Vilji - 01.12.1927, Blaðsíða 23

V I L J í
53
og heilagt, en árangurinn er enginn. En þótt við þekkj-
um ekki sannleikann, þá tignum við hann og leitum
hans, að minsta kosti í orði kveðnu. Bestu menn aldanna
hafa varið lífi sínu til að finna hann. Þess vegna hafa
stjörnuspekingar beint augum sínum út í himingeiminn
og hugað að himintunglum. Honum til dýrðar hafa spek-
ingar og snillingar hugsað djúpvitrar og háfleygar
hugsanir. Landkönnuðir hafa ferðast um endimörk jarð-
ar vorrar til að leita hans. Þeir hafa lagt á sig miklar
hættur og mikinn háska, háð harða baráttu við grimm
náttúruöfl og æstar höfuðskepnur. Menn hafa grafið
niður í iður jarðar, leitað í fornum jarðlögum, rann-
sakað eldforna menningu og háttu fyrri alda, og alt
hefir þetta verið gert til þess að höndla sannleikann.
En þrátt fyrir alt þetta, virðumst við standa eins langt
frá sannleikanum, sem nokkru sinni fyrr.
Sannleikurinn er eins og úthafið; þótt við ausum
upp úr því, rennur stöðugt í það aftur. Við höfum oft
kafað djúpt og hafist hátt, en nýjar og óþektar lendur
tilverunnar hafa opnast, og mannlegt auga fær ekki
grilt þar nein endamörk. En hvað sem því líður, þá er
sannleikurinn ófundinn. Annaðhvort er, að við höfum
skygnst of skamt, eða leitað of langt. Og mjer finst alls
ekki óhugsandi, að svo sje um það síðara. Okkur hættir
oft við að leita þess um langan veg, sem liggur í tún-
jaðrinum hjá okkur. Við erum eins og pílagrímar fynd
tíma, sem tóku sjer staf og skreppu, lögðu land undir
fót og leituðu til helgra staða sjer til sáluhjálpar. En
þeir gleymdu því, að sáluhjálpin var falin í þeirra eigin
brjósti. Svo gæti og verið háttað um sannleikann, að
hans væri að leita um skemmri veg, en maður hyggur.
Hin árangurslausa sannleiksleit mannanna hefir komið
mörgum til að ætla, að sannleikurinn sje ekki til. Mjer
finst slík skoðun mjög fjarri öllum sanni. Nei, sannleik-
urinn er til, því að hann er tilveran sjálf, og skilningur
á tilverunni er um leið skilningur á því sanna. En við
mennirnir vitum svo lítið um tilveruna, og sjálfa okkur,