Fréttablaðið - 06.04.2011, Blaðsíða 16

16 6. apríl 2011 MIÐVIKUDAGUR
Alþingi Íslendinga samþykkti nýverið lög til heimildar á stað-
festingu nýjustu Icesave-samning-
anna en forseti lýðveldisins synjaði
þeim staðfestingar. Gengur þjóðin
því til atkvæðagreiðslu um lögin
nk. laugardag, þann 9. apríl. Við
undirritaðir viljum hér gera stutta
grein fyrir því hvers vegna við telj-
um farsælast fyrir þjóðina að hafna
samningunum.
Áhættusamir samningar
Fullyrðingar um að kostnaður
ríkissjóðs vegna samninganna
sé aðeins nokkrir tugir milljarða
eru reistar á forsendum um mjög
hagstæða þróun ákveðinna lykil-
stærða. Þetta kostnaðarmat hvíl-
ir á hagstæðri þróun gengis og
eignasafns þrotabúsins. Það er
hins vegar ljóst að lítið þarf út af
að bregða til að upphæð þessarar
skuldbindingar margfaldist og þar
með byrði íslensku þjóðarinnar,
jafnvel til áratuga. Slíkt er undir-
strikað með því að hægt er að fram-
lengja samningana til næstu 35 ára.
Gjaldeyrisáhætta
Seðlabanki Íslands metur það svo
að falli gengi krónunnar um 25%
á tímabilinu til 2016 þrefaldast
skuldbinding þjóðarinnar vegna
Icesave. Séð í sögulegu samhengi
er sú lækkun alls ekki ótrúleg. Þar
má einnig taka mið af núverandi
aflands gengi krónunnar sem er
40-60% lægra en opinbert gengi
innanlands er í skjóli gjaldeyris-
hafta.
Gjaldeyrishöft
Hætt er við að samþykkt samn-
inganna muni framlengja gjald-
eyrishöftin til margra ára, eins
og reyndar ríkisstjórnin og Seðla-
banki hafa einmitt boðað nýverið.
Þessi höft eru til mikils skaða fyrir
íslenskt efnahagslíf og koma í veg
fyrir að hagkerfið vaxi af krafti.
Þá eru þau ekki fullkomin trygging
fyrir því að gengi krónunnar falli
ekki, enda ræðst gengið af þróun
efnahagsmála en ekki óskhyggju
einstakra stofnana um verð hennar.
Jafnvægisraungengi
Því hefur verið haldið fram að jafn-
vægisraungengi muni leita til fyrra
jafnvægis og því sé gjaldeyrisá-
hættan hverfandi. Jafnvægisraun-
gengi síðustu 8-10 ár var óeðlilega
hátt, m.a. vegna útlánabólu og inn-
streymis á erlendu fjármagni sem
leiddi til styrkingar krónu óháð
öllum grundvallar jafnvægislög-
málum. Þróun gengis allra næstu
árin ræður mestu um mögulegt
tjón sem Icesave-samningarnir
geta valdið íslenskum efnahag og
raungengi getur verið fjarri lang-
tíma meðaltali í fjölda ára í senn.
Þá má benda á að raungengi krónu
á móti bresku pundi í dag er ekki
veikara heldur þvert á móti sterk-
ara en það var fyrir 10 árum. Allar
væntingar um að raungengi krón-
unnar styrkist verulega á næstu
árum eru vægast sagt ótraustar.
Aðgangur að lánsfé
Þá er fullyrt að samþykkt samning-
anna opni dyr að alþjóðlegum láns-
fjármörkuðum. Vandséð er hvernig
aukin skuldsetning með samþykkt
Icesave-samninga á að laða að
erlent lánsfé. Fjármagn leitar í
arðsöm verkefni, við hagstætt og
stöðugt rekstrarumhverfi. Íslensk
fyrirtæki með gott rekstrarhæfi
hafa aðgang að erlendri fjármögn-
un, eins og dæmin sanna. Það sem
helst torveldar aðgang að erlendu
lánsfjármagni nú er miklu frekar
ástand á alþjóðlegum fjármála-
mörkuðum, haftastefnan hérlendis
og óvissa efnahagsmála í hagkerfi
í djúpri kreppu.
Álit Moody’s og lánshæfimat
Því hefur verið haldið fram að sam-
þykkt samninganna bæti lánshæfi-
mat Íslands. Gott langtíma láns-
hæfimat Íslands hvílir á traustum
efnahag, hóflegri skuldsetningu og
áhættu. Lánshæfimatsfyrirtæk-
ið Moody‘s hefur lýst því yfir að
höfnun Icesave hafi neikvæð áhrif
á lánshæfimat íslenska ríkisins.
Úttektin er 2 blaðsíður að lengd og
alls ekki fullnægjandi! Ekki er að
sjá að fulltrúar fyrirtækisins hafi
kynnt sér samninginn með tilhlýði-
legum hætti enda er niðurstaðan
illa rökstudd. Ekki er rúm til að
hrekja alla gallana í röksemda-
færslu Moody’s en minnt er á að
fyrirtækið mat íslensku bankana
meðal traustustu skuldara heims
rétt áður en þeir hrundu.
Minni áhætta af dómstólaleið
Sterk rök hafa verið færð fyrir
því að Bretar og Hollendingar
hafi ekkert mál að byggja á fyrir
dómi. Samkvæmt því er líklegast
að íslenska ríkið taki ekki á sig
neinn kostnað verði samningum
hafnað. Ef allt færi hins vegar á
versta veg í samræmi við áminn-
ingarbréf ESA frá 26. maí 2010, þá
felur það í sér minni fjárhagslega
áhættu en samningurinn sjálfur,
þróist gengi krónunnar örlítið á
verri veg. Þar til viðbótar er komið
í veg fyrir greiðslufalls-áhættu
ríkissjóðs vegna skulda í erlendri
mynt. Þess ber einnig að geta að
Bretar og Hollendingar fá umtals-
vert hærri greiðslur ef þjóðin segir
nei en þeir hefðu fengið hefði til-
skipun ESB verið látin gilda en
ekki neyðarlögin.
Niðurstaða
Að öllu samanlögðu er það mat
okkar að efnahagsleg áhætta Ice-
save-samningsins sé of mikil og
mun meiri en væri honum hafn-
að. Að segja nei er að okkar mati
sú leið sem er bæði sanngjörn og
sú sem lágmarkar efnahagslega
áhættu Íslands.
Við segjum því NEI við Icesave.
Birgir Þór Runólfsson,
dósent við HÍ og hagfræðingur
Jón Helgi Egilsson,
verkfræðingur og hagfræðingur
Kári Sigurðsson,
dósent við HR og hagfræðingur
Ólafur Margeirsson, hagfræðingur
Ragnar Árnason,
prófessor við HÍ og hagfræðingur
Sigurgeir Örn Jónsson,
framkvæmdastjóri og hagfræðingur
Sveinn Valfells,
eðlisfræðingur og hagfræðingur
Lágmörkum áhættu
og segjum NEI
Þegar fulltrúar allra helstu flokka sameinuðust um að
skipa nýja samninganefnd um Ice-
save vorið 2010 gátu landsmenn
verið vissir um að í nefndinni væru
þeir menn sem best myndu halda
á málstað Íslands. Færustu lög-
menn sem vöruðu við undanslætti
fyrri samninga. Það er einróma
álit þeirra að ekki verði lengra náð
með samningum en nú. Í nóvem-
ber 2008 sagði Björn Bjarnason
frá því á vefsíðu sinni að ákveð-
ið hefði verið að semja um málið:
„Þegar samið er, hafa báðir nokk-
uð til síns máls. Ég hef aldrei hall-
ast að þeirri skoðun, að samningar
séu svik, þegar deilur milli ríkja
eru leystar. Mér heyrist örla á því
sjónarmiði í gagnrýni stjórnar-
andstöðu á samninginn um Ice-
Save. Það er siðaðra þjóða háttur
að ljúka deilum með samkomulagi
– hins vegar má ekki greiða samn-
inga of dýru verði eða afsala sér
rétti til að halda lagaskilyrðum til
haga og nýta lögfræðilega túlkun
til hins ýtrasta.“
Þessi orð Björns eru eins og veg-
vísir að lokaáfanga samninganna.
Samningamenn Íslands héldu svo
vel á spilum að fyrir liggur sam-
komulag sem takmarkar mjög
áhættu Íslendinga. Samkvæmt síð-
asta eignamati skilanefndar Lands-
bankans var skuldbinding ríkisins
liðlega 25 milljarðar króna. Vegna
þess hve varfærnislega eignir hafa
verið metnar er mjög líklegt að
þær verði meira virði. Sennilega
munu útgjöld ríkisins verða milli
0 og 10 milljarðar króna þegar upp
er staðið. Sumir telja það ríma illa
við 26 milljarða króna greiðslu
nú. Svo er ekki. Af þeim koma 20
milljarðar króna úr Tryggingar-
sjóði innstæðueigenda og liðlega 6
milljarðar lán úr ríkissjóði.
500 krónur á mánuði
Öllum finnst blóðugt að borga fyrir
óreiðumenn. En málið snýst ekki
lengur um það. Því má ekki gleyma
að þeim var hleypt lausum og eft-
irlitsaðilar gættu þess ekki að þeir
ættu eignir fyrir skuldum. Við
getum litið á þetta sem sekt fyrir
að óreiðumenn voru leiddir að pen-
ingum almennings. Greiðsla upp
á 10 milljarða króna á fimm árum
jafngildir 500 krónum á hvern ein-
stakling á mánuði. Það jafngildir til
dæmis pulsu og kókflösku á mánuði.
Ef samningnum er hafnað hefur
matsfyrirtæki boðað að lánshæfi
Íslands fari í ruslflokk. Tryggvi Þór
Herbertsson hefur reiknað það út
að fjármögnunarkostnaður ríkisins
verði 27-43 milljörðum hærri á ári
vegna lélegra lánshæfismats sem
gefur 135 til 216 milljarða á fimm
árum. Nei eykur áhættu Íslands af
málinu sjálfu. Og lánakostnaður á
ári vex meira en sem nemur heild-
arkostnaðinum við Icesave-samn-
inginn.
Við eigum að segja JÁ vegna þess
að það er ódýrara og öruggara en
nei. Það er siðaðra þjóða háttur að
ljúka deilum með samkomulagi og
það er skynsamra manna háttur að
samþykkja góða samninga.
Siðaðra þjóða háttur
Icesave
Benedikt
Jóhannesson
Smið juvegi 76 Kópavogi S ími 414 1000 w w w.tengi . is
Baldur snes i 6 Akureyr i S ími 414 1050 t engi@t engi . is
MORA Í 25 ÁR Á ÍSLANDI
GÆÐI ÞJÓNUSTA OG ÁBYRGÐ - ÞAÐ ER TENGI
Opið virka daga frá 8 -18 laugardaga frá 10 -15
Mora MMIX
sturtusett og tæki