Fréttablaðið - 06.04.2011, Blaðsíða 16

Fréttablaðið - 06.04.2011, Blaðsíða 16
16 6. apríl 2011 MIÐVIKUDAGUR Alþingi Íslendinga samþykkti nýverið lög til heimildar á stað- festingu nýjustu Icesave-samning- anna en forseti lýðveldisins synjaði þeim staðfestingar. Gengur þjóðin því til atkvæðagreiðslu um lögin nk. laugardag, þann 9. apríl. Við undirritaðir viljum hér gera stutta grein fyrir því hvers vegna við telj- um farsælast fyrir þjóðina að hafna samningunum. Áhættusamir samningar Fullyrðingar um að kostnaður ríkissjóðs vegna samninganna sé aðeins nokkrir tugir milljarða eru reistar á forsendum um mjög hagstæða þróun ákveðinna lykil- stærða. Þetta kostnaðarmat hvíl- ir á hagstæðri þróun gengis og eignasafns þrotabúsins. Það er hins vegar ljóst að lítið þarf út af að bregða til að upphæð þessarar skuldbindingar margfaldist og þar með byrði íslensku þjóðarinnar, jafnvel til áratuga. Slíkt er undir- strikað með því að hægt er að fram- lengja samningana til næstu 35 ára. Gjaldeyrisáhætta Seðlabanki Íslands metur það svo að falli gengi krónunnar um 25% á tímabilinu til 2016 þrefaldast skuldbinding þjóðarinnar vegna Icesave. Séð í sögulegu samhengi er sú lækkun alls ekki ótrúleg. Þar má einnig taka mið af núverandi aflands gengi krónunnar sem er 40-60% lægra en opinbert gengi innanlands er í skjóli gjaldeyris- hafta. Gjaldeyrishöft Hætt er við að samþykkt samn- inganna muni framlengja gjald- eyrishöftin til margra ára, eins og reyndar ríkisstjórnin og Seðla- banki hafa einmitt boðað nýverið. Þessi höft eru til mikils skaða fyrir íslenskt efnahagslíf og koma í veg fyrir að hagkerfið vaxi af krafti. Þá eru þau ekki fullkomin trygging fyrir því að gengi krónunnar falli ekki, enda ræðst gengið af þróun efnahagsmála en ekki óskhyggju einstakra stofnana um verð hennar. Jafnvægisraungengi Því hefur verið haldið fram að jafn- vægisraungengi muni leita til fyrra jafnvægis og því sé gjaldeyrisá- hættan hverfandi. Jafnvægisraun- gengi síðustu 8-10 ár var óeðlilega hátt, m.a. vegna útlánabólu og inn- streymis á erlendu fjármagni sem leiddi til styrkingar krónu óháð öllum grundvallar jafnvægislög- málum. Þróun gengis allra næstu árin ræður mestu um mögulegt tjón sem Icesave-samningarnir geta valdið íslenskum efnahag og raungengi getur verið fjarri lang- tíma meðaltali í fjölda ára í senn. Þá má benda á að raungengi krónu á móti bresku pundi í dag er ekki veikara heldur þvert á móti sterk- ara en það var fyrir 10 árum. Allar væntingar um að raungengi krón- unnar styrkist verulega á næstu árum eru vægast sagt ótraustar. Aðgangur að lánsfé Þá er fullyrt að samþykkt samning- anna opni dyr að alþjóðlegum láns- fjármörkuðum. Vandséð er hvernig aukin skuldsetning með samþykkt Icesave-samninga á að laða að erlent lánsfé. Fjármagn leitar í arðsöm verkefni, við hagstætt og stöðugt rekstrarumhverfi. Íslensk fyrirtæki með gott rekstrarhæfi hafa aðgang að erlendri fjármögn- un, eins og dæmin sanna. Það sem helst torveldar aðgang að erlendu lánsfjármagni nú er miklu frekar ástand á alþjóðlegum fjármála- mörkuðum, haftastefnan hérlendis og óvissa efnahagsmála í hagkerfi í djúpri kreppu. Álit Moody’s og lánshæfimat Því hefur verið haldið fram að sam- þykkt samninganna bæti lánshæfi- mat Íslands. Gott langtíma láns- hæfimat Íslands hvílir á traustum efnahag, hóflegri skuldsetningu og áhættu. Lánshæfimatsfyrirtæk- ið Moody‘s hefur lýst því yfir að höfnun Icesave hafi neikvæð áhrif á lánshæfimat íslenska ríkisins. Úttektin er 2 blaðsíður að lengd og alls ekki fullnægjandi! Ekki er að sjá að fulltrúar fyrirtækisins hafi kynnt sér samninginn með tilhlýði- legum hætti enda er niðurstaðan illa rökstudd. Ekki er rúm til að hrekja alla gallana í röksemda- færslu Moody’s en minnt er á að fyrirtækið mat íslensku bankana meðal traustustu skuldara heims rétt áður en þeir hrundu. Minni áhætta af dómstólaleið Sterk rök hafa verið færð fyrir því að Bretar og Hollendingar hafi ekkert mál að byggja á fyrir dómi. Samkvæmt því er líklegast að íslenska ríkið taki ekki á sig neinn kostnað verði samningum hafnað. Ef allt færi hins vegar á versta veg í samræmi við áminn- ingarbréf ESA frá 26. maí 2010, þá felur það í sér minni fjárhagslega áhættu en samningurinn sjálfur, þróist gengi krónunnar örlítið á verri veg. Þar til viðbótar er komið í veg fyrir greiðslufalls-áhættu ríkissjóðs vegna skulda í erlendri mynt. Þess ber einnig að geta að Bretar og Hollendingar fá umtals- vert hærri greiðslur ef þjóðin segir nei en þeir hefðu fengið hefði til- skipun ESB verið látin gilda en ekki neyðarlögin. Niðurstaða Að öllu samanlögðu er það mat okkar að efnahagsleg áhætta Ice- save-samningsins sé of mikil og mun meiri en væri honum hafn- að. Að segja nei er að okkar mati sú leið sem er bæði sanngjörn og sú sem lágmarkar efnahagslega áhættu Íslands. Við segjum því NEI við Icesave. Birgir Þór Runólfsson, dósent við HÍ og hagfræðingur Jón Helgi Egilsson, verkfræðingur og hagfræðingur Kári Sigurðsson, dósent við HR og hagfræðingur Ólafur Margeirsson, hagfræðingur Ragnar Árnason, prófessor við HÍ og hagfræðingur Sigurgeir Örn Jónsson, framkvæmdastjóri og hagfræðingur Sveinn Valfells, eðlisfræðingur og hagfræðingur Lágmörkum áhættu og segjum NEI Þegar fulltrúar allra helstu flokka sameinuðust um að skipa nýja samninganefnd um Ice- save vorið 2010 gátu landsmenn verið vissir um að í nefndinni væru þeir menn sem best myndu halda á málstað Íslands. Færustu lög- menn sem vöruðu við undanslætti fyrri samninga. Það er einróma álit þeirra að ekki verði lengra náð með samningum en nú. Í nóvem- ber 2008 sagði Björn Bjarnason frá því á vefsíðu sinni að ákveð- ið hefði verið að semja um málið: „Þegar samið er, hafa báðir nokk- uð til síns máls. Ég hef aldrei hall- ast að þeirri skoðun, að samningar séu svik, þegar deilur milli ríkja eru leystar. Mér heyrist örla á því sjónarmiði í gagnrýni stjórnar- andstöðu á samninginn um Ice- Save. Það er siðaðra þjóða háttur að ljúka deilum með samkomulagi – hins vegar má ekki greiða samn- inga of dýru verði eða afsala sér rétti til að halda lagaskilyrðum til haga og nýta lögfræðilega túlkun til hins ýtrasta.“ Þessi orð Björns eru eins og veg- vísir að lokaáfanga samninganna. Samningamenn Íslands héldu svo vel á spilum að fyrir liggur sam- komulag sem takmarkar mjög áhættu Íslendinga. Samkvæmt síð- asta eignamati skilanefndar Lands- bankans var skuldbinding ríkisins liðlega 25 milljarðar króna. Vegna þess hve varfærnislega eignir hafa verið metnar er mjög líklegt að þær verði meira virði. Sennilega munu útgjöld ríkisins verða milli 0 og 10 milljarðar króna þegar upp er staðið. Sumir telja það ríma illa við 26 milljarða króna greiðslu nú. Svo er ekki. Af þeim koma 20 milljarðar króna úr Tryggingar- sjóði innstæðueigenda og liðlega 6 milljarðar lán úr ríkissjóði. 500 krónur á mánuði Öllum finnst blóðugt að borga fyrir óreiðumenn. En málið snýst ekki lengur um það. Því má ekki gleyma að þeim var hleypt lausum og eft- irlitsaðilar gættu þess ekki að þeir ættu eignir fyrir skuldum. Við getum litið á þetta sem sekt fyrir að óreiðumenn voru leiddir að pen- ingum almennings. Greiðsla upp á 10 milljarða króna á fimm árum jafngildir 500 krónum á hvern ein- stakling á mánuði. Það jafngildir til dæmis pulsu og kókflösku á mánuði. Ef samningnum er hafnað hefur matsfyrirtæki boðað að lánshæfi Íslands fari í ruslflokk. Tryggvi Þór Herbertsson hefur reiknað það út að fjármögnunarkostnaður ríkisins verði 27-43 milljörðum hærri á ári vegna lélegra lánshæfismats sem gefur 135 til 216 milljarða á fimm árum. Nei eykur áhættu Íslands af málinu sjálfu. Og lánakostnaður á ári vex meira en sem nemur heild- arkostnaðinum við Icesave-samn- inginn. Við eigum að segja JÁ vegna þess að það er ódýrara og öruggara en nei. Það er siðaðra þjóða háttur að ljúka deilum með samkomulagi og það er skynsamra manna háttur að samþykkja góða samninga. Siðaðra þjóða háttur Icesave Benedikt Jóhannesson Smið juvegi 76 Kópavogi S ími 414 1000 w w w.tengi . is Baldur snes i 6 Akureyr i S ími 414 1050 t engi@t engi . is MORA Í 25 ÁR Á ÍSLANDI GÆÐI ÞJÓNUSTA OG ÁBYRGÐ - ÞAÐ ER TENGI Opið virka daga frá 8 -18 laugardaga frá 10 -15 Mora MMIX sturtusett og tæki

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.