SunnudagsMogginn - 20.12.2009, Blaðsíða 17

20. desember 2009 17
fólks um að hlutirnir geti haldið áfram eins og þeir hafa
gert hingað til. Það er einfaldlega útilokað og því fyrr sem
menn gera sér grein fyrir því, því fyrr munu þeir sætta
sig við það og sníða sér stakk eftir vexti. Hér á ég fyrst og
fremst við umfang hins opinbera. Það þarf að skapa jarð-
veg fyrir mjög erfiðar ákvarðanir og þegar ég lít til baka
yfir þetta ár, þá spyr ég: Hvar eru stóru, erfiðu nið-
urskurðarákvarðanirnar sem þessi ríkisstjórn hefur tek-
ið? Svarið er, að þær hafa ekki verið teknar. Þetta eru
mestallt einsskiptis-aðgerðir sem forða útgjöldum á
þessu ári eða næsta. Eftir situr alltof umfangsmikill
rekstur. Þetta sendir þau röngu skilaboð til þjóðarinnar,
að þjóðfélagið geti haldið áfram í óbreyttri mynd. Þetta
er slæmt og það þarf að tala af meiri hreinskilni við fólk
og segja því sannleikann. Þannig er hægt að skapa sátt
um að gera rétta hluti, með hagsmuni allra að leiðarljósi.
Hin hættan er sú að við töpum trúnni á að við getum
unnið okkur út úr vandanum, og baráttuandanum sem
við þurfum að hafa yfir að ráða til þess að geta sigrast á
erfiðleikunum. Því miður hefur það tekið lengri tíma en
ég vonaðist til að skapa hér uppbyggilegt andrúmsloft.
Hér eru of mörg niðurrifsöfl að störfum.“
Krafa um uppgjör skiljanleg
– Hvað áttu við?
„Ég á við andrúmsloftið almennt í þjóðfélaginu og líka
inni á Alþingi, þar sem of margir eru fastir í uppgjöri við
fortíðina. Sjálfstæðisflokkurinn óttast ekki uppgjör við
fortíðina eins og ýmsir aðrir flokkar hafa gert en við
gengum í gegnum kosningar og ríkisstjórnarskipti.
Kosningar eiga að vera upptaktur fyrir framtíðina en
umræðan á þinginu er enn mjög lituð af löngu liðnum at-
burðum. Ég á líka við umræðuna almennt, eins og hún
birtist mér í fjölmiðlum, spjallþáttum, blaðagreinum og á
netinu. Ég geri ekki lítið úr því að slíkt uppgjör þarf að
fara fram, en ég held að það hvernig okkur tekst að skapa
andrúmsloft jákvæðni og uppbyggingar muni ráða miklu
um það hversu hratt okkur tekst að komast aftur af stað.
Við þurfum að snúa bökum saman og byggja hér upp á
ný.
Krafan um uppgjör við fortíðina er afar skiljanleg. Það
gætir óþolinmæði. Fáar ákærur eru komnar fram og
margir bíða niðurstaðna í rannsóknum, ekki síst hjá
rannsóknarnefnd Alþingis. Þetta er allt skiljanlegt, en því
lengur sem þetta óánægju- og óvissuástand varir, þeim
mun hættulegra er það fyrir okkur. Reynsla annarra sýn-
ir fram á þetta. Hið mikilvæga endurreisnarskeið, sem
ríkisstjórnin hefur því miður ekki haft burði til að hefja,
þarf að hefjast strax.“
– Ef Sjálfstæðisflokkurinn væri við stjórnvölinn nú,
hvað myndi hann gera í sambandi við þá erfiðu ákvarð-
anatöku, sem þú nefndir nú áðan?
„Ríkisstjórnin er að ýta vandanum á undan sér, við
myndum ráðast á hann. Ég tel að við eigum að ganga
lengra í niðurskurði í stjórnsýslunni en ríkisstjórnin er
tilbúin til þess að gera og ég tel einsýnt að menn verði að
skoða hluti eins og frekari tekjutengingar. Við teflum
fram hærri niðurskurðartölum en ríkisstjórnin sjálf í
fjárlagavinnunni. Í fjárlagavinnunni leggjum við til 8
milljörðum meiri niðurskurð en stjórnarflokkarnir.
Hvaða ríkisstjórn í þessari stöðu myndi láta tækifæri til
slíkrar samstöðu fram hjá sér fara?
Hún hefur verið að leika tóma tafa- og frestsleiki. Við
getum tekið sem dæmi mjög svo umdeildar ákvarðanir
sem Guðlaugur Þór Þórðarson, þáverandi heilbrigð-
isráðherra, tók í upphafi árs. Öllum hans ákvörðunum
var slegið á frest og árið hefur ekki nýst til þess að ná
fram þeirri hagræðingu, sem að var stefnt.“
– Hvað áttu við með frekari tekjutengingum?
„Ég á við ráðstöfun á almannafé úr sjóðum, til dæmis í
gegnum tryggingakerfið. Ég horfi til ýmissa bóta sem
streyma út úr tryggingakerfinu. Hvernig nýtum við þá
takmörkuðu sjóði sem við höfum úr að spila? Ég nefni
sem dæmi barnabæturnar, því þar er um mikla fjármuni
að tefla.“
– Þú ert að segja að það eigi ekki allir að njóta barna-
bóta, því sumir hafi það svo gott, að þeir þurfi ekki á
barnabótum að halda, ekki satt?
„Já, ég er að segja það. Hátekjufólk hefur ekkert við
barnabætur að gera.
Síðan eru í stjórnsýslunni fjölmargar aðgerðir sem rík-
isstjórnin hefur ekki hrint í framkvæmd, en er þó alltaf
verið að tala um. Þar nefni ég sameiningu stofnana sem
dæmi. Fyrir fjárlög næsta árs er þetta eitt dæmi um al-
gjörlega óundirbúinn og vanhugsaðan þátt, sem þó gæti
sparað okkur umtalsverða fjármuni.
En jafnvægi í ríkisfjármálum næst ekki bara með nið-
urskurði. Spurningin er líka hvernig á að afla ríkinu
tekna. Meginmunur á milli okkar og stjórnarflokkanna í
þeim efnum liggur í því, að stjórnarflokkarnir hafa lagt
fram tillögur um skattahækkanir, sem við teljum bein-
línis hættulegar. Við viljum líka leggja alla áherslu á að
auka verðmætasköpun, auka hóflega við veiðar og fá
hingað fjármagn í virkjanir og framkvæmdir.“
Betra að taka lítið af miklu
– Bjarni. Er þetta ekki ábyrgðarlaust hjal? Það verður
einhver að borga brúsann. Það þýðir ekkert að benda
bara á það sem stjórnvöld gera rangt, þarftu ekki að
benda á úrlausnir?
„Vissulega og það er ég að gera. Ég er sammála þínum
orðum um að það verði að gera eitthvað til þess að loka
fjárlagagatinu. Það er meginverkefni stjórnmálanna í
dag. Við erum bara ósammála ríkisstjórninni um hvernig
eigi að gera það.
Það er óþarfi að hækka skatta. Við höfum bent á þá leið
að ríkið taki til sín frestaðar skatttekjur í dag, upp á um
75 milljarða króna og sveitarfélögin fái um 40 milljarða
Morgunblaðið/RAX