19. júní - 19.06.1994, Blaðsíða 24

„Frelsi“ til að velja - eða hvað?
Verkaskipting kvenna og karla á heimili
og á vinnumarkaðinum hefur til þessa
verið ein helsta skýringin á mismunandi
stööu þeirra hvað varðar laun og aðra
umbun. Eitt helsta markmið „Brjótum
múrana" verkefnisins, sem var í gangi
á árunum 1985-1989, var að þróa og
prófa leiðir til að brjóta niður kynskipt-
inguna á vinnumarkaðnum og voru lagð-
ar fram tillögur um aögerðir sem gætu
brotiö múra hins kynskipta vinnumark-
aöar. Þetta var árið 1989 og lítið hefur
veriö gert.
Því er ekki aö neita aö það eru skipt-
ar skoöanir meðal kvenna um hversu
mikla áherslu á að leggja á niðurrif
þessara múra. Það hnussar í mörgum
konum þegar þeim er sagt að
ef þær bara
ur störf væri ekki lengur til
neitt kynbundið launamisrétti! Það er
vitlaust gefið - segja þær - þaö þarf að
meta hin hefbundnu kvennastörf upp á
nýtt - og þaö er að sjálfsögðu bæði
satt og rétt. En þarf önnur leiðin að úti-
loka hina? Er rangt að hvetja stelpur og
stráka til aö velja óheföbundiö nám og
starf? Er ekkert athugavert við að af
405 þroskaþjálfum sem luku námi frá
Þroskaþjálfaskóla íslands á árunum
1960-1993 voru aðeins 11 karlar eða
3,7% nemendanna. Erum við sátt við
þá mynd sem börnin okkar fá af veru-
leikanum viö aö af 1513 útskrifuöum
nemendum Fósturskóla Islands eru að-
eins 11 karlar eða innan við 1%.
Ungar konur hafa hlýtt kalli kvenfrels-
isbaráttunnar og sótt sér starfsmennt-
un. Frá 1980 hafa þær verið í meiri-
hluta í framhaldsskólum landsins. Aftur
á móti eru þær í miklum minnihluta í
iðnnámi og eru aöeins tæp 23% nem-
enda við lönskólann í Reykjavík.
Stelpur hafa veriö í meirihluta ný-
nema við Háskóla Islands um nokkurt
skeið og frá 1987 hafa þær veriö T
meirihluta þeirra sem Ijúka námi. Út-
tekt Jafnréttisráös á nýjum háskóla-
borgurum á árunum 1987-1989 sýndi
umtalsverðan mun á hlutfalli braut-
skráðra kven- og karlkandítata eftir
deildum. T.d. voru karlar 71% braut-
skráðra verkfræðinga, 65% braut-
skráðra nemenda úr raunvísindadeild
og 27% úr félagsvísindadeild. í ein-
staka deildum er hlutur kvenna kominn
yfir 30%, t.d. eru konur 30% guðfræöi-
og tannlæknakandídata. í lögfræði og
viðskiptafræöi er að verða nokkuð
__ gott jafnræði
meö kynjunum.
Á hverju ári er
það fréttaefni
að fleiri stelp-
ur en strákar
Ijúka námi frá
læknadeild
en þegar
námsval
kynjanna
innan
hvert við sitt
Stelpurnar
verða hjúkr-
unarfræðing-
ar eða
sjúkraþjálf-
arar en stákarnir
læknar.
Hvers vegna er þetta svona enn? ís-
lenskar stúlkur hafi ekki veriö hvattar til
að brjóta múra hins kynskipta mennt-
unar- og starfsvals í sama mæli og kyn-
systur þeirra á Norðurlöndunum. Stjórn-
völd menntamála hafa ekki unniö að
eða styrkt sérstakar aðgerðir sem hafa
hvatt stráka eða stelpur til að velja
óhefðbundið. Kvótum eða öörum sér-
tækum tímabundnum aögeröum hefur
aldrei verið beitt í þeim tilgangi að auka
hlut þess kyns sem er í minnhluta í
ákveðnu starfsnámi þó svo að íslensk
jafnréttislög heimili slíkar aðgerðir og
Jafnréttisráð hafi hvatt til þeirra. Is-
lensk kvennahreyfing hefur ekki náö því
að verða samstíga í tiltrú á sltkar sérað-
gerðir eða kvóta. Ríkjandi viðhorf henn-
ar hefur veriö að það eigi að efla virö-
ingu og verömæti hinna hefðbundu
kvennastarfa. Þau séu hluti af sjálfs-
ímynd hinnar Tslensku konu og hún eigi
að læra til þeirra stolt og bein í baki.
Þess vegna velja ungar stúlkur hefö-
bundið nám og hugsa ekkert um það að
þær muni að öllum líkindum þurfa að
sætta sig við tímakaup sem er allt að
einum fjórða lægri en það sem skóla-
bræöur þeirra eiga von á að fá. Enda
benda kannanir til að þær leggi meiri
áherslu á að vinna áhugavert starf en
að fá góð laun.
Jafnréttisráð hefur viljað leggja sitt af
mörkum til að hafa áhrif á náms- og
starfsval ungs fólks. Þess vegna var
ákveðið að efna til samstarfs við
menntamálaráðuneytiö um gerö
kennsluefnis sem nota á í starfs-
fræðslu T fyrstu bekkjum framhalds-
skólans. Vinna við gerð þessa náms-
efnis hófst á þessu ári og er stefnt að
því að það verði tilbúið næsta vetur.
Grunnforsenda verkefnisins er að kyn ráði
starfsvali og spurt er hvers
vegna svo sé? Hvort
það sé
eitthvað T
eöli starfanna og/
eða umhverfi þeirra sem
krefst þess aö þau séu unnin af annaö
hvort konu eöa karli. Þá er bent á mis-
munandi mat á kvenna- og karlastörf-
um.
Meö þessu vill Jafnréttisráð leggja
áherslu á aö unga fólkið veröi raunveru-
lega frjálst til að velja sína eigin framtTð
- að það sé ekki bundið á klafa van-
ans.
S.T.
24