17. júní - 01.06.1924, Qupperneq 13

17. júní - 01.06.1924, Qupperneq 13
17. JÚNÍ 29 landamæriu hjer tæplega hin sömu, sem upphaflega, árvegurinn hefur breytt sjer. Ætti að fylgja reglunni: landamæri á miðjum straumi, mundi bærinn Torneá m. a. teljast til Svípjóðar. Sú kvísl ár- fnnar, er áður hefur fallið að austan- verðu við bæinn, og upphaflega getur hafa verið ártakmörk, er nú horfin fyr- ir löngu. Landamærin geta pannig ollið ágrein- ingi, en tæplega er neitt að óttast þjóð- erniságreining hjer norðurfrá. Djóðernis- ríkið sænska ber nafn sitt með meiri rjetti en flest önnur ríki. Ekki einusinni í áðurnefndum bygð- arlögum eru Finnar og Lappar í meiri- hluta, aðeins í Karesuando eru Svíar örlítið færri. Annars eru Finnar og Lappar ekki einu sinni l°/0 af íbúum ríkisins. Dó pannig sje farið um finskt pjóð- erni í Svípjóð, pá víkur pó eins og kunn- ugt er, málinu nokkuð öðruvísi við með tilliti til þjóðernis og kynþátta í Finnlandi. Sænsk túnga er eingöngu töluð í vissum bygðarlögum í Austurbotni og Nýalandi, og að auki á öllu Álandi, eða af samtals um 400,000 íbúum. Dað yrði of langt mál, að fara hjer að rekja sögu þess, er kynpáttunum á Finnlandi ber á milli. Dó mun pessi andstaða peirra ekki vera mjög gömul. Dað tímabil, er Finnland var hluti Svía- veldis, var naumast pýðingarmikið pjóð- ernisstríð. Og sjálfstæðishjalið á 18. öld getur víst ekki talist runnið af pjóðern- istilfinning, heldur verður það að teljast pólitiskt brall. Undir Zarstjórninni rúss- nesku hófust aftur deilurnar um tungu- málin, og stóð ágreiningurinn nú um pað, hvort af peim ætti að vera aðal- málið og að hve miklu leyti. Eftir að lýðveldið var stofnað, urðu þjóðernisdeilurnar enn harðari, og or- ustan stóð nú um tilverurjett sænskt pjóðernis, — hvort Svíar ættu rjett á sjer sem sjerstakur pjóðhluti innan takmarka finsku ríkisheildarinnar. Finski flokkur- inn, — hinir svonefndu Fennomaner — undir forustu Yrjö Koskinens1), hafði skömmu eftir 1860 reist kröfu um pað, að gera finska tungu einvalda og menn- ingarmál. Síðan 1906 er finska alger- lega ráðandi, og síðan 1902 geta sveita- fjelögin sjálf ákveðið, hvort af mál- unum skuli nota við dómstólana og í embættisfærslu. Að finskan ruddi smásaman sjer til rúms við háskólann í Helsingfors og varð að lokum aðalmálið, verður að skoðast sem eðlileg afleiðing pess, hve Svíar eru fáir. Dað sem pá nú liggur fyrir, er að vernda sænska menning og hinn sænska pjóðstofn innan peirra landfræðistak- marka, sem nú eru Finnlands. En sænski flokkurinn á Finnlandi hefur um Iangt skeið verið klofinn; er annar flokk- urinn (frjálslyndir) peirrar skoðunar, að pað sje hentast Svíum í Finnlandi, að slá af kröfum sínum, en hinn hlutinn er fastari fyrir og pjóðrækinn, og vill að engu slá af þjóðerniskröfum Svía. Sem stendur, er ágreiningurinn í fylkingarörmum Svía, að því er sjeð !) Yrjö Koskinen, 1830 — 1903, finskur sagn- fræðingur, skáld og stjórnæálamaður af sænskri ætt; nafnið Yrjö Koskinen er þýðing af Georg Forsnran, sem var upprunalega nafn hans.

x

17. júní

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: 17. júní
https://timarit.is/publication/706

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.