Fréttablaðið - 01.11.2010, Blaðsíða 2

2 1. nóvember 2010 MÁNUDAGUR
KÖNNUN Væntingavísitala Gallup
hrundi í síðasta mánuði eftir nær
samfellda hækkun undanfarna
mánuði. Vísitalan hefur aðeins
einu sinni hrunið jafn mikið milli
mánaða, í nóvember 2008 að
bankahruni nýafstöðnu.
Vísitalan er stillt þannig að hún
standi í 100 stigum ef jafn marg-
ir eru bjartsýnir og svartsýnir. Ef
hún fer undir 100 eru fleiri svart-
sýnir, en fari hún yfir 100 hafa
bjartsýnir yfirhöndina.
Væntingavísitalan datt úr tæp-
lega 68 stigum í september í 32
stig í október. Í október 2008 stóð
hún í 23,2 stigum. Lægst fór hún
þó í janúar í fyrra, í 19,5 stig.
Mestu munar um minnkandi
tiltrú fólks á að ástandið í efna-
hags- og atvinnumálum þjóðar-
innar muni batna á næstunni, sam-
kvæmt upplýsingum frá Capacent
Gallup.
Væntingar almennings eru
mældar í byrjun hvers mánaðar,
og í október fóru mælingarnar
fram um svipað leyti og þúsund-
ir mótmæltu á Austurvelli. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Capacent
er talið að andrúmsloftið hafi haft
talsverð áhrif á vísitöluna. - bj
Talið að mótmælin á Austurvelli hafi haft áhrif á það að væntingavísitala Gallup hrundi í október:
Svartsýnin ekki meiri síðan í hruninu
BANDARÍKIN, AP Þingkosningar
fara fram í Bandaríkjunum á
morgun en kosið verður um öll
435 sætin í fulltrúadeild Banda-
ríkjaþings og 37 sæti í öldunga-
deildinni.
Kannanir hafa bent til þess í
allt haust að demókratar muni
tapa meirihluta sínum í full-
trúadeildinni en halda naumum
meirihluta í öldungadeildinni.
Tölfræðingurinn Nate Silver
hjá New York Times, sem vakti
mikla athygli með nákvæmum
spám fyrir forsetakosningarnar
2008, spáði í gær repúblikönum
232 sætum í fulltrúadeildinni og
48 í öldungadeildinni en demó-
krötum 203 sætum og 52. - mþl
Þingkosningar á morgun:
Repúblikanar
sigurstranglegir
GRÍNFUNDUR Spjallþáttastjórnendurnir
Jon Stewart og Stephen Colbert héldu
á laugardag fjölmennasta landsins í
Washington. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
SPURNING DAGSINS
Fjölbreytt og gott
veganesti fyrir lífið
Kjarngóð næring
Ósaltað
Ósykrað
Engin aukaefni
www.barnamatur.is
Lífrænn
barnamatu
r
Ungur Íslendingur lést
þegar hann varð fyrir lest í
Drammen
í Noregi
aðfaranótt
laugardags.
Maðurinn
hét Kjart-
an Björns-
son og var
búsettur
í Noregi.
Kjartan var 23 ára gamall,
fæddur árið 1987, og lætur
eftir sig unnustu.
Slysið varð um klukkan
hálfeitt aðfaranótt laugar-
dags. Engin vitni voru að
atvikinu önnur en stjórn-
andi lestarinnar. Lestin var
á miklum hraða og er talið
að maðurinn hafi látist sam-
stundis. Samkvæmt upp-
lýsingum frá lögreglunni í
Drammen er talið að um slys
hafi verið að ræða en rann-
sókn stendur yfir.
Lét lífið í
Drammen
„Þórarinn, þarf þá forvarnar-
starfið ekki að spítta í lófana?“
„Jú, það þarf vissulega á örvun að
halda, sama hvaðan hún kemur.“
Þórarinn Tyrfingsson er formaður aðal-
stjórnar SÁÁ. Fréttablaðið greindi á laugar-
dag frá nýrri norrænni rannsókn þar sem
fram kemur að hlutfall ungmenna sem
prófað hafa amfetamín er hæst á Íslandi
af öllum Norðurlandaríkjunum.
STJÓRNMÁL Gera á almenningi auð-
veldara en nú er að óska eftir upp-
lýsingum frá stjórnvöldum, sam-
kvæmt drögum að breytingum á
upplýsingalögum.
Lögin tóku gildi árið 1997. Með
þeim er almenningi tryggður rétt-
ur til aðgangs að upplýsingum hjá
stjórnvöldum og hefur reynslan
sýnt að þau hafa falið í sér umtals-
verða réttarbót.
Ríkisstjórnin taldi rétt að láta
endurskoða lögin. Bæði hefði
umfang stjórnsýslunnar aukist og
breytingar orðið á umhverfi henn-
ar, meðal annars vegna tæknifram-
fara. Þá hefðu kröfur almennings til
aðgangs að upplýsingum um opinber
málefni aukist.
Liður í því að auðvelda aðgengi
fólks að upplýsingum er að slaka á
kröfum um tilgreiningu á máli. Felst
breytingin í því að viðkomandi getur
tilgreint það málefni sem hann óskar
að kynna sér en mun ekki þurfa að
tilgreina það með nákvæmum hætti.
„Sú skylda verður að meginstefnu til
lögð á stjórnvöld að finna þau mál
sem efnislega falla undir það mál-
efni sem tilgreint er í beiðni um
aðgang,“ segir í greinar gerð með
frumvarpsdrögunum.
Sú breyting er líka gerð að upp-
lýsingalög eiga að ná til fleiri aðila
en nú er. Á það við um fyrirtæki
sem eru í eigu hins opinbera að 75
prósentum hluta eða meira. Á það til
dæmis við um Landsvirkjun, Orku-
veitu Reykjavíkur, RARIK og fleiri,
eftir því sem fram kemur í frum-
varpinu.
Undanþágur verða þó á þessu.
Þannig eiga upplýsingalög ekki að
ná til þeirra sem fengið hafa eða
sótt hafa um skráningu í kauphöll.
Ástæða þess er fyrst og fremst sú
að á slíkum fyrirtækjum hvílir
þegar rík skylda til að veita upp-
Auðvelda aðgang að
opinberum gögnum
Upplýsingalögin eiga að taka til fleiri aðila en nú er og auðvelda á aðgengi að
upplýsingum, samkvæmt drögum að breytingum á upplýsingalögum.
VIRKJAÐ Upplýsingalögin ná til fyrirtækja í eigu opinberra aðila, nái breytingar á
þeim fram að ganga. Landsvirkjun og Orkuveita Reykjavíkur myndu þá falla undir
lögin. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Væntingavísitala Gallup
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
200
150
100
50
0
Heimild: Capacent Gallup
Gildandi lög
Stjórnvöldum er skylt, sé þess
óskað, að veita almenningi aðgang
að fyrirliggjandi gögnum sem varða
tiltekið mál [...]
Réttur til aðgangs að gögnum nær
til: 1. allra skjala sem mál varða; 2.
allra annarra gagna sem mál varða,
svo sem teikninga, uppdrátta, korta,
mynda, örfilma og gagna sem vistuð
eru í tölvu; 3. dagbókarfærslna sem
lúta að gögnum málsins og lista yfir
málsgögn. Stjórnvöldum er heimilt
að veita aðgang að gögnum í ríkari
mæli en kveðið er á um í þessum
kafla, nema fyrirmæli laga um þagn-
arskyldu standi því í vegi.
Frumvarpsdrög
Sé þess óskað er skylt að veita
almenningi aðgang að fyrirliggjandi
gögnum sem varða tiltekið mál [...]
Réttur til aðgangs að gögnum nær
til: 1. allra gagna sem mál varða, þar
með talinna endurrita af bréfum
sem stjórnvald eða annar aðili
samkvæmt I. kafla laga þessara
hefur sent, enda megi ætla að það
hafi borist viðtakanda, 2. dagbókar-
færslna sem lúta að gögnum máls
og lista yfir málsgögn. Ef ákvæði 6.
til 10. gr. um takmarkanir á upplýs-
ingarétti eiga aðeins við um hluta
gagns skal veita aðgang að öðrum
hlutum þess.
Dæmi um breytingar á gildandi lögum
lýsingar um starfsemi sína. Þá er
áfram byggt á þeirri reglu að vegna
samkeppnishagsmuna sé heimilt að
undanþiggja ýmsar upplýsingar
aðgangsrétti almennings.
Endurskoðun laganna önnuðust
Trausti Fannar Valsson, lektor
við Háskóla Íslands, Margrét Vala
Kristjánsdóttir, lektor við Háskól-
ann í Reykjavík, og Þórhallur Vil-
hjálmsson, yfirlögfræðingur Alþing-
is. bjorn@frettabladid.is
HAMFARIR Hlaup hófst í Grímsvötnum seinnipartinn í
gær. Um níuleytið í gærkvöld hafði yfirborð vatnsins
hækkað um tíu sentímetra. Gunnar Sigurðsson,
vatna mælingamaður hjá Veðurstofunni, segir líklegt
að hlaupið fari vaxandi næstu daga. Síðasta hlaup í
Grímsvötnum var árið 2004 og þá hafi það tekið fjóra
til fimm daga að ná hámarki.
Gunnar telur ólíklegt að brúin yfir Gígjukvísl eigi
eftir að skemmast í hlaupinu.
„Þetta er ekki Skeiðarárhlaup og á líklega ekki
eftir að verða það stórt,“ segir Gunnar. Hann segir
mælingar munu halda áfram næstu daga og erfitt sé
að segja til um framhaldið.
Páll Einarsson jarðeðlisfræðingur telur afar lík-
legt að gos í Grímsvötnum eigi eftir að fylgja í kjöl-
far hlaupsins.
„Þessi atburðarás er mjög svipuð og árið 2004.
Ástand eldstöðvarinnar og vatnanna er það líkt að
það verður að teljast frekar líklegt að framhaldið
verði svipað,“ segir Páll. „Þegar svona hlaup er farið
af stað fylgir það ákveðnum lögmálum og atburða-
rásin fylgir í kjölfarið.“ Árið 2004 gaus í Grímsvötn-
um þremur dögum eftir að hlaup hófst fyrir alvöru.
„Það er spurning hversu næmur gikkurinn er á
eldstöðinni. Ef hann er mjög næmur getur byrjað gos
hvenær sem er,“ segir Páll. - sv
Hlaup er hafið í Grímsvötnum og er talið líklegt að gos fylgi í kjölfarið:
Gos gæti hafist þá og þegar
BRETLAND, AP Bresk stjórnvöld
telja víst að sprengjum sem fund-
ust í tveimur flugvélum á föstu-
dag hafi verið ætlað að granda
flugvélum sem flytja áttu þær til
Bandaríkjanna.
Sprengjurnar voru faldar í
pökkum sem sendir voru með
UPS og FedEx hraðflutninga-
fyrirtækjunum frá Jemen. Bæði
fyrirtækin hafa hætt að taka
við sendingum þar í landi í bili.
Fimm hafa verið handteknir í
Jemen vegna málsins. - bj
Sprengjur sendar frá Jemen:
Áttu að granda
flugvélunum
Grímsvötn
V A T N A J Ö K U L L
G
íg
ju
kv
ís
l
Síðujökull
Skeiðarárjökull
Öræfajökull
Jökulhlaup úr Grímsvötnum
STJÓRNMÁL Heitt var deilt um til-
lögu um að takmarka streymi
innflytjenda frá Mið-Austurlönd-
um á Norðurlandaráðsþingi æsk-
unnar á laugardag.
Fulltrúar ungliðahreyfingar
Danska þjóðarflokksins lögðu
fram tillögu um mál sem olli
hörðum viðbrögðum á þinginu, að
því er fram kemur í tilkynningu.
Einungis fulltrúar Svíþjóðar-
demókrata og Sannra Finna
studdu tillöguna. Aðrir fulltrúar
á Norðurlandaráðsþingi æskunn-
ar höfnuðu henni alfarið.
Johan Petterson, fulltrúi í for-
sætisnefnd Norðurlandaráðs
æskunnar, lagði áherslu á að
koma yrði eins fram við allt fólk
sama hver uppruni þess væri. - bj
Norræn æska þingaði:
Deilt um inn-
flytjendamál