Fréttablaðið - 30.11.2010, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 30. nóvember 2010 15
AF NETINU
25% af launum í aukakostnað vegna krónunnar
Vextir hér eru og verða alltaf a.m.k. 5% hærri vegna krónunnar. Vextir leiða
til hærra verðlags. Óstöðugur gjaldmiðill leiðir til enn hærra verðlags. Það
eru aðstæður og skilyrði sem ákvarða hvort fyrirtæki vaxa og dafna. 25%
af launum íslendinga fara í aukakostnað vegna krónunnar. Til þess að hafa
svipuð laun og annarsstaðar á norðurlöndunum þurfum við að skila 25%
lengri vinnuviku. Ef fjölskylda sem kaupir sér eitt hús á Íslandi og önnur
kaupir sér hús t.d. í Danmörku. Þá er staðan sú eftir 20 ár að þá hefur
íslenska fjölskyldan greitt sem svarar andvirðis tveggja húsa, séu greiðslur
bornar saman við endurgjald dönsku fjölskyldunnar.
gudmundur.eyjan.is
Guðmundur Gunnarsson
Núverandi ríkisstjórn hefur að ýmsu leyti sérstöðu á
sviði utanríkismála enda stjórn-
arflokkarnir með mjög ólíka
stefnu í þeim málaflokki. Þetta
hefur verið áberandi í tengslum
við Evrópusambandið og aðildar-
umsókn Íslands að því. Þetta á
ekki síður við varðandi afstöðuna
til NATO. Samfylkingin styður
aðild að þessu hernaðarbanda-
lagi og reiðir sig þar á stuðn-
ing stjórnarandstöðuflokkanna,
einkum Sjálfstæðisflokks og
Framsóknar flokks.
Þessi stefna er afleiðing sein-
ustu kosningaúrslita og það er
ekkert óeðlilegt að flokkar sem
eru ósammála í þessu máli komi
sér saman um að mynda ríkis-
stjórn til að koma fram öðrum
málum. Finna má dæmi um þetta
frá ýmsum öðrum ríkjum, t.d.
Danmörku, þar sem utanríkis-
pólitíski meirihlutinn var annar
en ríkisstjórnarmeirihlutinn á
níunda áratugnum. Á hinn bóginn
er engin ástæða til að breiða yfir
þennan ágreining eða láta eins
og hann sé ekki til. Viðleitni til
þess má finna í skrifum forsætis-
ráðherra og utanríkisráðherra
að undanförnu. Þar reyna þau að
gera NATO aðlaðandi í augum
friðarsinna með því að gefa til
kynna að bandalagið hafi breyst.
Nánari athugun á málavöxtum
styður hins vegar ekki þá skoðun.
Það er rétt að eftir að hann
var kjörinn Bandaríkjaforseti
gaf Barack Obama til kynna að
hann hygðist breyta verulega
um stefnu varðandi vígbúnað
og afvopnun. Stærsta breyting-
in var sú að Bandaríkin hafa nú
gert kjarnorkuafvopnun að loka-
markmiði sínu. Fyrir yfirlýsingar
sínar í þessum málum fékk
Obama friðarverðlaun Nóbels
2009. Sú viðurkenning var þó of
snemmbær. NATO-fundurinn á
dögunum samþykkti stefnu sem
er í meginatriðum sú sama og
var ákvörðuð á svipuðum fundi
2008, þegar George W. Bush
var Bandaríkjaforseti. Sérstak-
lega er eftirtektarvert að ekki
skuli hróflað við kjarnorkustefnu
bandalagsins.
Ef mark væri takandi á yfir-
lýsingum Obamas um kjarnorku-
afvopnun hefði NATO getað
stigið ýmis skref í átt að kjarn-
orkuafvopnun. Í fyrsta lagi með
því að falla frá núverandi stefnu
sem felur í sér að bandalagið
áskilur sér rétt til að beita kjarn-
orkuvopnum að fyrra bragði. Það
gerðist ekki heldur rígheldur
NATO í þá stefnu. Þetta gerir það
að verkum að eldflaugavarna-
kerfi sem bandalagið kemur sér
upp verður ekki skilgreint öðru-
vísi heldur en sem árásarkerfi.
Með þessu kerfi kemur banda-
lagið sér upp aðstöðu til að gera
kjarnorkuárásir á önnur lönd án
þess að þurfa að óttast gagnárás.
Slíkt er ögrun við öll kjarnorku-
veldi sem standa utan þessa sam-
komulags, þ.á m. Kína, Indland
og Pakistan. Það felur einnig í sér
aukna hótun um árás á hvert það
ríki sem Bandaríkin ákveða að
skilgreina sem óvinaríki hverju
sinni, óháð því hvort það hafi yfir
kjarnorkuvopnum að ráða eða
ekki. Eina breytingin á fyrri sam-
þykktum um eldflaugavarnir er
aukið samráð við Rússland. Í því
felst þó afar lítið framfaraspor
því að eftir sem áður mynda slík-
ar eldflaugavarnir ógn við öll ríki
þriðja heimsins og þar af leiðandi
mikinn meirihluta jarðarbúa.
Í öðru lagi hefði bandalagið
lagt eitthvað að mörkum til að
draga úr útbreiðslu kjarnorku-
vopna, með því að flytja banda-
rísk kjarnorkuvopn frá Þýska-
landi, Ítalíu, Hollandi, Belgíu og
Tyrklandi. Engin slík ákvörðun
var þó tekin. Í því ljósi eru
yfirlýsingar um andstöðu við
útbreiðslu kjarnorkuvopna mark-
leysa. Í þeim felst ekki annað
en að Bandaríkin vilja taka sér
einokunarrétt á því að breiða út
kjarnorkuvopn.
Í þriðja lagi gætu NATO-ríkin
hafa tekið ákvörðun um að styðja
framvegis við bakið á einni af
þeim tillögum sem reglulega
koma fyrir allsherjarþing Sam-
einuðu þjóðanna, um að ríkjum
heimsins beri að ná samkomu-
lagi um að banna hvers konar
framleiðslu og meðferð kjarn-
orkuvopna, ekki síst beitingu
kjarnorkuvopna eða hótun um
að beita þeim. Jafnframt beri
að útrýma slíkum vopnum hið
bráðasta. Hingað til hafa NATO-
ríkin, ásamt Rússlandi, tilheyrt
fámennum minnihlutahópi ríkja
sem standa gegn slíkum tillögum.
Ástæða væri til þess að fagna
ef NATO-ríki tækju skref til
þess að vinna að friði í heimin-
um í stað þess að vera ein helsta
ógnin við hann. En það er ekki
nóg að tala um að þjóðir vilji frið
og afvopnun þegar þær eru ekki
reiðubúnar að stíga örsmá skref í
þá átt. Hvað varðar „friðarbanda-
lagið“ NATO þá hefur bilið á
milli orða og athafna aldrei verið
breiðara.
Utanríkisstefna ósk-
hyggjunnar
Sverrir Jakobsson
sagnfræðingur
Í DAG
Þar reyna þau að gera NATO aðlaðandi
í augum friðarsinna með því að gefa til
kynna að bandalagið hafi breyst. Nánari
athugun á málavöxtum styður hins vegar ekki þá
skoðun.
Í aðdraganda Stjórnlagaþings og reyndar allt frá Hruni hefur
mikið verið rætt um lýðræði. Um
þátttöku almennings i stjórnmálum
og ákvarðanatöku. Það er spenn-
andi umræða og mikilvæg. Hún
hefur þó stundum verið dálítið ein-
hliða. Mig langar að velta upp einu
atriði sem þessu tengist en það er
menntun.
Ég hef þá kenningu, sem reynd-
ar er studd óteljandi rannsóknum,
að því meiri menntun sem fólk hafi,
því meiri líkur séu á því að það
taki þátt í lýðræðinu á virkan hátt.
Þetta sýna bæði danskar, breskar
og bandarískar rannsóknir.
Ég hef starfað í fullorðins-
fræðslu í nokkur ár, einkum þó að
menntun þeirra sem stysta mennt-
un hafa, og þetta kemur mér ekki
á óvart. Margir þeirra sem stysta
menntun hafa nota ekki eða lítið
tölvur, veigra sér við að senda eitt-
hvað frá sér skriflega, lesa lítið
sem ekkert og þannig mætti lengi
telja. Það þarf hins vegar ekki að
þýða að skoðanir þeirra og við-
horf séu eitthvað minna virði en
okkar sem erum meira fyrir að
tjá okkur skriflega, höfum áhuga
á pólitík og notum mikinn tíma til
þess að fylgjast með og tjá okkur
um pólitík. Það þýðir hins vegar
alveg örugglega að það eru minni
líkur á því að þetta fólk taki þátt
í umræðunni á Skuggaþingi, Betri
Reykjavík eða öðrum þeim vefsíð-
um sem kunna að verða settar upp
til að stuðla að þátttöku almennings
í ákvörðunum.
Það eru líka minni líkur á því að
fólk með stutta menntun að baki
hafi aflað sér upplýsinga um fram-
bjóðendur til stjórnlagaþings á net-
inu. Almennt eru minni líkur á því
að þessi hópur taki þátt í opinberri
umræðu um stjórnmál.
Það þýðir líka að það er minna
mark tekið á þeim sem tjá sig,
skriflega, á netinu án þess að vera
vanir/vanar því að skrifa um sínar
hugmyndir. Það er minna mark
tekið á þeim sem orða hlutina ekki
vel og gera stafsetningar- og mál-
fræðivillur heldur en þeim sem eru
vanari að tjá sig skriflega. Því get
ég lofað. Það er ekki sanngjarnt en
þannig er það. Alveg eins og fyrir
109 árum þegar Pjetur G. Guð-
mundsson langafi minn stofnaði
leshring verkamanna. Leshring
sem hafði það verkefni að þjálfa
þátttakendur í að tjá sig; munnlega
og skriflega. Því eins og Pjetur
benti á dæmir fólk formið en ekki
innihaldið.
Þetta þarf ekki að þýða að við
eigum ekki að leggja áherslu á þátt-
tökulýðræði. Nei, það sem þetta
þýðir er að ef við viljum auka lýð-
ræði í landinu þurfum við líka að
auka menntun. Þetta benti Katrín
Jakobsdóttir menntamálaráðherra
á nýlega á ráðstefnu símenntunar-
miðstöðva. Þar sagði hún að lýð-
ræðisrökin væri mikilvæg rök fyrir
því að leggja áherslu á fullorðins-
fræðslu. Ég er sammála henni um
það.
Þátttökulýðræði og
menntun
Stjórnlagaþing
Ingibjörg
Stefánsdóttir
verkefnastjóri
Staðgreiðslulán Borgunar eru einföld leið fyrir
verslanir til að bjóða viðskiptavinum sínum að
dreifa greiðslum á kreditkort í allt að 48 mánuði.
MasterCard og VISA korthafar eiga kost á að nýta
sér þessa greiðsluleið.

Kostir Staðgreiðslulána
Bætt þjónusta
Engin þjónustugjöld
Uppgjör á öðrum degi
Borgun ábyrgist uppgjör
til seljanda
Hafðu samband við okkur í síma
560 1600 eða á fyrirtaeki@borgun.is
og kynntu þér kosti lánanna.
Auðveldaðu viðskiptin
með Staðgreiðslulánum
Borgunar