Faxi - 01.12.1961, Qupperneq 57

F A X I
213
Hann helgaði ættarbyggð sinni, Grinda-
vík, mestan hluta starfsdagsins.
Þegar ég var hátt á þrettánda ári, réðst
það, að ég færi sumarlangt í sveit austur
undir Eyjafjöll, til frænku okkar og hennar
manns, er bjuggu í Varmahlíð. Fékk ég
að fylgjast með lestarmönnum austur, og
hafði væntanlegur húsbóndi minn sent
mér hryssu til reiðar með þeim. Þetta var
jarðskjálftasumarið mikla, 1896. Sex lestar-
menn voru saman og ég eini unglingur-
inn. Ferðafélagarnir voru mér góðir og
umhyggjusamir. Minnist ég tveggja í hópn-
um sérstaklega, Eyjólfs á Mið-Grund undir
Eyjafjöllum, og Björns í Indriðakoti, er
síðar bjó lengi á Efstu-Grund þar í sveit.
Var Björn margar vertíðir hjá okkur á
Hópi. A þessum tima var torsóttara að
komast leiðar sinnar yfir landið en nú.
Nú þjóta bifreiðar þessa sömu leið, sem
tók okkur átta daga að fara, á nokkrum
klukkutímum. Þá voru allar ár óbrúaðar
austur, að undanskildum Olfusá og
Þjórsá, en brú á þá síðari var byggð árið
áður. Ferjað var yfir árnar eða farið á
vöðum, en slíku hafði ég eigi kynnzt
áður, og var ekki laust við að um mig
færi stundum. Þó þótti mér þetta skemmti-
legt ævintýri og alla leið var hugur minn
fullur af tilhlökkun að sjá eitthvað nýtt.
Hryssan, sem ég reið, var fylfull. Þegar
kom autsur að Ytri-Ragná, var hún orðin
sjúk, að því komin að kasta. Var því ekki
hugsanlegt að halda lengra með hana.
Björn í Indriðakoti setti þá undir mig sinn
hest, og var hryssunni komið fyrir þar á
bæ. En það sorglega skeði, að næstu nótt
setti hún sig á sund í Rangá, en náði ekki
bakkanum hinum megin. Svo rík var
heimþráin, og varð það henni að bana.
Prestsins, sem uppfræddi mig og fermdi,
séra Brynjólfs Gunnarssonar á Stað, er
kom þangað næstur á eftir séra Oddi,
minnist ég með þakklæti. Hann var í
ýmsu ólíkur fyrirrennara sínum, en ljúf-
menni var hann og einstakt prúðmenni.
Framkoma hans öll var til mikillar fyrir-
myndar. Kona hans, maddama Helga
Ketilsdóttir frá Kotvogi, var skörungur
mikill. Frá heimili þeirra hefi ég varðveitt
ljúfar minningar.
A þeim tíma, er ég lifði mín bernsku-
og æskuár í Grindavík, var æði margt,
flest, má segja, á aðra lund en nú er. Svo
stórkostleg hefur breytingin orðið, að þeir
sem ungir eru nú, trúa vart, þó að þeim
sé frá sagt. Það er afsakanlegt, svo gjör-
ólíkar, sem allar aðstæður eru, er þeir hafa
alist upp við. Grindvíkingar voru löngum
háðir verzlun í Keflavík og sóttu þangað
nauðsynjar sínar og báru þær oft heim á
bakinu, þvert yfir apalhraun, mestan
hluta leiðarinnar. Þó var það mörgum ekki
það erfiðasta í þessum ferðum, og jafnvel
þó byrðin væri oft harla þung. Meira sveið
mörgum en að ganga á eggjagrjótinu, sú
ónærgætni og lítilsvirðing, sem þeir mættu
er minna áttu undir sér, hjá mikillátum
faktorum þeirra tíma. Undantekningar
munu þó hafa verið. Þarna mátti fólk oft
bíða og híma, komið gangandi langa leið,
meiri hluta dags, án þess að þeir virtu það
viðtals, og venjulegt var, að afgreiðslan
kom þá fyrst, er liðið var að kvöldi, og
þá lagt af stað undir nóttina. Eigi er að
efa, að það, hve margur varð úti fyrr á
tíð á heiðum Suðurnesja, á sína orsök í
framkomu þessara manna. Oft kom það
fyrir, að þegar til kom fékkst engin úr-
lausn. Ekki talið tryggt að lána. Man ég
t. d. einu sinni, er allra harðast var í búi
móður minnar, að hún sendi mig, þá
telpu, í fylgd með öðrum úr Grindavík,
gangandi til Keflavíkur með miða til eins
„faktorsins". Eg beið og beið lengi dags,
köld og svöng, og svo loks, þegar svarið
kom, var það á þá leið, að ávísunin væri
ekki tekin gild. Eg mátti labba nær tóm-
hent heim aftur.
A æskuárum mfnum í Grindavík var
félags- og skemmtanalífið fábreytt, eins
og víða var á þeim tíma, en þess þá betur
notið, sem í boði var. Góðtemplarareglan
átti marga unnendur í Grindavík á þeim
árum. Tvær stúkur voru þar og voru fjöl-
mennar. 1 barnastúkunni voru nær öll
börn í þorpinu, að ég ætla. Leiðtogi í
starfi stúknanna var Erlendur Oddsson,
barnakennari í Grindavík langt árabil,
mikilhæfur og einstakt valmenni. Sann-
mæli er það, að hann hafi átt stærstan þátt
í að glæða og viðhalda þeirri menningu,
sem Grindvíkingar tileinkuðu sér þá.
Framkoma lians öll var til fyrirmyndar, og
hvar sem var vildi hann örva til þess, sem
fagurt er og gott. Spor hans urðu djúp
og varanleg, einkum í hugum okkar nem-
enda hans.
Það er gömul saga og ný, að ungt fólk
vilji „lyfta sér upp“ og fara á ball. Svo var
líka í Grindavík á þessum árum. Var þá
tjaldað því sem til var, og enginn lét sitt
eftir liggja. Þá léku ekki hljómsveitir fyrir
dansinum. Einföld harmonika var látin
nægja, og þótti ágætt. Minnir mig, að hún
væri með sex nótum. Danssalurinn var
að jafnaði pakkhús, klætt innan með
„preseningum". Dansað var af miklu fjöri,
linnulaust, svo að segja alla nóttina. Þessi
kvöld okkar æskufólksins í Grindavík um
aldamótin koma mér stundum í hug, er
ég hlusta á hið skemmtilega ljóð og lag
M. A.-kvartettsins: Laugardagskvöldið á
Gili.
Árið 1902, er ég var 19 ára, kom upp
taugaveiki í Grindavík og barst til okkar
heim að Hópi. Veiktust öll systkinin, 7,
er heima voru, og öldruð amma okkar,
sem var hjá okkur. Þetta var um haust.
Við þrjú, móðir okkar, vertíðarmaður hjá
okkur og ég stóðum ein uppi. Þessi ver-
tíðarmaður hét Oddur Einarsson, kunnur
víða á Suðurnesjum, einkum á efri árum
sínum, en þá kom hann hvert haust og
setti sig niður á heimilum, að beiðni
manna, og sat löngum við að sauma skinn-
klæði. Við þrjú urðum að annast alla
hjúkrun. I tvo mánuði vakti ég á móti
Oddi, þannig að við vöktum hálfa nóttina
hvort, og var svo við hjúkrun á daginn
á móti mömmu. Oðrum var ekki til að
dreifa, enginn var fáanlegur inn á tauga-
veikisheimili. Þórður Thoroddsen var þá
héraðslæknir í Keflavík og læknir okkar.
Kom hann að Hópi til okkar, meðan veik-
indin stóðu yfir.
Vorið 1903 varð ljósmóðurlaust á Vatns-
leysuströnd. Lagði Thoroddsen læknir þá
fast að mér að læra til ljósmóður, og færði
það til fyrir ósk sinni, að ef að líkum léti
eftir samstarfi okkar heima á Hópi, myndi
sitt ráð verða til góðs. Eg lét tilleiðast og
innritaðist í Ljósmæðraskólann 1. okt.
1903.
Meira síðar. Margrét Jónsdóttir.
Messur í Keflavíkurprestakalli um jól og
áramót 1961-'62:
Keflavík:
Aðfangadagskvöld, aftansöngur kl. 6.15.
Jóladagur, messa kl. 2.
Annar í jólum, bamaguðsþjónusta kl. 11.
Sama dag, skírnarmessa kl. 5.
Gamlárskvöld, aftansöngur kl. 8.30.
Nýjársdagur, messa kl. 5.
Messur á sjúkrahúsinu og elliheimilinu aug-
lýstar síðar.
Innri-Njarðvík:
Aðfangadagskvöld, aftansöngur kl. 4.45.
Jóladagur, messa kl. 2.
Annar jólad., barnaguðsþjónusta kl. 1.30.
Gamlárskvöld, aftansöngur kl. 6.
Nýjársdagur, messa kl. 2.
Ytri-Njarðvík:
Jóladagur, bamaguðsþjónusta í skólanum
kl. 3.30.