Skólablaðið - 01.02.1956, Blaðsíða 8

- 87 -
MOLIERE : UPPSKAFNINGURINN
LEIKSTJÓRI: BENEDIKT ÁRNASON
JAFNAN hvílir sér-
stæður blær yfir
frumsýningu mennta-
skélaleiks. Allt frá
hinu taugaspennta
ávarpi leiknefndar-
formanns í upphafi sýning-
ar til síðasta lófaskellsins að
sýningu lokinni, ríkir blær gleði og gáska
í leikhúsinu. Leikendur eru í sjöunda
himni uppi á sviðinu, og áhorfendur
skemmta sér kostulega á hörðum og forn-
fálegum bekkjum hins aldna húss. Svo er
um alla menntaskólaleiki, og svo var og,
er Uppskafnin^urinn eftir Moliere var
frumsýndur nu fyrir skemmstu.
Að þessu sinni er ekki nema gott um
val leiksins að segja. Menntlingar eiga að
sýna sem oftast klassíska gamanleiki, slík-
ir leikir eru alltaf mun ánægjulegri en
þeir ómerkilegu nútíðarfarsar, sem oft eru
viðfangsefni á menntaskólasýningiim. Annar
handleggur er það, að menntlingar hljóta
að geta fundið sér hæfileg verkefni úr
smiðju nútíðarhöfunda án þess að leita til
ómerkilegustu kómedíusmiða. En nóg um
það.
Magnús G. Jonsson fræðir okkur á því í
leikskrá, að Uppskafningurinn teljist til
þess flokks leikrita, sem nefnist comédie-
ballet, einnig því, að hann sé með höfuð-
verkum Molieres. Ekki skal þetta dregið
í efa, en þó leikur mér grunur á, að Upp-
skafningurinn teljist til hinna rýrari höfuð-
verka síns meistara. Leikritið er nokkuð
brotakennt og söguþráður lítill, enda upp-
runalega samið til að sproksetja einn
dándismann úr Tyrkiríkinu. Sá til-
gangur er þó ómerkur hjá öðru : Leik-
ritið er svíðandi satíra um uppskafnings -
háttinn, nýríkinginn, sem á þá ósk
heitast að komast í heldri manna tölu.
A dögum Molieres hefur þetta ugglaust
verið tímabær ádeila, og mér er ekki
grunlaust um, að enn í dag finnist
menn, sem svíður í auma kviku undan
spotti skáldsins. Og víst er um það, að
leikritið er býsna skemmtilegt, þar gefst
auður spaugilegra atvika og hnyttinna
tilsvara, hvergi verður lát á glensi og
gamni, og allt fer vel að lokum :
Þreföld gifting, og þau eigast, sem
unnast, köttur úti í mýri setti upp á sér
stýri, úti er ævintýri.
Höfuðpersóna leiksins er uppskafning-
urinn monsér jórdan. Hann er auðugur
að fé, en fátækur í hjarta og höfði,
ómenntaður, kauðalegur, heimskur og
frámunalega metnaðargjarn. Hann á þá
ósk eina að fá svalað fordild sinni, að
verða heldri maður og aðalsmaður.
Þessi persóna er þyngdarpunktur leik-
ritsins, með henni stendur það eða
fellur. Af hálfu höfundar er persónan
mjög ýkt, heimska hins ágæta monsers
er aldeilis ofboðsleg. Fyrir bragðið
verður allt leikritið dálítið fjarlægt og
ádeilan sljórri en ella. - Bernharður
Guðmundsson fer með hlutverk. monsér
Jordans og dregur á engan hátt ur fífl-
skap hans. Margt er gott að segja um
leik Bernharðs, á köflum túlkar hann
heimsku og búraskap Jórdans ágæta vel.
í meðförum hans verður monsérinn í