Faxi - 01.12.1987, Blaðsíða 62

KRISTÍN G UÐM UNDSDÓTTIR
Við óskum starfsfólki okkar og
öðrum Suðurnesjamönnum
gíeöiíegra jóía
og faréœíbar
ó komanbt dri
GAUKSSTAÐIR HF.
GARÐI - SÍMI 27049
Keflavík - Njarðvík
Vorum að taka upp:
NÝTT JÓLAKONFEKT
OG JÓLASÆLGÆTI
ÖL OG GOSDRYKKIR
©íebiíeg ióíí
gott og faréœít
komanbi drí
Þökkum viðskiptin á árinu.
Lindin alltaf í leiðinni.
LINDIN
Hafnargötu 39, sími 11569
FRAMHALD AF BLS. 292.
jólin sem eru alltaf ljós í skammdeg-
inu. Aðalundirbúnngur var á Þor-
láksmessu. Stúlkumar sandskúr-
uðu gólfm og rúmstafina og breiddu
svo poka á gólfið svo það væri hreint
á aðfangadagskvöld, en mamma
bakaði kleinur og mikið af lumm-
um, líka jólaköku með miklum rús-
ínum, bakaða í gömlu vaskafati á
glóðum og glóð sett líka á lokið. Hún
bakaði líka pottbrauð sem sett var í
holu í eldhúsinu, glóð sett undir og
ofan á. Þá bakaði mamma líka mik-
ið af flatkökum, þær vom skomar
undan diski, svo þær yrðu jafnari
og kringlóttar, jafnan vom bakaðar
stærri kökur fyrir karlmennina,
mér fannst það nú skrýtið en þetta
var siður.
A aðfangadag var öllum verkum
flýtt. Allar gegningar urðu að vera
búnar fyrir kl. 6, þó varð að mjólka
kýmar seinna. Við krakkamir vor-
um baðaðir í stómm trébaia úti í
fjósi en þar var hlýjast. Allir fengu
nýja flík fyrir jólin og sauðskinns-
skó með nýjum leppum í. Þegar ég
varð stærri prjónaði ég alltaf rósa-
leppa, sem gömul kona kenndi mér
að prjóna, hún kenndi mér líka að
prjóna fingravettlinga. Það var gam-
an að sitja hjá henni í rökkrinu og
masa við hana um leið og hún
kenndi mér.
Þegar öllum verkum var lokið og
allir sestir inn, kom móðir mín með
matinn sem venjulega var kjötsúpa
af nýju kjöti, þá fengu allir kerti úr
tólg sem steypt var heima þannig:
Tólg var sett í pott og hituð, ljósa-
gami var raðað í lengjum á prik og
síðan dýft ofan í tólgina þar til þau
vom orðin mátulega sver kerti.
Hver heimilismaður fékk eitt kerti á
aðfangadagskvöld og mikil var
ljósadýrðin þegar allir höfðu kveikt
á sínu kerti, jólatré kom seinna, þá
heimatilbúin og skreytt með berja-
lyngi og einiberjum.
Ég var að lýsa fyrstu jólunum sem
ég man. Þegar búið var að borða var
lesinn húslestur og sálmur sunginn
á undan og eftir, pabbi las alltaf
húslesturinn. Svo kveikti hver á
sínu kerti og það sett á rúmstólpann
og þá var hátíð í bæ. Ljós var líka á
stómm olíulampa sem látinn var
loga alla jólanóttina. Yfir öllu var
mikill helgiblær. Við krakkamir
máttum ekki láta illa og alls ekki
spila á spil. Síðar um kvöldið var
hitað súkkulaði og lummur, kleinur
og jólakaka með.
Á jóladagsmorgun fór faðir minn
snemma út og kom svo inn og sagði
alltaf: ,,Guð gefi ykkur góðan dag
og gleðilega hátíð,“ síðan las hann
húslesturinn úr Pétursbók, síðan
fengu allir kaffi og meðlæti í rúmið,
því við fómm ekki á fætur fyrr en
eftir lesturinn nema mamma, hún
þurfti að lífga eldinn og hita. Svo
fóm allir til sinna verka nema við
krakkamir, en við fengum spil og 3
mislit vaxkerti en jólagjafir vom
engar nema þetta. Mamma eldaði
svo mjólkurgraut með miklum rús-
ínum og skammtaði hverjum í sína
skál og stóra flatköku með smjöri og
ostsneið og kaffi, þennan skammt
fengu allir þegar komið var frá úti-
verkum, en aðaljólamaturinn var
um kvöldið, þá vom kúfaðir diskar
af hangikjöti, svo geymdi hver sinn
afgang og gat fengið sér aukabita á
meðan entist. Á jólakvöldið
skemmtu menn sér við spil, eldra
fólkið spilaði alkart, að minnsta
kosti meðan afi minn lifði, það var
hans spil, en við yngra fólkið spil-
uðum púkk og voru þá allir með.
Stundum var farið í jólaleiki og
dansaður vefaradans sem nú þekk-
ist ekki lengur. Þetta kvöld skemmt-
um við okkur fram á morgun, svip-
að leið svo gamlárskvöld.
Ein af mínum fyrstu minningum
er þegar eldri systkini mín byggðu
blómagarð úr grjóti inn við Litla-
kamb, sem er ás yst við túnið. Hann
var ferkantaður, hlaðinn úr grjóti.
Þarna voru margskonar jurtir t.d.
rifsberjarunnar, reyniviður og víðir.
Þessi garður var uppistandandi svo
lengi sem ég var heima og tíndi ég
þar oft rifsber, kannski er eitthvað
eftir af honum enn.
Baðstofan var rifin 1906 og er mér
það minnisstætt, þá voru rúmstæð-
in'sett út í hlöðu og þar búin til rúm.
Þetta var mjög spennandi en ég sá
eftir syllunni sem var fyrir aftan
rúmið mitt.
Fljótlega eftir aldamótin var stofn-
að Ungmennafélag sem flestir ungl-
ingar gengu í. Tíu bændur í sveit-
inni voru stofnfélagar með börnum
sínum. Það voru haldnar 2—3
skemmtanir yfir árið, ekki var ég
orðin nógu gömul til að vera með og
þótti það leiðinlegt, en fór í það
strax og ég hafði aldur til, þegar ég
var 14 ára. Skemmtinefnd sá um
skemmtiatriði, leikþætti og söng,
þá var spilað á harmoniku, sem
ekki þætti góð hljómsveit nú til dags
og þeir sem ekki dönsuðu spiluðu á
spil. Þessar skemmtanir stóðu alla
nóttina svo við fengum birtu til að
komast heim um morguninn, en
margir þurftu að ganga í 1-2 tíma.
Þá var árviss skemmtun á Álfa-
skeiði á sumrin en þá komu allir ríð-
andi og menn skemmtu sér við
íþróttir og einhver var fenginn til að
halda ræðu. Ég á margar góðar
minningar um þessar ferðir. Ung-
mennafélagið var mjög góður félag-
330 FAXI