Vilji - 01.12.1927, Page 24

54
VI L J I
að við vitum ekki, hvaðan við komum, nje hvert við
förum. Við vitum ekki heldur hversvegna við erum að
flækjast hjer á jörðunni. Sannleikurinn er því ófund-
inn. Við getum að vísu bent á hann í sjálfum okkur
og dýpstu rökum tilverunnar, en við bendum þar á það
óskiljanlega. En ef nokkur tilgangur er í tilverunni þá
getur hann ekki verið mikilfenglegri en sá, að finna
sannleikann, og komast þannig í skilning á öllum hlut-
um í jörðu og á. M. ö. o. svifta burt þeirri blæju, sem
er yfir leyndardómum tilverunnar. Sannleikurinn er
Grettistak mannsandans, sem honum er ætlað að fást
við, jafnvel þótt hann fái aldrei bolmagn til að geta
valdið því.
Eins og jeg gat um áðan, hafa menn mjög leitað
sannleikans. Sannleiksleitin er aðalsmerki mannsandans
og skilur mennina frá hinum lægri lífverum jarðar.
Þegar mennirnir lærðu fyrst að gera mun á rjettu og
röngu, sannleik og lýgi, stigu þeir sitt stærsta og af-
drifaríkasta spor á leið sinni til fullkomnunar. Á hinni
löngu jarðreisu, sem mennirnir eiga að baki sjer, hafa
þeir fundið mörg sannindi, en þar fyrir ekki sjálfan
sannleikann. í hvert skifti, sem þeir fundu ný sannindi,
lögðust þeir til svefns í þeirri barnalegu vissu, að þeir
hefðu fundið sannleikann. En svefn sannleiksandans er
styttri en fuglasvefn, og brátt vöknuðu menn við vond-
an draum, komust að blekkingunni og lögðu enn af
stað á þeirri braut, er þeir var mörkuð. — Saga manns-
andans er eins og brimrót við sjávarströndu. Ein alda
fæðist af annari og flæðir hvítfyssandi á land, en brátt
hjaðnar hún og deyr í útsoginu. Svo er og með sann-
indi þau, er mannsandinn hefir fundið. Það, sem ein
kynslóð tekur fyrir góða og gilda vöru og fullnægir
sannleiksþrá hennar, er hinni næstu hismi tómt og
heimska. Af því er auðsætt, að engin ein kynslóð getur
fundið hinn algilda sannleika. Hún má altaf búast við
því, að það, sem hún telur heilagan sannleika, verði
ausið- moldu þegar sú kynslóð, sem enn er í vöggu,