Morgunblaðið - 02.11.2009, Blaðsíða 8

8 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 2. NÓVEMBER 2009
FRÉTTASKÝRING
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
UM leið og tekin var ákvörðun um að
stíga fyrsta skref í átt að afnámi
gjaldeyrishafta var tekin ákvörðun
um að herða eftirlit með þeim sem
brjóta reglurnar. Grunur leikur á að
í einstökum tilvikum hafi þeir sem
reynt hafa að brjóta reglurnar inn-
heimt mikinn hagnað. Með breyttum
reglum um gjaldeyrisviðskipti er
stefnt að því að koma í veg fyrir þessi
brot.
Í gær tóku gildi nýjar reglur um
gjaldeyrisviðskipti sem fela í sér
fyrsta skref í afnámi haftanna. Nú
verður heimilað innstreymi erlends
gjaldeyris til nýfjárfestinga. Þeir
sem koma með gjaldeyri og fjárfesta
hér á landi hafa fullt frelsi til að fara
með gjaldeyrinn úr landi aftur.
Fram að þessu hafa erlendir aðilar
aðeins mátt taka út gjaldeyri vegna
vaxtatekna og arðs af fjárfestingu
hér á landi.
Már Guðmundsson seðlabanka-
stjóri sagði á blaðamannafundi þar
sem reglurnar voru kynntar að
næsta skref í afnámi gjaldeyrishafta
væri afnám hafta á útstreymi fjár-
magns. Hann sagði að hvenær það
skref yrði stigið réðist m.a. af því
hvernig tækist til með framkvæmd
fyrsta áfanga og framgang efna-
hagsáætlunar stjórnvalda og Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins.
Ekki er ljóst hvaða áhrif verða af
þessari ákvörðun Seðlabankans, en
sennilegast er að þau verði ekki
mjög mikil. Það liggur fyrir að tals-
verður áhugi er erlendis á fjárfest-
ingum hér á landi. Ástæðan er sú að
verð á eignum hefur lækkað mikið
hér á landi. Jafnframt gerir fall
krónunnar það að verkum að mjög
hagstætt er fyrir útlendinga að fjár-
festa á Íslandi. Það er hins vegar
ýmislegt sem dregur úr áhuga er-
lendra fjárfesta á að koma með fjár-
magn inn í landið. Áform um skatta-
hækkanir á fyrirtæki hafa án efa
áhrif á ákvarðanir erlendra fjárfesta
og sömuleiðis ákvarðanir í orku-
málum.
Nýjar leiðir til að fara í
kringum höftin gætu opnast
Í tilkynningu Seðlabankans kem-
ur fram að þegar möguleikum í fjár-
magnshreyfingum fjölgi kunni að
opnast nýjar leiðir til að fara í kring-
um höftin. Þess vegna hafi verið
ákveðið að endurskipuleggja starf-
semi gjaldeyriseftirlitsins. Til að
draga úr hættu á því að farið verði í
kringum höftin ná heimildir til að
flytja út fjármagn að nýju ekki til
ákveðinna tegunda fjárfestinga, t.d.
afleiðusamninga sem fjármagnaðir
eru með lánsfé.
Seðlabankinn hefur þegar vísað
um 20 málum þar sem grunur leikur
á að reglur um gjaldeyrishöft hafi
verið brotin til Fjármálaeftirlitsins.
A.m.k. önnur 20 mál eru til skoðunar
hjá gjaldeyriseftirliti Seðlabankans.
Már sagði að menn yrðu að átta sig á
því að brot á reglum um gjaldeyris-
viðskipti væru á kostnað þeirra sem
færu eftir reglunum. Brotin stuðluðu
að veikara gengi krónunnar og tefðu
lækkun vaxta.
Málamyndagerningar
Ingibjörg Guðbjartsdóttir, for-
stöðumaður gjaldeyriseftirlits Seðla-
bankans, segir að bæði einstaklingar
og lögaðilar séu til skoðunar vegna
gruns um að þeir hafi farið í kringum
gjaldeyrisreglur. Um sé að ræða
töluvert háar upphæðir. Þeir sem
séu til skoðunar beri fyrir sig að þeir
séu að nýta sér glufur í reglunum.
„En við erum líka að horfa upp á
hreina málamyndagerninga þar sem
verið er að fara fram á gjaldeyr-
isviðskipti sem ekkert er á bak við.“
Ingibjörg segir að með breyttum
reglum um gjaldeyrishöft, sem tóku
gildi um helgina, sé verið að reyna að
koma í veg fyrir þessi brot.
Það er ekki auðvelt fyrir Seðla-
bankann að koma algerlega í veg fyr-
ir brot á gjaldeyrishöftum. Bankinn
gæti farið þá leið að takmarka enn
frekar svigrúm einstaklinga og fyr-
irtækja til gjaldeyrisyfirfærslna, en
þá er hætta á að reglurnar fari að
hafa truflandi áhrif á daglegt líf
venjulegs fólks hér á landi.
Bæði Seðlabankinn og Fjármála-
eftirlitið hafa verið að taka brot á
þessum reglum fastari tökum. Málin
eru hins vegar flókin því margir að-
ilar koma að málum. Ekki hefur ver-
ið gefin út kæra í neinum málum.
Reyna um leið að taka á brotum
Morgunblaðið/Golli
Höft Már Guðmundsson seðlabankastjóri kynnti fyrsta áfanga að afnámi gjaldeyrishafta sem komið var á sl. vetur.
 Seðlabankinn hefur tekið fyrsta skref í afnámi gjaldeyrishafta  Nú mega erlendir menn sem vilja
fjárfesta koma með gjaldeyri inn í landið og hafa tryggingu fyrir því að geta farið með hann út aftur
Seðlabankinn hefur vísað til Fjár-
málaeftirlitsins um 20 málum
þar sem grunur leikur á að lög
um gjaldeyrishöft hafi verið brot-
in. Bankinn hefur breytt reglum
til að reyna að stöðva þessi brot.
Eftir Sigmund Sigurgeirsson
KIRKJAN á Stóra-Núpi í Gnúp-
verjahreppi var þéttsetin sóknar-
börnum og gestum á sunnudag þegar
þess var minnst að 100 ár voru frá
vígslu hennar. Efnt var til hátíðar-
guðsþjónustu þar sem biskup Ís-
lands, herra Karl Sigurbjörnsson,
predikaði en sóknarpresturinn, séra
Axel Árnason Njarðvík, þjónaði fyrir
altari. Séra Axel greindi einnig frá vel
heppnuðum breytingum á aðgengi að
kirkjunni og stækkun kirkjugarðsins.
Fallegt veður setti svip á athöfn-
ina, sennilega nokkuð ólíkt því veðri
sem varð til þess að kirkjan fauk og
mölbrotnaði 29. desember 1908. Var
þá talað um kirkjuveðrið mikla enda
eyðilagðist önnur kirkja í sókninni,
Hrepphólakirkja, þann sama dag.
Báðar þær kirkjur voru byggðar upp
og vígðar innan árs. Þær tilheyra nú
hvor sinni sókn, en rætt hefur verið
um að fækka sóknum í Árnespró-
fastsdæmi og hugsanlegt að þær
verði sameinaðar á ný innan tíðar.
Þekktasti klerkur Stóra-Núps-
prestakalls er án efa Valdimar Briem
sem þar þjónaði í hartnær fjóra ára-
tugi eða til ársins 1918. Eftir hann
liggja hið minnsta áttatíu sálmar í
sálmabók kirkjunnar, þar með taldir
einhverjir þekktustu jólasálmar þjóð-
arinnar. Honum varð einnig storm-
urinn sem felldi kirkjurnar hans hug-
leikinn og uppbygging nýrra kirkna
yrkisefni. Herra Karl Sigurbjörnsson
biskup minntist síra Valdimars í pre-
dikun sinni og fann hliðstæðu í
óvissutímum þá og nú. Von og trú
hefðu áður leitt Íslendinga í gegnum
sortuský.
Öld frá vígslu kirkj-
unnar á Stóra-Núpi
Hátíðarguðsþjónusta í tilefni dagsins
Fræðist um kirkjuna Í heimsókn
eru Karl Sigurbjörnsson biskup , sr.
Sigurður Sigurðarson, vígslubiskup
í Skálholti, og prófasturinn, sr. Ei-
ríkur Jóhannsson í Hruna.
Morgunblaðið/ Sigmundur
Hvers vegna voru
sett gjaldeyrishöft?
Höftin voru talin nauðsynleg til að
koma á stöðugleika í þjóðar-
búskapnum í kjölfar fjármálakrepp-
unnar í október 2008. Alþjóðagjald-
eyrissjóðurinn mælti með því að þau
yrðu sett.
Hvað er líklegt að gerist nú
þegar fyrsta skrefið hefur verið
stigið í afnámi haftanna?
Enginn veit fyrir víst hvort áhrifin
verða mikil. Seðlabankastjóri telur
líklegra að þetta verði til þess að
styrkja gengi krónunnar en veikja.
Afnám haftanna mun þó ekki styrkja
gengi krónunnar nema því aðeins að
eitthvað verði um erlenda fjárfest-
ingu hér á landi. Lágt gengi krón-
unnar og lágt verð á eignum hér á
landi ýtir undir áhuga erlendra fjár-
festa á Íslandi.
Hversu miklar erlendar fjárfest-
ingar hafa verið á Íslandi?
Árið 2008 námu erlendar fjárfest-
ingar hér á landi 23 milljörðum
nettó, mest í stóriðju. Árið 2007
voru þær hins vegar 439 milljarðar.
Hluti af þessari erlendu fjárfestingu
er í reynd íslenskur því að félög sem
Íslendingar eiga og fjárfesta hér á
landi flokkast sem erlend fjárfesting.
S&S