19. júní - 19.06.1960, Blaðsíða 14

skeytið kven- sem innsigli að lægri launajflokki var
ekki til í hinum nýju launalögum, og að allar
konur, sem báru sama starfsheiti og karlar eða
gegndu sannanlega sömu störfum, fengu laun sín
lagfærð. En hinu ber ekki að neita, að störf, sem
konur höfðu öðrum fremur tekið að sér, svo sem
vélritun, símavarzla, hjúkrun o. fl., bjuggu að því,
að þau höfðu upphaflega verið metin til launa
sem „kvennastörf“ og lentu því í lágum launa-
flokkum, þar sem launastiginn var að mestu leyti
byggður á þeirri venju, sem hafði skapazt.
Að þessu mati býr að ýmsu leyti enn, þar sem
ekki hefur farið fram réttlátt mat á þessum störf-
um með tilliti til menntunar, orku og hæfni, sem
til þeirra þarf. Svo eitthvað sé nefnt, getur t. d
bókari verið hærra launaður en útlærð hjúkrun-
arkona, þótt ábyrgð bókarans sé sú að færa rétt-
ar tölur, en hjúkrunarkonan geti haft mannslíf á
samvizkunni, ef hún heldur ekki vöku sinni.
En Rómaborg réttindabaráttunnar byggist vissu-
lega ekki á einum degi. Og þegar við er að etja
aldagróna og hefðbundna fordóma og þröngsýni
þarf langa og markvissa baráttu. En hvort þraut-
seigju og dugnaði hafi alltaf verið beitt af kvenna
hálfu sem skyldi, er önnur saga.
En fullyrða má, að með Launajafnréttislöggjöf-
ina að bakhjarli hafa margir og merkir sigrar unn-
izt. Og er þess skemmst að minnast, að þegar kon-
ur innan B.S.R.B. árið 1956 fengu stjórn banda-
lagsins til liðs við sig til að lagfæra laun kvenna
í samræmi við lög, að þá þegar fengu allmargar
konur lagfæringu á launum sínum og enn eru slík
mál á döfinni. Þess þarf ekki að geta, hversu varn-
arlausar konur væru í þessari baráttu, hefðu þær
ekki þessa umtöluðu „pappírssamþykkt“ að styðj-
ast við.
En til þess að ná rétti sínum á lagalegum grund-
velli, þurfa konur að hafa manndóm til þess að
krefjast þess réttar, sem lög veita þeim.
En samtímis því, sem raunverulegu launajafn-
rétti þokar í áttina í skjóli laga, gerist það, að
verzlunarmenn semja um kjör sín á svokölluðum
frjálsum markaði. Hver samningur er gerður af
öðrum, undirskrifaður fyrirvaralaust, jafnt af kon-
um sem körlum, þar sem skýrt og skilmerkilega
er tekið fram, að við nákvæmlega sömu störf, þar
sem krafizt er nákvæmlega sömu menntunar eða
starfsreynslu, skuli það skilyrðislaust gilda, að kon-
um séu greidd lægri laun en körlum. Slíka samn-
inga væri vitanlega ekki hægt að gera, ef einhvern
tíma hefði verið á pappír fest lög, sem bönnuðu
að miða laun við kyn mannverunnar, sem vinnur.
En segja má, að kuldalegar kveðjur sendu verzl-
unarmenn skóla sínum fyrir nokkrum árum, því
að á sama tíma, sem það gerðist, að fimm ungar
stúlkur voru að útskrifast með bezta námsárangri
árgangsins í verzlunarskólanum, voru þeir að
undirskrifa samninga, sem ákváðu þessum stúlk-
um talsvert lægri laun en skólabræðrum þeirra.
Það má segja, að þeir í verzlunarstétt beri tak-
markaða virðingu fyrir skóla sínum og þeim ár-
angri, sem þar næst með ástundun við nám.
En víst er það, að til þess að fullkomið launa-
jafnrétti náist, þarf fyrst og fremst vemd þá, sem
lög veita. Því næst markvissa baráttu kvennanna
sjálfra fyrir því, að réttur sé ekki af þeim hafður.
Búast má við, að baráttan verði löng, þar til náð
er því, sem hlýtur að vera lokatakmarkið, að full-
komið launajafnrétti riki jafnt í orði sem á borði.
En þá þurfa konur sjálfar að trúa því, að þeim
beri sá réttur, sem krafizt er þeim til handa
Og sú kemur tíð, að ungar stúlkur á íslandi lesa
með undrun þá sögu, að formæður þeirra hafi
þurft mikið átak og markvissa baráttu til þess að
ná þeim sjálfsagða rétti að fá sömu laun og starfs-
bræður þeirra.
Valborg Bentsdóttir.
Á dal.
Enn vex hvíta blómið
á bakkanum, sem við gengum,
og golan syngur sólarlag
í stararinnar strengjum.
En enginn bindur votáband
á dýjadalsins engjum.
Tíminn hefur grátið
tregalausum tárum.
Dagar hafa drukknað
í dœgurlaga bárum.
Enginn finnur fögnuð þann,
sem gleymskan gróf í árum.
Valliorfí Bentsdóttir.
12
19. JÚNÍ