19. júní - 19.06.1977, Qupperneq 31

sífelldar þunganir og barneignir,
sem þá voru hættulegri en nú.
En ég var eins og ég sagði í
upphafi heppin að eiga móður,
sem gaf mér það veganesti, að
taka þessu eins og eðlilegum já-
kvæðum þætti í lífinu. Og ég hef
reynt að fræða börn mín, sem nú
eru löngu uppkomin og gift, um
kynferðismál eftir bestu vitund.
Bæði synir mínir og dætur hafa
leitaö til mín um upplýsingar og
ráðleggingar um getnaðarvarnir
og kynferðismál og þótt ég hafi
Ég ólst upp á afskekktum
sveitabæ og vandist þvi, að æxlun
dýra væri eðlilegt fyrirbæri.
Kynferöismál voru mér aldrei
neitt stórmál, mamma sagði mér
þegar ég spuröi, að fólk færi eins
aö. Það getur vel verið aö krakkar
i Jaéttbýli hafi fengið annað upp-
eldi að þessu leyti.
Þegar ég var 16—17 ára, var ég
i heimavistarskóla. Við stelpurn-
ar ræddum ekkert um kynferðis-
mál. Strákar og stelpur voru
auðvitað skotin hvert í öðru, en
þau létu sitja við kossaflens og
vangadansa.
Fyrir 20—30 árum held ég aö
fólk hafi, alveg eins og nú, lifað
sinu kynlífi utan hjónabands. En
það byrjaði ekki á því eins ungt
og núna. Munurinn var líka sá,
að þá mátti alls ekki tala um það.
Lausaleiksbörn fæddust þá
eins og nú, þótt foreldrarnir væru
yfirleitt eldri. Þá var þó al-
gengara en núna, að litiö væri
niður á mæðurnar. En oft voru
það konur, sem mest voru búnar
að bergja af lífsbikarnum sjálfar,
sem dæmdu aðrar harðast, |)egar
þær sjálfar voru komnar í hjóna-
sængina. Það gæti hafa stafað af
litið meira en mína eigin reynslu
af að miðla, hef ég veitt hana
fúslega og gætt þess að láta aldrei
eins og það sé óviðeigandi eða
erfitt umræðuefni.
Mér finnst ég auðugri fyrir að
hafa haft þetta nána samband
við börn mín og finna að þau hafa
leitað til mín og trúað mér fyrir
vandamálum sínum, án þess að
óttast að ég svaraði þeim út úr
eða hrinti þeim frá mér með for-
dómafullu viðhorfi eða eigin
feimni.
sektarkennd fyrir að hafa ekki
farið sjálfar eftir hinum ströngu
reglum samfélagsins og voru
þannig að þvo af sér fyrra hátt-
erni með því að auglýsa
,,heiðvirl“ viðhorf sitt.
En á siðustu árum hefur orðið
bylting í umræðum um kyn-
ferðismál. Og byltingar eru
óæskilegar, því að þær slíta
menningarlegar rætur. Áður fyrr
mátti ekki nefna kynlif, nú snýst
allt um það, unglingar verða að
geta sannað það fyrir sjálfum sér
og öðrum, að þeir séu engir
gamaladags bjánar, sem hika við
að vera með hverjum sem er. í
öllum umræðunum um aukið
frelsi í kynferðismálum, hefur al-
veg gleymst að slá þann mikil-
væga streng, að fólki verður að
þykja vænt hvoru um annað til
að kynlif sé gott og fallegt og veiti
virkilega ánægju.
Já, mér finnst hálf-óeðlilegt
hvað kynlífið er orðið mikil tíska.
Ein ástæðan fyrir þessu er sú, að
unglingar eru farnir að neyta áf-
engis mjög ungir, þeir hafa litið
fvrir stafni og finna því ekki til-
gang í lifinu. Orka þeirra beinist
því mcira i þessa átt en áður.
Fyrir fáum árum var ég á úti-
skemmtun um verslunarmanna-
helgi. Þá gekk ég fram hjá opnu
tjaldi og i dyrunum sátu nokkur
ungmenni og sungu. En bakatil í
tjaldinu blasti við par i svefn-
poka, önnum kafið í ástarleik.
Það er ekki rétt þróun að drasla
þannig meö kynlifið. Og fólk þarf
líka að venjast saman. Það veitir
ekki fullkomna ánægju að vera
með einum í dag og öðrum á
morgun, náið samband að öðru
leyti er undirstaða.
Þegar ég var um tvítugt skorti
alla fræðslu i kynferðismálum og
því miður er sú fræðsla ennþá í
molum. Hægt er að fá ráðlegg-
ingar á Heilsuverndarstöðinni í
Reykjavík, en krakkar eru sjálf-
sagt feimnir við það. Krakkar úti
á landi hafa áreiðanlega ennþá
færri útvegi.
Nýju grunnskólalögin gera ráð
fyrir þessari fræðslu, en ég held að
kennararnir þori almennt ekki að
standa fyrir framan unglingana
og fræða þá, þeir eru oft miklu
feimnari og hræddari að ræða
þessi mál en unga fólkið sjálft.
Flest af minum börnum hafa
verið látin sleppa þessum kafla í
heilsufræðinni, en ein dóttir mín í
sex ára bekk fékk nákvæmar út-
listanir, þótt hún væri ekki talin
fær um að læra nema 17 bókstafi
allan veturinn.
Mikilvægt er að veita fræðslu
um getnaðarvarnir. Oft er það
svo, að ef barn kemur undir eftir
skamma kynningu, þá flýr hinn
tilvonandi faðir. Ábyrgðin sem
hann sér hilla undir veldur hon-
um byrði. Ef hin ótímabæra
þungun hefði ekki orðið, eru
meiri likur á að sambandið hefði
þróast áfram. Það er því mest um
vert að fyrirbyggja barneignir
sem ekki er til stofnaö að yfir-
lögðu ráði.
Eg er fylgjandi frjálsum
fóstureyðingum, en vitanlega eru
þær neyðarúrræði og geta verið
skaðlegar heilsu kvenna.
Aldrei neitt stórmál
„Oft er það svo, að ef barn kemur undir eftir skamma
kynningu, þá flýr hinn tilvonandi faðir“
29