19. júní


19. júní - 19.06.1960, Blaðsíða 13

19. júní - 19.06.1960, Blaðsíða 13
LÖGVERNDAÐ LAUNAJAFNRÉTTI Af tilviljun lendir tímaritshefti handa milli, þar er fjallað um ýmis baráttumál kvenna, og þessi orð verða fyrir augum: „Við höfum pappírssam- þykkt um sömu laun fyrir sömu vinnu, enginn veit, hve langur timi líður, þangað til þessi lög verða raunhæf", svo mörg og raunhæf eru þau orð, sem notuð eru um einhvern merkasta áfanga, sem náðst hefur í baráttu íslenzkra kvenna f}rrir viðurkenndu launajafnrétti. En það, sem í nefndri grein er kallað pappírssamþykkt, munu vera lög þau, sem veita konum, sem eru ríkisstarfsmenn, rétt til sömu launa og körlum. Ég verð að játa, að ég verð alltaf dálítið örg, þegar ég heyri konur vera að hnýta í þessa lög- gjöf, að því er oftast virðist án þess að þekkja nokk- uð til málanna. Og það nýyrði pappírslöggjöf, sem orðið er munntamt vissum hópi í þessu sambandi, er jafn ósmekklegt og sá málflutningur, sem því hefur fylgt. Um flest lög mun svo, að þau eru á pappír prentuð. En eigi að hallmæla lögum á þeim for- sendum, að þau séu ekki hagnýtt sem skyldi, mætti oft höggva nærri konum varðandi lög um réttindi þeirra. Hvernig er það t. d. með kjörgengisréttinn, sem í gildi hefur verið um það bil hálfa öld? Er sú „pappírssamþykkt“ raunhæf, fyrst svo fáar kon- ur notfæra sér hana? Lögin um almennt launa- jafnrétti ríkisstarfsmanna em 15 ára gömul, og þó hafa fleiri konur notfært sér þau en kjörgeng- isréttinn á þrefalt lengri tíma. Ég vil leitast við að kynna örlítið, með hvaða hætti þessi lög urðu til og hvaða þýðingu þau hafa haft, ef það mætti verða til þess að auka skilning á því, hvers virði það er að hafa löggjöf til að styðjast við og hve brýn nauSsyn er þess, að þaS verfii hi<5 allra fyrsta sett í íslenzk lög, a'S alger- lega sé óheimilt áS miSa kaupgjald viS þaS, hvort karl eSa kona vinnur. Launalög ríkisstarfsmanna hafa verið samþykkt fimm sinnum á 80 árum frá 1875—1955. f fyrstu voru þau eingöngu miðuð við embættismenn, en það var áður en konur voru farnar að nota rétt sinn til embætta. Það er fyrst árið 1919, að lögin fara að varða fleiri ríkisstarfsmenn, og þá koma konur fyrst við sögu. Sérstök lög eru þá samin um laun barnakennara, þar sem viðurkennt er fullt launajafnrétti og hef- ur sú löggjöf verið raunhæf rúma fjóra áratugi. Hin almennu launalög, sem gildi tóku sama ár, eru ekki eins frjálslynd, þar er t. d. að finna starfs- heiti eins og kvensímritari. Þeir starfsmenn gegndu nákvæmlega sömu störfum og fyrsta flokks sím- ritarar, en höfðu 20% lægri laun, af því að það voru konur. Mér er tjáð, að þessar konur hafi ver- ið afburða starfsmenn, en laganna vegna gátu þær enga leiðréttingu fengið. Þessi launalög eru í gildi á þriðja tug ára, og sú tizka er almenn í landi hér, jafnt hjá ríki sem einkafyrirtækjum, að greiða konum lægri laun en körlum, hvar sem því verður við komið. f byrjun síðari heimsstyrjaldar er farið að ympra á því, að launalög ríkisstarfsmanna séu farin að gerast gömul og úrelt. Nefnd er skipuð til að end- urskoða þau, og að venju eru konur ekki taldar hæfar til slíkra vandaverka. En konur í K.R.F.f. tóku þá til sinna ráða og söfnuðu skýrslum um laun og störf kvenna, sem unnu hjá ríkinu. Þessi athugun leiddi í ljós, að launamismunur karla og kvenna var töluverður, en munur á störfum ekki alltaf mikill. Þegar svo frumvarp að víðtækum launalögum lá fyrir Alþingi á útmánuðum 1945, tóku konur í K.R.F.f. þessar upplýsingar til handargagns og löbbuðu sig með þær á fund alþingismanna. Þessi árás kvenna á Alþingi bar þann árangur, að inn í lögin var skotið ákvæði um jafnan rétt karla og kvenna til stöðu og launa. Þetta lagaákvæði bar svo þann árangur, að for- 11 19. JtJNl
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

19. júní

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: 19. júní
https://timarit.is/publication/671

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.