Fréttablaðið - 19.05.2010, Blaðsíða 24
19. MAÍ 2010 MIÐVIKUDAGUR2 ● kjóstu með menntun
● BESTA LEIÐIN ÚT
ÚR KREPPUNNI Ef
grannt er skoðað kemur í
ljós að ríkisstjórnin ætlar
að auka framkvæmdir í
samgöngum og bygg-
ingu orku- og álvera um
leið og þjónusta sveitar-
félaga verður skorin niður,
þar á meðal í skólum. Á
sama tíma benda ýmsir
fræðimenn á að aukin áhersla á menntun og rannsóknir sé í raun besta
leiðin út úr kreppunni og vísa þá til viðbragða Finna og Svía við fyrri
bankakreppu.
Kristinn Breiðfjörð Guðmundsson í Skólavörðunni, tímariti KÍ.
Skapandi skólastarf er alltum-
lykjandi hugtak í menntakerfi
samtímans.
„Frá vöggu til grafar er mennt-
un líklega það sem hefur mest áhrif
á hvernig okkur tekst að byggja líf-
vænlegt og skilvirkt samfélag,“
segir Sigrún Grendal, formað-
ur Félags tónlistarskólakennara.
„Það skiptir máli að stuðla að al-
hliða persónuþroska einstaklinga í
stað hefðbundinna áherslna á þekk-
ingu og miðlun þekkingar. Ein besta
leiðin til þess er í gegnum listir og
skapandi starf.“
Skapandi skólastarf á að vera
alltumlykjandi hugtak og mark-
mið í skólastarfi að mati Sigrún-
ar. „Anne Bamford, sem tók nýver-
ið út listmenntun á Íslandi, hefur
sýnt fram á að góð kennsla í skap-
andi greinum skilar sér í aukinni
skapandi hugsun í öðrum fögum og
að þar sem listum og menningu er
gert hátt undir höfði í menntakerfi
þjóða, eru gæði almennrar mennt-
unar mest. Í rannsóknum hennar
kemur líka fram að gæðin eru mest
þar sem tekst að virkja sérþekk-
ingu úti í samfélaginu til stuðnings
almennu skólakerfi.
Á ráðstefnum úti í heimi er rætt
um að þróa og bæta menntakerfi
þjóða, ekki sé lengur hægt að halda
áfram á sömu braut heldur þurfi að
líta til nýrra viðmiða: sköpunargáfu
og menningar. Skýrsla sem unnin
var fyrir menningar-, vísinda- og
menntanefnd Evrópuráðsþingsins
undirstrikar þetta enn frekar en
þar kemur meðal annars fram að
við þurfum ekki fólk sem hugsar í
beinum línum. Við þurfum fólk sem
getur séð heildarsamhengi og búið
til óhefðbundnar tengingar.“
Sigrún segir að hallað hafi undan
fæti hjá list- og verkgreinum og
þjónusta minnkað. „Ég þykist þó
viss um að við munum forgangsraða
með skapandi skólastarf að leiðar-
ljósi. Mikil áhersla á bóknám fram
yfir nám þar sem tilfinningar koma
meira við sögu hefur opnað gjá milli
vitræns- og tilfinningalegs þroska.
Antonio Damasio heldur því fram
að þetta eigi þátt í hrakandi siðferði
og einnig að listfræðsla stuðli að til-
finningalegri virkni og betra jafn-
vægi milli vitræns og tilfinninga-
legs þroska.“
Hlutverk stjórnmálamanna er
mikilvægt að mati Sigrúnar í fram-
þróun skólastarfs og þar með sam-
félagsins „Sem aldrei fyrr þurfum
við á hugsjónafólki að halda sem sér
heildstætt samhengi hluta og beit-
ir faglegum vinnubrögðum við að
móta framsýnt samfélag þar sem
menntun er í hásæti. Við menntum
nú þegar kennara sem hafa gríðar-
lega mikilvægu samfélagshlutverki
að gegna – en e.t.v. ættum við einn-
ig að beina sjónum okkar að öðrum
lykilhlutverkum í þjóðfélaginu og
ræða menntun foreldra og stjórn-
málamanna.“
Sigrún Grendal, formaður Félags tónlist-
arskólakennara. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Brýnt er að horfa til framtíðar
menntunar og nýsköpunar í
leikskólum landsins.
„Til að góð listfræðsla dafni í skól-
um þarf hugmyndaríka, ástríðufulla
og duglega kennara. Það er niður-
staða viðamikillar úttektar ástr-
alska prófessorsins Anne Bamford
frá Listaháskólanum í Lundúnum,
á menningar- og listakennslu á Ís-
landi,“ segir Soffía Þorsteinsdóttir,
formaður Faghóps listgreinakenn-
ara í leikskólum.
Í úttektinni var horft til fram-
boðs formlegrar og óformlegrar list-
og menningarfræðslu, ásamt fram-
kvæmd skólastarfs, aðgengi í námi,
kennaramenntun og möguleika
kennara og listamanna á endur- og
símenntun.
„Þá kom fram að fjölga þyrfti
viðurkenndum námsleiðum fyrir
starfandi listamenn og kennara í
skólum. Of litlum tíma væri varið í
listir og menningu í kennaramennt-
un og margir nemendur lykju kenn-
aranámi án þess að öðlast nægilega
færni og þekkingu til að ná árangri í
listgreinakennslu. Einnig kom fram
að vönduð listfræðsla hefur djúp-
stæð áhrif á börn, umhverfi náms
og kennslu, sem og samfélagið, en
áhrifin voru aðeins greinileg þar
sem vandað starf og skipulag var
til staðar.“
Að sögn Soffíu hefur gróskumikið
fagstarf vaxið ört í íslenskum leik-
skólum á undanförnum árum í takt
við metnaðarfull þróunarstörf. „En
ef efla á starf leikskólanna þarf að
styrkja nám sem hvetur til skapandi
hugsunar og nýsköpunar fremur en
að draga úr því. Á samdráttartímum
hefur þurft að spara í skólakerfinu
og þá oftar en ekki verið vegið að
list- og verkgreinum,“ segir Soffía
og bendir á nýlega samþykkta stöðu
sérgreinastjóra innan leikskólanna
sem var fyrst látin falla niður þegar
kreppan svarf að með tilheyrandi
niðurskurði.
„Helstu rök fyrir stöðu sér-
greinastjóra voru að leikskólar
hafa ólíkar áherslur í starfi sem
kalla á meiri sérhæfingu. Leikskól-
ar þurfa að takast á við fjölbreytt-
ara samfélag og með sérgreina-
stjóra verður leikskólastarf mark-
vissara og í því gefst kostur á þróun
og dýpkun námsþátta sem starfið
byggir á. Hlutverk sérgreinastjóra
er skipulagning og umsjón með sér-
stökum áherslum í starfinu sem
tengjast markmiðum í skólanáms-
skrá leikskóla; þar með talið listum
og vísindum.“
Soffía segir fjölda rannsókna
sýna að mótun barna sé mest á leik-
skólaaldrinum og því skipti miklu að
þar sé vandað til verka.
„Svo leikskólabörn fái sem mest
úr list- og vísindanámi þarf námið
að fara fram innan veggja leikskól-
ans og kennarar að hafa góða þver-
faglega menntun og skilning á fjöl-
þættari fræðasviðum. Hinn al-
menni leikskólakennari þarfnast
betri grunnmenntunar á sviði lista,
nýsköpunar og vísinda, og mögu-
leika á viðbótarnámi í þeim grein-
um. Þá þarf að auka starfsval leik-
skóla til að gera starfið enn eftir-
sóknarverðara og markvissara. Sé
horft til framtíðar í menntun og
nýsköpun, ásamt eflingu íslensks
skólastarfs í samkeppni við önnur
lönd, þarf að leggja grunn að því
sem koma skal og standa vörð um
starf leikskólanna.“
Listnám barna mikilvægt
Soffía með listelskum börnum með forvitnileg hljóðfæri á leikskólanum Sæborg í
vesturbæ Reykjavíkur, þar sem Soffía er leikskólastjóri. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Kjóstu með menntun
ÆTLAR ÞÚ AÐ SKERA NIÐUR Í SKÓLAMÁLUM OG ÞÁ HVAÐ EF ÞÚ KEMST TIL VALDA?
„Við höfum ekk-
ert sérstaklega
á stefnuskránni
okkar hjá Sjálf-
stæðisflokknum
að skera niður
í skólamálum,“
segir Haraldur
Sverrisson, oddviti Sjálfstæðisflokks-
ins í Mosfellsbæ. „Við ætlum okkur
að standa vörð um þau eins og við
lífsins mögulega getum.“
Haraldur segir fjárhag Mosfells-
bæjar nokkuð góðan. „Við höfum
farið í ákveðnar hagræðingaraðgerðir
að undanförnu og vonumst til þess
að þær dugi,“ upplýsir Haraldur og
bætir við að sjálfstæðismenn hafi ekki
frekari hagræðingu á stefnuskránni.
„Það er búið að gera fjárhagsáætlun
fyrir árið 2010 og hún lítur vel út. Það
lítur ekki út fyrir annað en hún stand-
ist. Við reynum að fara vel með fé.“
STANDA VÖRÐ UM SKÓLAMÁLIN
„Rekstur sveitar-
félaganna er
erfiður og rekstur
grunnskólanna
vegur þar þungt,“
segir Guðríður
Arnardóttir, bæjar-
fulltrúi í Kópavogi,
sem skipar fyrta sæti á framboðslista
Samfylkingar í Kópavogi. Hún telur nið-
urskurð í skólamálum óhjákvæmilegan
á komandi kjörtímabili en fara verði var-
lega í sakirnar. „Við munum leitast við að
hagræða svo það komi ekki niður á námi
barna. Okkur líst illa á hugmyndir um
fækkun kennslustunda en endurskoða
má úthlutunarfjármagn til grunnskóla
og breyta úthlutunaraðferðum til að
nýta betur fjármuni. Tækifæri til hag-
ræðingar gætu legið í rekstri mötuneyta
skólastofnana.“ Hún segir mikilvægt að
vinna niðurskurð í samvinnu við fagfólk
og stjórnendur skólanna.
SAMRÁÐ HAFT VIÐ FAGFÓLK
● EKKI HÆGT AÐ
SKERA NIÐUR Í SKÓLA-
KERFINU EINS OG Í
ANNARRI STARFSEMI
Kennarasamband Íslands varar
við þeirri hugmynd að alveg
eins sé hægt að skera niður í
skólakerfinu og í annarri starf-
semi. Skólinn er vinnustað-
ur og griðastaður barna okkar.
Þegar foreldrar missa vinn-
una, búa við skertar atvinnutekjur eða ráða ekki lengur við að eiga eða
leigja viðunandi húsnæði versnar hagur barna og unglinga. Getur skól-
inn haldið áfram að vera að vera öruggur samastaður barna og ung-
menna og bakhjarl fjölskyldna með færri kennurum, verri starfsskilyrðum
nemenda og kennara, styttri árlegum starfstíma, færri valkostum í námi
og skertri stoðþjónustu? KÍ skorar á stjórnvöld, jafnt ríki sem sveitarfélög,
að taka höndum saman um að verja skólastarf og menntun í landinu og
mun ekki skorast undan því að leggja þar til krafta sína og þekkingu.
Elna Katrín Jónsdóttir í Skólavörðunni, tímariti KÍ.
„Það er þannig
að fjárhags-
leg staða Vest-
mannaeyjabæj-
ar er mjög góð.
Áhersla núverandi
meirihluta er að
nýta þá fjármuni
í framkvæmd-
ir. Ef við fáum einhverju um það ráðið
eftir kosningar munum við tryggja að
fjármunir bæjarins verðir áfram nýtt-
ir til frekari uppbyggingar og eflingar
í skólakerfinu,“ segir Sigurður E. Vil-
helmsson, efsti maður á lista Fram-
sóknarflokksins í Vestmannaeyjum.
„Þannig viljum við meðal annars efla
samstarf milli skólastiga og auka hlut
foreldra í mótun skólastarfsins,“ bætir
hann við.
AUKIÐ SAMSTARF MILLI SKÓLASTIGA
Útgefandi: Kennarasamband Íslands l Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Kristín Elfa Guðna-
dóttir l Heimilisfang: Laufásvegi 81, 101 Reykjavík l Vefsíða: www.ki.is l Sími: 595 1111