Samtíðin - 01.10.1970, Blaðsíða 22

18
SAMTÍÐIN
Ingólfur Davíðsson:
Ur ríli
ndttúmnnar
KOMIÐ IIPP í ALPA
Á FERÐ upp í Alpafjöll liggur leiðin fyrst
gegnum skógarbelti, sem víða nær upp í 1500
m hæð yfir sjó, eða eins og upp bungur Vatna-
jökuls. í Ötztal, sem skerst inn í fjöllin út
frá Inndal í Týról, klifrar sembrafuran hæst
trjáa, eða allt upp í 2100 m hæð. Lerki gefst
þar upp 100 metrum neðar. Snemma í júní
standa þarna þúsundir af fagurri fjallajurt,
Soldanellu að nafni, með ljósbláar blómklukk-
ur. Jöklasóley, lambagras og sauðamergur
blómgast þarna í háfjöllunum.
Hótelþorpið Hochgurgl stendur í Öræfa-
jökulshæð. í ágústbyrjun 1967 sá ég í þeirri
hæð í Bieberhöheskarði 46 tegundir íslenzkra
blómjurta. Þarna uppi var fjallafura jarð-
lægur runni; fururnar við Rauðavatn eru
stórtré hjá furunni þarna uppi í Alpaskarð-
inu. En þarna státuðu tvö stór fjallahótel.
Kýr og geitur gengu á beit, og ferðafólkið
dreifði sér um allt líkt og fénaður á beit! Naut-
peningurinn var loðinn og heldur lubbaleg-
ur, smalar báru uppmjóar stormhúfur og
langa stafi. Geiturnar teygðu hausana inn
um bílgluggana í ætisleit. Þetta er í fjalla-
jurtabeltinu ofan við skógana. Á takmörkun-
um vaxa kræklótt tré og runnar. Lífskjör-
in eru hörð hátt til fjaila víðar en á íslandi.
Margar jurtir blómgast jafnskjótt og snjóa
leysir. Þær hafa búið sig undir það sumarið
áður.
Blöð margra fjallajurta eru þykk og leð-
urkennd eða þá loðin, allt gert til varnar
þurrki og kulda. Víða hlífir snjór á vetrum.
Berangur er þá hættulegur, því að þá hættir
brumum og sprotum til að ofþorna og visna.
Alparcs blómgast venjulega mikið á vorin
í fjöllunum, en blómgun getur alveg brugðizt
eftir snjóléttan vetur. Bergtegundir halda og
misvel í sér raka, og hefur það mikil áhrif á
gróðurfarið. Sum fjöll eða hnjúkar eru al-
gróin langt upp eftir, en önnur standa nakin
skammt frá. Orsökin getur verið misjöfn
úrkoma og snjóalög, en oft ráða bergtegund-
ir úrslitum. Fjall úr bergi eða afbrigði bergs,
sem heldur vel í sér raka, er venjulega gró-
ið langt upp eftir hlíðum. Sami mismunur
kemur fram á láglendi. Gljúp hraun eru .víða
alvaxin grámosa, sem þclir prýðisvel þurrk,
en jurtir, sem þurfa meiri raka, eiga eríitt
uppdráttar, nema helzt í holum og gjótum
í hrauninu. Geislasteinaríkt bergundirlag er
víða gróðurlítið líkt og hraun og er grátt aí
mosa á svipaðan hátt. Svo er t. d. víða við
Berufjörð.
Ef velja skal fjallajurt í garð, er margs
að gæta. í hvernig jarðvegi vex hún í fjölÞ
unum? Þar er víða mjög mikil úrköma. Bæði
regnvatn og leysingarvatn seytlar um ræt-
urnar á sumrin, og vatnið er á hreyfingu, en
ekki kyrrstætt. Steinhæð, sem ætluð er fjalla-
jurtum, þarf að vera vel framræst. Sumar
fjallajurtir vaxa í urð eða rifum í bergi og
hafa mjög langar rætur. Fer vel um þær í vel
framræstri steinhæð móti sól. Sumarið 1969
sá ég t. d. allmargar þroskalegar jöklasól-
eyjar í steinhæðum á Seyðisfirði, fluttur ofan
úr Bjólfi eða Strandatindi.
RÖDD RITHÖFUNDARINS:
SÉRHVER maður velur sér fyrr eða síðar
sögu, sem hann telur seinna vera ævisögu
sína.
Max Frisch
svissneskur rithöfundur.
RÖDD SJÓNVARPSNOTANDANS:
GUÐ virðir okkur, þegar við horfum á
sjónvarp, en hann elskar okkur, ef svo ber
við, að við lokum því.
Manfred Dulling.
RÖDD AÐALRITSTJÓRANS:
KIRKJAN er blátt áfram æðsti skóli mann-
vinanna.
Udo Erlenhardt
aðalritstjóri tímaritsins „Þú og ég‘‘.