Fréttablaðið - 19.08.2011, Qupperneq 22

22 19. ágúst 2011 FÖSTUDAGUR
Á þessum óvissutímum þegar við Íslendingar reynum að
byggja úr rústum loftkastala þjóð-
félag sem byggist á raunverulegri
verðmætasköpun af raunveru-
legri starfsemi raunverulegra
fyrirtækja þar sem vinnur raun-
verulegt fólk þá kemur það manni
spánskt fyrir sjónir að vinna hjá
fyrirtæki sem sætir ofsóknum frá
yfirvöldum Samkeppnismála fyrir
ímyndaðar sakir.
Þetta er Forlagið og það starf-
ar að bókaútgáfu. Það varð til við
samruna JPV og hluta Eddu, sem
aftur varð til við samruna Máls og
menningar og Vöku Helgafells um
síðustu aldamót. Markaðshlutdeild
fyrirtækisins er 15-20% en Sam-
keppnisstofnun gefur sér í aðgerð-
um sínum gagnvart fyrirtækinu
að markaðshlutdeildin sé 55-60%.
Þá forsendu ákvað stofnunin 2008
og hún er ekki til viðræðu um að
breyta henni – í átt til raunveru-
leikans.
Stofnunin virðist enn ekki hafa
sætt sig við að hafa verið gerð
aftur reka með þá ákvörðun að
meina Forlaginu að annast útgáfu
á verkum Halldórs Laxness, sem
hefði þýtt að Nóbelshöfundurinn
okkar hefði verið útgefandalaus.
Tildrög þess að Forlaginu er
nú gert að greiða sekt upp á 25
milljónir og standa í dýru mála-
vafstri kringum þessar ofsókn-
ir eru kæra núverandi eigenda
bókaútgáfunnar Bjarts fyrir svo
fáránlegar sakir að ekki einu
sinni Samkeppnisstofnun gat
fallist á þær. Hins vegar notaði
stofnunin tækifærið og skellti á
Forlagið þessari sekt vegna sam-
skipta við endurseljendur varð-
andi viðskipta afslætti og birtingu
á útsöluverði. Það er einstaklega
hlálegt því að þar skiptir For lagið
meðal annars við stórmarkaði í
eigu Baugs sem hafa af fullum
þunga beitt gagnvart Forlaginu
markaðsráðandi stöðu sinni – í
boði samkeppnisyfirvalda.
Brýnasta verkefni íslenskra
stjórnvalda er að hlúa að atvinnu-
rekstri í landinu. Styðja litlu og
meðalstóru fyrirtækin sem streit-
ast við að halda gangandi starf-
semi sinni, greiða laun, greiða
skatta og skyldur, skapa verðmæti
þrátt fyrir rekstrarumhverfi sem
ekki þarf að hafa mörg orð um –
og eru hin raunverulegu hjól hins
raunverulega atvinnulífs, stödd
hér og nú en ekki í ræðum stjórn-
málamanna eða skýjaborgum. Það
er óskiljanlegt og óþolandi að slíkt
fyrirtæki skuli ofan á allt annað
þurfa að kljást við fjandsamlegt
smákóngaveldi á borð við Sam-
keppnisstofnun þar sem mikil-
vægara virðist vera að hefna þess
í héraði sem hallaðist á alþingi –
halda óskertri ímyndaðri virðingu
sinni – en að búa í haginn fyrir
heilbrigt atvinnulíf.
Þann 3. ágúst sl. ritaði Þórólf-ur Matthíasson, deildarforseti
hagfræðideildar Háskóla Íslands,
grein í Fréttablaðið um sauðfjár-
rækt. Auk þess fékk hann ítarlega
umfjöllun í morgunútvarpi Rásar
2 daginn eftir og viðtal í fréttum
Stöðvar 2. Meðferð prófessorsins
á tölulegum upplýsingum og stað-
reyndum kallar á nokkrar athuga-
semdir og leiðréttingar.
Deildarforseti hagfræði deildar
Háskóla Íslands gerir útflutning
kindakjöts að umfjöllunarefni
og staðhæfir að bændur þurfi að
kaupa erlend aðföng eins og olíur,
áburð, landbúnaðartæki, vara-
hluti, heyrúlluplast o.fl. fyrir 1,1
milljarð króna til þess að fram-
leiða sauðfjárafurðir sem fluttar
eru út fyrir 2,75 milljarða króna.
Benda má á að það er í sjálfu
sér ekki markmið að framleiða
kindakjöt til útflutnings nema því
aðeins að afurðaverð á erlendum
mörkuðum gefi tilefni til þess.
Það væri æskilegt að prófessor-
inn hefði útskýrt nánar hvernig
þessi 1,1 milljarðs króna kostn-
aður væri fenginn. Deildarfor-
setinn er jú yfirmaður hagfræða-
sviðs æðstu menntastofnunar
þjóðarinnar. Samkvæmt tölum
Hagstofu Íslands voru flutt út
3.437.283 kíló af kindakjöti árið
2010 að meðalverðmæti 616 krón-
ur kílóið. Bændur fengu að meðal-
tali greiddar 413 kr. fyrir kílóið
af lambakjöti en tæpar 117 kr./
kg fyrir ærkjöt. Ætla má að um
10% af heildarútflutningi séu
ærkjöt en 90% dilkakjöt. Verð-
mæti útflutnings til bænda árið
2010 nam því 1.317,8 milljónum.
Nýjustu tölur um framleiðslu-
kostnað eru frá 2009 en tölur árs-
ins 2010 munu birtast fljótlega.
Við mat á framleiðslukostnaði
útfluttra afurða er eðlilegt að líta
á jaðarkostnað sauðfjárbænda
sem kostnað þeirra við að auka
framleiðslu sína umfram inn-
lenda eftir spurn. Í sinni einföld-
ustu mynd má leggja breytilegan
kostnað á framleitt kíló til grund-
vallar þar sem nákvæmari upp-
lýsingar eru ekki tiltækar. Breyti-
legur kostnaður fyrir hvert kíló
árið 2009 nam um 272 krónum á
kíló, þar af er kostnaður vegna
kaupa á áburði, aðkeyptu fóðri,
olíum, varahlutum o.þ.h. 235 kr/
kg. Niðurstaðan er sú að viðbót-
arkostnaður framleiðenda við að
framleiða kindakjöt til útflutn-
ings er um 937 millj. króna. Inn-
flutt aðföng eru aðeins hluti þessa
kostnaðar auk þess sem álagning
innlendra fyrirtækja er hluti af
verði þeirra til bænda. Það er því
víðs fjarri að kaupa þurfi erlend-
an gjaldeyri fyrir 1,1 milljarð
króna til að afla þessara aðfanga
til framleiðslu á kindakjöti til
útflutnings. Jafnvel þótt reiknað
væri með 5% hækkun framleiðslu-
kostnaðar milli ára (sem þó er að
heyra að sé algert bannorð þegar
framleiðsla kindakjöts er ann-
ars vegar) fást ekki út þær fjár-
hæðir sem prófessorinn nefnir.
Útflutningurinn skilar þannig
ekki undir 380 milljónum kr. til
að greiða laun bænda og fastan
kostnað við framleiðsluna. Fyrir
búgrein eins og sauðfjárrækt
þar sem fastur kostnaður er hátt
hlutfall af framleiðslukostnaði er
ávinningur af útflutningi augljós.
Prófessorinn hefur ítrekað
haldið því fram að sauðfjárfram-
leiðendur hafi skuldbundið sig til
að selja 6.700 tonn af lambakjöti
á innanlandsmarkaði árlega. Hið
rétta er að engin ákvæði eru til
um framleiðslumagn eða mark-
aðsstýringu í núgildandi sauðfjár-
samningi. Til að fá óskertar bein-
greiðslur þurfa bændur að eiga að
lágmarki 0,6 kindur á móti hverju
ærgildi í greiðslumarki, (sjá 5.
gr. reglugerðar nr. 11/2008). Með
öðrum orðum þá þarf lágmarks
sauðfjáreign íslenskra bænda að
nema rösklega 221 þúsund fjár
að hrútum meðtöldum til þess að
beingreiðslur úr ríkissjóði hald-
ist óskertar. Eftirspurn neytenda
eftir íslensku kindakjöti nam á
síðasta ári um 6.100 tonnum. Það
er eftirspurnin sem stjórnar því
hve mikið selst af einstökum kjöt-
tegundum á innanlandsmarkaði.
Svo einfalt er það.
Sauðfjársamningurinn kveð-
ur á um að tiltekinni fjárhæð er
varið í beingreiðslur sem greidd-
ar eru óháð framleiðslumagni og
hvort sem framleiðslan er flutt á
erlenda markaði eða seld innan-
lands. Þessar greiðslur eru því
ekki alls ólíkar stuðningi ESB
við landbúnað sem að stærst-
um hluta er greiddur á skil-
greint landbúnaðar land óháð því
hvað framleitt er. Enginn, þ.m.t.
deildar forseti hagfræði deildar
HÍ, hefur reynt að líkja þeim við
útflutningsbætur þó ESB sé einn
stærsti útflytjandi heims á land-
búnaðarvörum.
Að lokum: Búvörusamningar,
þ.m.t. sauðfjársamningur, verða
til í samskiptum samtaka bænda
og ríkisvaldsins. Það er skrýtin
framsetning hjá yfirmanni fræða-
sviðs innan Háskóla Íslands að
halda því fram að starfs umhverfi
sauðfjárræktarinnar verði til á
„þriðju hæð Hótel Sögu“ eins og
hann orðar það í grein sinni.
Hafa ber það sem réttara reynist
Nú liggja fyrir borgarráði ákaflega vandaðar reglur um
samskipti skóla og lífsskoðunar-
félaga, sem miða að því að skól-
ar séu aðskildir frá trúarstarfi.
Júlíus Vífill Ingvarsson, borgar-
fulltrúi sjálfstæðismanna, er
óhress með þetta og skrifaði þann
17.8.2011 að „Það hefur reynst
farsælt að treysta skjólastjórn-
endum og foreldrum til þess að
taka sameiginlega ákvarðan-
ir um samskipti við lífsskoðun-
ar- og trúfélög. Hvað það er sem
knýr fulltrúa Besta flokksins og
Samfylkingar í borgarstjórn til að
gera breytingar á samstarfi, sem
góð sátt hefur ríkt um, er óskilj-
anlegt.“
Það eru til nokkrar leiðir til að
fela sannleikann og Júlíus Víf-
ill notar hér „allir eru ánægðir-
aðferðina“. Þegar hann talar hér
um farsæl samskipti og góða sátt,
hefur hann kosið að láta sem þeir
foreldrar sem hafa kvartað yfir
því árum saman að börn þeirra
séu látin taka þátt í trúarlegu
starfi, sitja undir bænahaldi og
fleira í þeim dúr, séu lítilsigldir
ómerkingar. Sáttin sem hann talar
um er ekki almenn, heldur milli
þjóna Þjóðkirkjunnar og þeirra
skólastjórnenda sem hafa leyft
starfsemi þeirra í skólanum.
Reglur mannréttindaráðs
borgar innar eru til komnar vegna
ítrekaðra brota á rétti foreldra á
að hafa börnin sín í hlutlausum
skólum, þar sem þau verða ekki
fyrir beinni eða óbeinni innræt-
ingu. Það er ekkert „óskiljanlegt“
við það. Fólk vill ekki að félög sem
hafa skoðanamyndandi áhrif eigi
aðgang að skólabörnum. Skýrar
reglur um það hvernig hlutlaust
skólahald á að fara fram eru
nauðsyn. Þessar reglur eru skóla-
stjórnendum ekki höft, heldur
stoð við að framfylgja mannrétt-
indum í skólum. Með reglunum
er ekki verið að skerða frelsi,
heldur koma í veg fyrir að skóla-
starf snúist um annað en menntun
barnanna.
Júlíus Vífill sagði einnig: „Með
tillögunum sem samþykktar
voru í mannréttindaráði, …, er
verið að gera viðurkennt félags-
starf barna og unglinga sem
fram fer á vegum kirkjunnar og
trúfélaga tortryggilegt. Þær eru
settar fram án sjáanlegs tilefnis
og án faglegs undirbúnings.“ Í
reglunum felst enginn dómur um
gæði starfs „kirkjunnar og trú-
félaga“, heldur sú einfalda beiðni
að starf þeirra fari fram utan
skólanna vegna eðli starfsins,
sem er trúarleg iðkun og trúboð.
Aftur móðgar hann foreldra sem
kæra sig ekki um trúboð í skól-
um með því að segja að tillögurn-
ar séu „án sjáanlegs tilefnis“. Eru
áhyggjur þeirra ekki þess virði að
teljast tilefni?
Áfram þvælir Júlíus Vífill: „Til-
lögurnar hafa verið skreyttar hug-
tökum eins og trúfrelsi en vinna
gegn grundvallarmannréttindum
vegna þess að í trúfrelsi felst
meðal annars frelsi til að velja.
Og það er einmitt það sem Barna-
sáttmáli Sameinuðu þjóðanna á
að tryggja börnum bæði félags-
lega og trúarlega.“ Það er ekki
verið að skerða frelsi til grunn-
réttinda, heldur leggja af forrétt-
indi þjóðkirkju svo að hlutleysi og
jafnræði fái að ríkja. Ekkert frelsi
er án takmarkana og við sýnum
hvert öðru virðingu með því að
halda okkar sérstöku persónulegu
stefnum utan við skóla þar sem
börn allra foreldra eru velkomin.
Með því að gefa börnum menntun
um, en ekki boðun um trú og ver-
aldlegar lífsskoðanir, fá þau ein-
mitt rými og frelsi til að taka sína
eigin sjálfstæðu ákvörðun þegar
þau hafa aldur til. Út á það ganga
grundvallarmannréttindi í siðuðu
lýðræðisþjóðfélagi. Reglum mann-
réttindaráðs ber að fagna því að
þegar góðum reglum er framfylgt
stuðla þær að velferð allra.
Borgarfulltrúi þvælir um
mannréttindi í þágu presta
Landbúnaður
Erna
Bjarnadóttir
forstöðumaður
félagssviðs
Bændasamtaka Íslands
Samkeppnismál
Guðmundur Andri
Thorsson
rithöfundurTrúmál
Svanur
Sigurbjörnsson
læknir
Kínversk fræði við
HÁSKÓLA ÍSLANDS
konfusius@hi.is | www.konfusius.hi.is
‘O
Konfúsíusarstofnunin Norðurljós og Norræna Asíustofnunin (NIAS) kynna:
Kortlagning tveggja skauta Evrasíu:
Samlyndi sem sögulegt, heimspekilegt og félags-pólitískt stef.
Mapping the two corners of EurAsia:
Harmony as a historical, philosophical and socio-political theme.
16 fyrirlesarar frá 5 löndum flytja erindi. Vekjum sérstaklega athygli á eftirfarandi erindum:
Chung-in Moon: “Uppgangur Kína og framtíð Kóreuskagans” & Daniel A. Bell: “Pólitískt lögmæti í Kína frá
konfúsísku sjónarmiði”. Allir fyrirlestrar verða fluttir á ensku. All lectures in English.
Háskólatorg 101
Mánudagur 22. ágúst: kl. 9:20 til kl. 17:30
Þriðjudagur 23. ágúst: kl. 9:30 til kl. 17:00
Sjá nánar á vef Háskólans www.hi.is í viðburðaskrá
Allir eru velkomnir á öll erindin og aðgangur er ókeypis.
Í boði Samkeppniseftirlits