykjavík er
horfinn — stórborgin Revkjavík er
komin í staðinn. Ný ln'is, nýjar götur,
ný liverfi, ný andlit. Þúsundir nýrra
andlita. Þó sér maður á stöku stað
gömul liús, gamlar götur, görnul
hverfi, gömul andlit. Gömul vingjarn-
leg andlit. Ég verð að játa, að mörg
hinna nýju liúsa eru vegleg og sann-
kölluð bæjarprýði. Það sama má ef-
laust segja um mörg binna nýju and-
Iita. Þó fellur þetta mér eklci í geð.
Það er svo margt, sem ég sakna frá
fvrri dögum. Ég sakna gömlu and-
litanna, er aldrei munu sjást framar.
Ég sakna vinarbrosa ))ess fólks, sem
þekti mig, meðan ég var fátækur og
umkomulaus. Ég sakna blýlegu,
gömlu húsanna, sem annað hvort
hafa brunnið til kaldra kola, eða ver-
ið rifin til grunna lil þess að rýma
fvrir nýjum búsum nýjum tíma.
Hin göinju hús, sem enn eru við lýði,
standa inn á milli stórhýsahna, herða-
lotin og þunglyndisleg. Það er engu
líkara en að þau fyrirverði sig fyrir
sína löngu tilveru. Þau eru hrörleg
og vanhirt. Það þykir ekki taka þvi
að hlynna að þvi, sem gamalt er. Þessi
gömlu bús eru þreytuleg, og ég sé á
svip þeirra, að þau þrá að líða undir
lok. Þó er blærinn, sem vfir þeim
hvilir, viðkvæmur. Þau eru sveipuð
endurminningum löngu liðinna daga.
Endurminningum þeirra, sem einu
sinni bjuggu í þeim — og lifðu þar
sitt fegursta. A kvöldin, er dauf ljós
skína út um stöku glugga þessara
gömlu búsa, minna þau á einstæð-
inga, sem stara lífvana augum aftur
í timann. Langt aftur til betri tíma,
sem engrar afturkomu eiga auðið.
Ég finn til með þessum húsum, og ég
staldra við og mæli til þeirra fáein,
vingjarnleg orð. Svo legg ég leið
mína vestur fvrir bæinn. Eg ætla að
heilsa upp á gamlari vin minn —
sjóinn. Yið höfum altaf verið svo
miklir mátar, sjórinn og ég. Ég nýt
þess að ganga um fjöruna, sem enn
er óáreitt af mannvirkjum. Eg týni
upp skel og skel mín gömlu leik-
föng. Endurminningar barnæsku
minnar sækja að mér. Mér finnast
gömlu leiksystur mínar — bárurnar
lifna við, er þær sjá mig aftur eftir
svo mörg ár. Þær lijala við mig, bjóða
mig velkominn heim til föðurlands-
ins góða og kveða mér fögur ljóð.
Hér er alt óbreytt alveg eins og i
gamla daga. 1 einum af Iiinum fornu
naustum sé ég gamlan sjómann —
siðskeggjaðan og gráan fyrir hær-
um. Hann er að dytta að bátnum sín-
um. Ég kasla á Iiann kveðju, en hann
tekur ekki undir. Hann er annars
hugar. Það er sami blærinn vfir hon-
um og gömlu húsunum.
Einn daginn geng ég austur i bæ-
inn. Ég er að leita að ákveðnu liúsi.
Ég hef kviðið fyrir að sjá þetta hús,
það eru svo margar endurminningar
við það tengdar, en Ipað er einhver
Iiulinn máttur, sem dregur mig þang-
að. Að lokum finn ég það. Það er lítið
og hrörlegt. Ég sé, að það er ekki
lengur notað til ibúðar, heldur vöru-
geymslu. Ég fæ leyfi til að fara inn í
búsið. Ég sest á tóman kassa og gef
endurminningum mínum lausan
tauminn. Það var í þessu liúsi, sem
hún bjó — æskuástin mín. Hún var
dóttir fátæks verkamanns, en sjálf