Fréttablaðið - 19.05.2010, Síða 16

16 19. maí 2010 MIÐVIKUDAGUR
Í leiðara Fréttablaðsins mánu-daginn 17. maí sl. lýsir Stein-
unn Stefánsdóttir eftir lífsmörk-
um stjórnmálaflokka í komandi
sveitarstjórnarkosningum og vill
meira en vel heppnað grín.
Það hefur lengi þótt gáfumerki
í landi okkar að vera bölsýnn og
e.t.v. ekki að ástæðulausu því að
stundum kostar það mikið mann-
vit að benda á það sem enginn vill
kannast við eða sjá. Í fámennu
samfélagi þar sem allt rekst á
annars horn og hver er öðrum
tengdur reynist gjarnan erf-
itt að framkalla nauðsynlegar
breytingar og þannig hefur böl-
sýni og þunglyndi orðið sá kross
sem hinn vitri hefur iðulega mátt
bera. Systir bölsýninnar er hæðn-
in. Háð er húmor hins þjáða og nú
á þessu vori hefur merkur hópur
listamanna og samfélagsrýna
gengið fram undir merkjum Besta
flokksins og unnið þjóðinni það
gagn að segja sitthvað sem segja
þarf í þeim efnum og eru að gera
heimildarmynd um verk sitt um
leið og þeir vafalítið bjarga geð-
heilsu margra með tiltæki sínu.
Fáránleika íslensks samfélags
þarf að tjá og furður þess verð-
ur að skoða. Í spegli Besta flokks-
ins blasir við þetta sem enginn
vill heyra eða sjá: Hið íslenska
efnahagsundur gat bara orðið til
á Íslandi. Við fóstruðum undr-
ið og veittum því þá viðspyrnu
og vaxtarmöguleika sem raunin
varð. Íslenska undrið varð ekki
einungis vegna einhverra fárra
glæframanna heldur enn fremur
vegna þess að þjóðarsálin ól við
brjóst sér bernskudrauminn um
að sigra heiminn, fá „alls konar“
fyrir ekkert.
Fram undan eru fyrstu lýð-
ræðislegu kosningarnar sem
fram fara í landinu eftir að við
höfum fengið í hendur rannsókn-
arskýrslu Alþingis og rykið er
farið að setjast svo að við grein-
um útlínur þess nýja landslags
sem við stöndum í nú þegar undr-
inu sleppir.
Steinunn bendir á að sveitar-
stjórnarmál snúast um börn í leik-
skólum og grunnskólum, velferð
þúsunda einstaklinga auk skipu-
lagsmála, samgangna og fjölda
annarra ófyndinna málaflokka.
Ég leyfi mér að bæta við atvinnu-
málum og stöðu þeirra fjölmörgu
fjölskyldna þar sem atvinnuleysið
er farið að þrúga og skemma.
Borgarstjórnarflokkur Sam-
fylkingarinnar hefur lagt fram
vandaða stefnuskrá sem unnin
er af mikilli faglegri yfirsýn og
alvöru. Þar sameinar krafta sína
félagshyggju- og jafnaðarfólk sem
hefur á að skipa reynslu og þekk-
ingu og bíður nú eftir því að ná
tali af Reykvíkingum svo að unnt
verði að ræðast við um raunveru-
leikann sem við blasir. Þar setjum
við atvinnumál í öndvegi og höfn-
um því að leggja árar í bát og bíða
markaðslausna en leggjum til að
Borgin sé aflvaki kjarks og breyt-
inga. Í annan stað krefjumst við
þess að öllum börnum sé tryggt
öryggi á meðan efnahagsþreng-
ingarnar ganga yfir og höfum um
það margt að segja undir kjörorði
okkar: Vekjum Reykjavík!
Sá doði sem nú liggur sem
skýjahula yfir pólitískri meðvit-
und borgarbúa og landsmanna
allra verður að greiðast frá, því
hafi einhvern tímann verið brýnt
að þjóðin nái tali af sjálfri sér þá
er það nú í rústum undursins. Og
hversu fyndið sem allt þetta er þá
höfum við ekki efni á að viðhalda
andrúmi undursins og ganga
hlæjandi að kjörborðinu þann 29.
maí næstkomandi.
Sá doði sem nú liggur sem skýjahula
yfir pólitískri meðvitund borgar-
búa og landsmanna allra verður að
greiðast frá
Íslenska undrið
Sveitarstjórnarkosningar
Bjarni
Karlsson
frambjóðandi
Samfylkingarinnar í
Reykjavík
Styrkja þarf stjórnsýsluna
Rannsóknarskýrsla Alþingis varpar ljósi á margvíslega veikleika stjórnsýslunnar hér á
landi. Stofnanir eru margar og veikburða og hið
sama má segja um ráðuneytin. Að tilstuðlan ríkis-
stjórnarinnar var sérstakri nefnd falið að rýna í
rannsóknarskýrsluna og móta tillögur um bætta
stjórnsýslu í kjölfar hrunsins. Í skýrslu nefndar-
innar er m.a. á það bent að framkvæmdavaldið búi
við ófullnægjandi aðhald úr stjórnsýslunni, frá
Alþingi, fjölmiðlum og mennta- og vísindastofnun-
um. Þá er undirstrikað mikilvægi þess að efla hinn
pólitíska þátt innan ráðuneytanna.
Fækkun ráðuneyta
Það er staðreynd að við Íslendingar þurfum nú
að byggja upp samfélag á nýjum grunni og út frá
gjörbreyttum aðstæðum. Þá er brýnt að við séum
órög við að nálgast mál frá nýjum sjónarhornum
og endurmeta afstöðu okkar til mála sem nú blasa
við í allt öðru ljósi en áður var. Í mörgum tilfellum
verðum við að spyrja nýrra spurninga og leita þar
af leiðandi einnig nýrra svara.
Íslenska stjórnsýslan þarf að gangast undir
rækilega endurskoðun. Mörg ráðuneyti hafa hafið
vinnu við að skoða skipulag í sínum ranni, stofn-
anauppbyggingu o.fl. með það að markmiði að
styrkja stjórnsýsluna, ná fram aukinni hagræð-
ingu og meiri fagmennsku. Í stjórnarsáttmála rík-
isstjórnarinnar er vikið að skipan stjórnarráðs-
ins og stefnt að fækkun ráðuneyta úr tólf í níu á
kjörtímabilinu. Þar er enn fremur gerð grein fyrir
því hvaða ráðuneyti gætu sameinast: 1) sjávarút-
vegs- og landbúnaðarráðuneyti og iðnaðarráðu-
neyti í atvinnuvegaráðuneyti, en samhliða stofnað
umhverfis- og auðlindaráðuneyti, 2) heilbrigðis-
ráðuneyti og félagsmála- og tryggingaráðuneyti
sameinist í velferðarráðuneyti, 3) dómsmála- og
mannréttindaráðuneyti og samgöngu- og sveitar-
stjórnarráðuneyti sameinist í innanríkisráðuneyti.
Baráttumál Vinstri grænna
Eðlilegt er að í kjölfar skýrslu nefndarinnar
verði þessi áform tekin til endurmats, þótt áfram
verði haldið við markmiðið um fækkun ráðu-
neyta. Vinstri græn hafa lagt ríka áherslu á að efla
umhverfisráðuneytið. Það þýðir að tiltekin verk-
efni sjávarútvegs- og landbúnaðar- og iðnaðar-
ráðuneytis færu til umhverfisráðuneytis en mál-
efni atvinnuveganna sjálfra yrðu þá sameinuð í
atvinnuvegaráðuneyti. Slík sameining hefur um
langt skeið verið baráttumál Vinstri grænna. Við
myndun núverandi ríkisstjórnar lagði VG einnig
höfuðáherslu á þetta atriði. Í umræðunni hefur
heyrst að ætlunin sé að leggja niður sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðuneytið eða að þetta sé hluti af
aðlögunarferli gagnvart ESB-aðild. Augljóst er
að ráðuneyti sjávarútvegs og landbúnaðar verður
ekki lagt niður þótt verkaskiptingu milli ráðuneyta
verði breytt eða heiti þeirra. Raunar má allt eins
halda því fram að eitt atvinnuvegaráðuneyti geti
orðið öflugur málsvari þessara mikilvægu grunn-
atvinnugreina, jafnvel enn sterkara en núverandi
ráðuneyti þessara mála. Að svona sameining sé
hluti af aðlögunarferli gagnvart ESB er órökstutt
eftir því sem ég fæ best séð. Er nóg í því efni að
vísa til þess að Vinstri græn hafa lengi talað fyrir
umhverfis- og auðlindaráðuneyti, sem færi með
auðlindir til lands og sjávar í þeim tilgangi að
tryggja sjálfbæra nýtingu auðlindanna og aldrei
tengt það ESB-aðild eins og nærri má geta.
Stofnun velferðarráðuneytis er skynsamleg,
í heilbrigðis-, félags- og tryggingamálum er um
mörg mjög svo skyld verkefni að ræða, oft með
mikilli skörun en slík sameining gæti skilað marg-
víslegum árangri, ekki síst með tilliti til þjónust-
unnar við almenning í landinu.
Hvað stofnun innanríkisráðuneytis varðar, má
benda á að samgönguráðuneyti fer með málefni
siglinga og fjarskipta, flugmál og vegamál og
dómsmálaráðuneyti fer með málefni Landhelgis-
gæslu, löggæslu, björgunarmála og almannavarna.
Sveitarstjórnar- og byggðamál ásamt dóms- og
mannréttindamálum kæmu þá til viðbótar inn í
nýtt burðugt innanríkisráðuneyti.
Tökum róttæk skref
Samhliða breytingum á stjórnarráðinu þarf að
huga að fleiri þáttum. Með fækkun ráðuneyta og
ráðherra þarf að styrkja hina pólitísku stjórnsýslu.
Það má t.d. gera með því að í sumum ráðuneytum
starfi fleiri en einn ráðherra eins og þekkist vel á
öðrum Norðurlöndum og víðar. Þeir gætu jafnvel
farið með tiltekin málasvið innan ráðuneytisins.
Hagræðingin af þessu fyrirkomulagi er að minnka
yfirbyggingu, ná betri heildarsýn yfir málaflokka
og skyld mál og meiri festu í stjórnsýsluna. Þá
kæmi einnig til álita að fara svipaða leið og
nágrannaþjóðirnar, sem festa ekki fjölda og heiti
ráðuneyta í lög, heldur búa við sveigjanlegt fyrir-
komulag sem getur tekið mið af áherslum og tíðar-
anda hverju sinni.
Engum dylst að ef ráðist verður í svo yfirgrips-
mikla uppstokkun í stjórnarráðinu sem hér um
ræðir, þarf að undirbúa slíkt vel. Vinna þarf tíma-
setta áætlun í samvinnu við starfsfólk og vinna
að breiðri pólitískri samstöðu. Allt tekur það tíma
og er mikilvægast að vanda til verka frekar en að
flýta sér um of. En um leið megum við ekki óttast
að taka róttæk skref í þá átt að gera stjórnsýsluna
sterkari, vandaðri og árangursríkari. Í því efni
verðum við fyrst og síðast að hugsa um þjónustu-
og framkvæmdahlutverk stjórnsýslunnar við
almenning og eftirlitshlutverk hennar í þágu þjóð-
arhagsmuna á grundvelli þess umboðs sem hún
fær frá löggjafanum.
Stjórnsýslubreytingar
Árni Þór
Sigurðsson
þingmaður Vinstri grænna
Raunar má allt eins
halda því fram að
eitt atvinnuvega-
ráðuneyti geti orðið
öflugur málsvari þessara mikilvægu
grunnatvinnugreina, jafnvel enn
sterkara en núverandi ráðuneyti þess-
ara mála