Sameiningin - 01.07.1927, Blaðsíða 23

213
Björnson, hvatti þjóÖ sína til þátttöku í þeirri hátítS. Úr ávarpi
hans til NorÖmanna eru þessi orð tekin:
“Hverjum, að undanteknum höfundi kristindómsins og hin-
um fyrstu lærisveinum hans, myndum vér eiga að þakka norskan
kristindóm, þjóðmenning þá, sem vér höfum eignast, löghlýðnina
og íþróttina, sem kristindómurinn hefir hjá oss getið, eins og Ólafi
helga ?"‘—
Tel eg hér nokkurar ástæður færðar fvrir því:
1. Að goðatrúin er austræn eins og kristindómurinn.
2. Að ýmsir meðal íslenzkra landnámsmanna voru kristnir
og aðrir fallnir frá heiðni, er komin var þá að hruni, og
3. Að kristindómurinn hafi ekki reynst íslendingum mar-
tröð, er drepið hefir þrek og þjóðlegan þroska.
Eg er ekki viss urn, að ýmsir þeirra er horfa á forna heiðni
sem Mekka mannsandans, hafi gert sér glögga hugmynd um heið-
indómslífið eins og það var í raun og veru til forna.
Heiðingja postulinn mikli, Páll frá Tarsus, er vafalaust hafði
náin kynni af hugarfari og lífi heiðinna manna, lýsir ávöxtum
þess þannig: “Þeir hafa umhverft sannleika Guðs í lýgi, og
göfgað og dýrkað skepnuna í stað skaparans, — brunnið í losta
sínum, ■—• — fyltir alls konar rangsleitni, vonzku, ágirnd, ilsku,
fúllir öfundar, manndrápa, deilu, sviksemi, illmensku; rógberar
bakmálugir, guðshatarar, smánarar, hrokafullir, gortarar, hrekk-
vísir, foreldrum óhlýðnir, óskynsamir, óáreiðanlegir, kærulausir,
miskunnarlausir.”—
Örðugt er að átta sig á hörmulegri lífsmynd en Páll hefir
hér gefið, með ávexti menningarlífsins heiðna hjá sjálfum Grikkj-
um og Rómverjum fyrir augum.
Heiðni heimurinn var óneitanlega þungt haldinn af illum
anda, engu síður en dóttir kanversku konunnar. Ekki skorti held-
ur trúarbragða ofstækið hjá heiðingjunum. Pyrir vanþóknun
þeirra, er með völdin fóru, dóu saklausir menn unnvörpum. hræði-
legum píslardauðdögum. Fyrir smá brot eða grunsemi eina voru
menn þá kvaldir til dauðs. Lýðnum var skemt með þvi, að
varpa ákærðum mönnum fyrir hungruð Ijón. Með höfðingjum
var einn þáttur risnu þeirra, að hella hiki yfir sakborning og
kveikja í. Kom það í stað flugelda nútímans. Frændvíg voru tíð.
Menn vógu börn sín, bræður, mæður og maka. Mælt er, að af
lýð borganna hafi 4 af 5 verið ánauðugir menn, er kristindómur-
inn hóf göngu sína. Til voru svæði utan borga, þar sem þeirn
börnum heiðingja, er þeir báru út, var ætlað að deyja úr hungri
eða harmi. Var slíkt athæfi eitt viðfangsefni frumkristninnar.