Árdís - 01.01.1938, Side 11

—""—"»—"—>■—"■—■■—""—<"—■■—""—"■—"■—■■—■■—•<—"■—■■—■■—">—■"—«"—""—*■—»<>••
öðrum er heilagt, Halldór Kiljan Laxness. En óhætt mun að full-
yrða, að eini árangur af j)ví ritsmíði hafi verið sá að islenzk jjjóð
fann betur en áður dýrmæti sálmanna, og hve undra djúp ítök höf-
undur þeirra á í sál hennar, þvi aldrei hefir Hallgrímur Pétursson
verið dáður meira en nú.
óneitanlega er jiað sárt, að Hallgrími skyldi aldrei vera sýnd
nokkur viðurkenning meðan hann lifði. En þannig er saga mikil-
menna allra J)jóða. Og því megum við slá föstu að hann hei'ði aldrei
náð eins djúpum tökum og hann náði, el' þjóðin hefði hampað honum
meðan hann lifði. I>(ið verður einhvcr óskiljanlegur stijrlcur og
kraftur, sem streymir í gegnum verk þeirra, sem einmanu og mis-
skildir Imfa úthelt sálum sínnm i Ijóðum eða öðrum ritverkum.
Mann tekur i hjartað er maður les frásöguna um siðustu ferð
Hallgríms lil þingvalla 1(>(>9, j)ó um þá ferð séu margar mismunandi
sagnii'. Hann er j)á orðinn hrumur; veikin hafði gengið nærri hon-
uin og hann gekk við hækjur, hafði með sér 14 ára dreng lil lylgdar
og gal ekki komist hjálparlaust á hestbak. í sögunni “Brynjólfur
biskup” er því lýst átakanlega er höfðingjarnir voru of stórir til að
hal'a nokkuð við hann sainan að sælda, nema að rétta þessu tötrum
klædda, liálfblinda mikilmenni ölmusur
En lil eru aðrar sagnir um j)að, að þegar hann yfirgaf Þingvöll,
hafi honuin verið sýnd viðurlcenning. Sálmar hans voru þá komnir
á flest heimili, j)ó fóikið kynni ekki að meta þá. Sagt er að Torfi
prófastur í Gaulverjabæ hafi safnað saman hóp barna, er hann skip-
aði i tvær raðir meðfram veginum upp í Almannagjá. Þegar Hall-
grímur og sveinn hans nálguðust flokkinn, sungu börnin“ Gefðu að
móðurmálið mitt.” Er sagt að Hallgrímur hafi hlustað hljóður, en
að andlil hans hafi ljómað af gleði.
Þegar þeir komu svo upp að gjánni, hafi hann beðið sveininn
að hjálpa sér af baki, kvaðst hann nú vilja horfa á Þingvöll i síðasta
sinn. Er sagl að hann hafi þá sagt að hjarta sitt væri fult af þakk-
læti því að Drottinn hel'ði hvíslað því að sér, að sálmar hans mundu
verða vögguljóð barna og andlátsbænir gamalmenna.
Almenl hefir jiað verið álitið að Hallgrímur hafi skrifað Passíu-
sálmana á þeim tíma, er hann var sjúkur af hinni ægilegu likþrá.
Að hinar likainlegu þjáningar hefðu knúið hann til að leita styrks í
j)ví að láta húgann dvelja við krossgöngu Jesú, og þannig hafi liann
náð þessari dýpt og þessum undra krafti í skáldskap sinum. En nú
fyrir stuttu hefir einn l’ræðimaður íslands, Guðmundur Kamban,
sem lesið hefir og kannað nákvæmlega sögu þessara ára, skrifað um
það, að Hallgrímur hafi ort Passiusálmana áður en hann veiktist.
Voru þeir i'yrst gefnir út árið áður, en sjúkdóms einkenni líkþrár
ltomu í ljós. Gerir það sálarþroska Hallgríms enn meiri og eykur
aðdáun t'yrir honum.
9