Útvarpstíðindi - 03.02.1941, Blaðsíða 17

hverju þeirra glögg skil, geíiö lýsingar,
veitt frœðslu og látið í ljósi ákveðnar
skoðanir, þannig að ljóst sé fyrir áheyr-
endum hvað fyrirlesarinn er að sýna með
hverjum einstökum kafla erindis síns. —
þetta hefur J. E. mjög oft tekizt ágæt-
lega í sínum þáttum. — En það er líka
hægt að tala heila klukkustund, án þess
að nokkurn tíma komi fram nokkur á-
kveðin skoðun, lýsing eða fræðsla, svo
að nokkurs sé verð. Slíkt tel ég laust í
reipunum.
þá kem ég að dómum mínum um lest-
ur þeirra Björns Sigfússonar og þórunn-
ar Magnúsdóttur.
Athugasemd J. E. um þetta efni gcfur
mér ástæðu til að geta þess, að þegar
ég dæmi um upplestur, geri ég það ekki
algjörlega út frá sjónarmiði þess, sem
enga fræðslu hefur fengið um það efni.
— þótt ég hafi ekki sjálfur komizt það
áleiðis í því að nema upplestur, að ég
hafi æfingu til Þess, að notfæra
mér hinar ýmsu reglur, sem gilda um
góða framsögn, þá ér mér vel kunnugt
um þessar reglur — og ég heyri, hvort
aðrir brjóta þær eða halda. Ég hef feng-
ið smávegis undirstöðutilsögn hiá alls
fjórum framsagnarkennurum (Þar af
tveimur dönskum), og ég hef veitt því
sérstaka athygli, að þeir leggia allir á-
herzlu á sömu höfuðatriðin. Freistandi
væri að gera nokkra grein fyrir þessum
reglum hér, því að fjöldi manna virðist
vera þeirrar skoðunar, að ef maður sé
læs og skýrmæltur, þá sé þar með sagt,
að hann kunni rétta framsögn. Ég legg
þó ekki út í þetta nú, en e. t. v. mun
sfðar birtast nokkur fræðsla um þetta
cfni hér i blaðinu.
,T. E. sakar mig um, að í dómi minum
um lestur þeirra B. S. og þ. M., sé ekki
„rökrænn þráður“, Honum virðast „full-
yrðingar stangast". þetta er þó ekki svo,
— og virðist mér, eftir þessu bréfi hr.
,T. E., að hann láti sem hann viti ekki
um þær kröfur, sem almennt eru gerðar
til upplestrar. En auðvitað getur máður
haft fallega og skýra rödd og verið hrað-
iæs, þótt hann hafi ekki á valdi sínu
þær reglur, sem gilda um góða framsögn.
Yfirleitt þurfa mcnn að læra þessar regl-
ur og læra að beita þeim. En einstaka
menn eru til, sem eru svo smekkvísir
og lifa sig svo auðveldlega inn í efnið,
sem þeir flytja, að þeir fylgja að mestu
leyti þessum reglum ósjálfrátt. Og svo
skemmtilega vill til, að einn þessara
manna mun einmitt vera J. E. sjálfur,
því hann flytur vel, en bréf hans
bendir til þess, að hann hafi ekki lært
neitt í fi’amsögn.
Ég hef beðið einn af mínum fyrri kcnn-
urum í fi'amsögn, hr. Harald Bjöi'nsson
leikara, að segja álit sitt um það, hvort
dómur minn, sem hér um ræðir, um þau
B. S. og þ. M. geti staðizt, og fai-ast hon-
um oi'ð á þessa leið:
„þegar um rétta fi’amsögn er að í’æða,
koma margar undirstöðureglur til gi’eina,
sem varla er von að almenningur geri
sér grein fyrir:
Ég tel það geta veiið rétt, að upplest-
ur geti haft vissan pei’sónulegan glæsi-
leika, þó ekki sé fylgt réttum undirstöðu-
reglum góðrar framsagnar, þeir sem
þannig lesa, gætu án efa orðið ágætir
upplesarar, ef Þeir bættu við sig þcim
miklu möguleikum, sem felast í kunn-
áttunni. Vitanlega getur lestur vei’ið skýr
og greinilegur, þótt hann sé eneinn upp-
lestur, í þeirri merkingu, sem það orð er
venjulega notað, og vitanlega getur lest,-
urinn haft persónulegan blæ, þannig, að
hann sé ólíkur lestri annara, þótt hann
sé sneyddur allri kunnáttu í listrænni
fi’amsögn".
Siðasta dæmið, sem formaöur útvarps-
í’áðs tekur, um „fullvrðingar, sem stang-
ist“ i gagni’ýni minni, er um söng Biarna
Biörnssnnar. Mér finnst ligg’a i augum
uppi, að B. B. geti staðið sig ágætlega
sem gamansöngvai’i, iafnvel þótt eitt
kvæði af bi’emur. sem hann svngur, sé
svo illa oi’t, að til skammar sé. Ég veit
ekki einu sinni. hvort B. B. hefur s;álf-
ur valið betta kvæði, en auk bess gat
hann sungið kvæðið vel. og levst þannig
hlutvérk sitt vel af hendi, þótt kvæðið
væri allt, handvitla”st rímað. Auk þess er
alkunnugt. að góður listamaður getur
flutt vel lélegt efni.
Kristján Friðriksson.
ÚTVARPSTÍÐINDI
240