Morgunblaðið - 23.04.2009, Blaðsíða 24

Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
E
f einhvern tímann hefur
verið þörf, þá er núna
nauðsyn á að taka hin
gömlu, góðu gildi skáta-
hreyfingarinnar og hefja
þau til vegs og virðingar,“ segir Mar-
grét Tómasdóttir skátahöfðingi. Hún
segir skátastarf standa með blóma
víða um land, en eins og í áratugi
verða skátar áberandi á sumardag-
inn fyrsta.
Í samtali við Morgunblaðið rekur
Margrét að þátttöka skáta í dagskrá
sumardagsins fyrsta megi rekja aft-
ur til stofnunar Væringja, sem séra
Friðrik Friðriksson stofnaði á sum-
ardaginn fyrsta árið 1913. Gekk
hann í fylkingu með hina nýju skáta
um götur borgarinnar sem sungu
sálma á latínu. Þetta voru fyrstu
skrúðgöngur skáta. Upphaflega voru
Væringjar KFUM-skátar, en sam-
einuðust síðan Skátafélagi Reykja-
víkur.
Í mörgum bæjum og hverfum
verða skátar með skemmtanir og
skrúðgöngur fyrir íbúa. Í Hallgríms-
kirkju verður skátamessa, sem að
vanda verður útvarpað. Þangað fjöl-
menna alla jafna eldri skátar.
Á sumardaginn fyrsta endurnýja
skátar gjarnan skátaheitið, sem allir
skátar fara með við formlega inn-
göngu í alheimshreyfingu skáta.
Skátastarf á heimsvísu varð ald-
argamalt árið 2007, en hér á landi
verður aldarafmælis skátastarfs
minnst árið 2012.
Um 2.500 börn og unglingar eru nú
virk í skátastarfi víða um land. Fjöldi
eldri skáta kemur einnig að starfinu,
en að sögn Margrétar hefur ekki ver-
ið slegið á heildarfjölda þeirra ein-
staklinga.
Aukin þátttaka foreldra
Hún segir að margt sé að gerast í
skátahreyfingunni, kraftur sé í starf-
inu og hreyfingin tilbúin að takast á
við breytta tíma. „Inntak skáta-
starfsins, lífsviðhorf og hug-
myndafræði endurspegla gildi sem
hverju samfélagi eru nauðsynleg,“
segir Margrét.
„Við höfum tekið skipulagið hjá
okkur til endurskoðunar og meðal
annars þjálfun foringja. Á síðustu ár-
um höfum við séð þá breytingu að
foreldrar vilja í auknum mæli vera
með börnum sínum í starfinu. Í júní-
mánuði í sumar verður stórt mót
yngstu skátanna á Úlfljótsvatni og nú
hefur verið ákveðið að vera þar með
sérstakar fjölskyldubúðir að ósk for-
eldra barnanna. Slíkt hefur ekki tíðk-
ast áður, en á síðustu landsmótum
hafa fjölskyldubúðir stækkað mjög.“
Flöggum fyrir hækkandi sól
Síðustu vikur hafa skátar dreift í
gegnum grunnskóla landsins fána-
veifum til allra sjö ára barna og er
þetta sextánda árið sem það er gert.
Með fylgja leiðbeiningar um meðferð
íslenska fánans. Margrét segir mik-
ilvægt að kenna fólki að umgangast
fánann af virðingu.
„Á tímum þrenginga eru öll samein-
ingartákn þjóðarinnar mikilvæg og
því þarf að árétta að þjóðfánanum sé
ávallt sýnd tilhlýðileg virðing. Á sum-
ardaginn fyrsta eigum við að flagga
fyrir hækkandi sól, fyrir samstöðu og
aukinni bjartsýni og baráttu fyrir
betra og heilbrigðara samfélagi,“ seg-
ir skátahöfðinginn Margrét.
Að styrkja einstaklinginn
Aðspurð segir hún að skátastarf
eigi erindi við ungt fólk sem aldrei
fyrr. „Hreyfingin finnur farveg fyrir
alla,“ segir Margrét. „Við reynum að
styrkja einstaklinginn með því að
nýta hæfileika hans. Um leið og við
styrkjum hæfileika hans þá styrkist
sjálfsmyndin og fólk verður öruggara
að takast á við lífið og bæta sig í því
sem þarf að bæta.
Skátaflokkur er þannig upp-
byggður að við viljum ekki hafa þar
tíu góða kokka. Við viljum hafa einn
góðan kokk, einn góðan varð-
eldastjóra, einn góðan birgðavörð,
einn góðan gjaldkera og svo fram-
vegis. Síðan lærast mismunandi hlut-
verk, hópurinn þjálfar hjálpsemi og
tillitssemi milli einstaklinganna. Við
viljum alls ekki steypa alla í sama
mót því við náum ekki langt ef allir
eru eins.“
Hún segist aldrei hafa litið á annað
æskulýðsstarf sem keppinaut. Hreyf-
ingin þurfi að vera sterk og foringj-
arnir hæfir. Ef þessi skilyrði séu fyr-
ir hendi sé hún ekki í vafa um að
krakkarnir skili sér í skátastarfið.
„Fyrir hrun áttum við frekar í erf-
iðleikum með að halda foringjum í
starfi vegna launaðra hlutastarfa.
Unglingarnir okkar voru vinsæll
starfskraftur til dæmis á skyndibita-
stöðum og í alls konar þjón-
ustustörfum og þar vorum við frekar
í samkeppni heldur en við annað
æskulýðsstarf. Síðustu mánuði hef ég
tekið eftir breytingum, mér finnst
unglingarnir vera rólegri í skáta-
starfinu,“ segir Margrét Tómasdóttir
að lokum.
Kraftur í
skátastarfi
Á góðri stundu Skátahöfðinginn
með gítarinn á skátamóti.
Morgunblaðið/Árni Torfason
Skyldustörf Benedikta Danaprinsessa hefur lagt mikið af mörkum til að
efla starf kvenskáta. Á myndinni er hún með Margréti Tómasdóttur. Í HNOTSKURN
»Drekaskátar 7 til 9 ára.Læra að þekkja umhverfi
sitt, hættur í daglegu lífi og
rétt viðbrögð við þeim.
»Fálkaskátar 10 til 12 ára.Ævintýraþráin fær frek-
ari útrás og nýjar slóðir kann-
aðar með áherslu á útilífið.
»Dróttskátar 13 til 15 ára.Heiðin og fyrstu kynni af
fjallamennsku, sjálfstæðið
eykst og verkefnin verða
meira ögrandi.
»Rekkaskátar 16 til 18 ára.Hálendið allan ársins
hring og rekkaskátar njóta
lífsins í fjölbreyttri náttúru,
stefnan sett á Forsetamerkið.
»Róverskátar 19 til 22 ára– Heimurinn allur. Ferð
Róverskáta ræðst af áhuga-
málum þeirra sjálfra.
 Lífsviðhorf skátahreyfingarinnar
í fullu gildi  Skátar að venju áberandi
á sumardaginn fyrsta  Skyndibitastaðir
ekki lengur keppinautur um unglingana
24 Daglegt líf
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. APRÍL 2009
MARGRÉT Tómasdóttir hefur verið skátahöfðingi í fimm
ár, en hún tók við af Ólafi Ásgeirssyni árið 2004. Hún er
hjúkrunarfræðingur að mennt með meistarapróf í stjórn-
un. Hún var í óðaönn að skrifa lokaritgerð í meistaranámi í
lögfræði þegar blaðamaður truflaði hana. Viðfangsefnið er
sjúkraskrár og hvernig þær eiga að nýtast sjúklingum.
En hvers vegna skáti?
„Ég er fædd inn í skátahreyfinguna, svo einfalt er það.
Ég kynntist skátastarfi sem krakki og það hefur að hluta
til alið mig upp. Þú losnar aldrei við þennan lífsstíl og
þennan áhuga og ég hef heldur ekki nokkurn áhuga á því.
Eitt sinn skáti, ávallt skáti.“
Ljósálfar Systurnar Margrét og Anna Guðrún Tómasdætur í búningi ljósálfa fyrir margt löngu. Ekki er lengur tal-
að um ylfinga og ljósálfa í skátastarfi, en yngstu skátarnir kallast drekaskátar og á næsta stigi eru fálkaskátar.
Eitt sinn skáti, ávallt skáti