Skólablaðið - 01.02.1956, Síða 24

103 -
ári en nu, og of margir hafa þeir verið
síðustu 50-100 árin„ ) Fyrst árið 1927,
er Jonas Jonsson verður ráðherra, fær
Akureyrarskoli leyfi til að utskrifa stúd-
enta„
1945 voru lögin um landsprof samþykkt.
Nu veita heraða- og gagnfræðaskólarnir
víðs vegar um landið nemendum sínum
skilyrði til að fara þaðan beint upp í
þriðja bekk menntaskóla.
Mikið hefur verið deilt á landsprófið.
Margt hefur verið fundið að því og það
meir af ofstæki en skynsemi. En hafið
þið nokkurn tíma hugleitt hina miklu
kosti landsprófsins ? Með landsprófinu
vinnst einkum tvennt, í fyrsta lagi :
nemendur utan af landi fá betri aðstöðu
til langskólanáms en ella, þar eð þeir
geta nú tekið próf inn í menntaskóla í
sinni heimabyggð, í öðru lagi : hér kemst
á föst skipan, sömu kröfur eru gerðar
um lágmarkskunnáttu allra þeirra, sem
teknir eru inn í menntaskóla. Landsprófið
hefur einkum haft það í för með sér, að
fleiri nemendum gefst nú kostur á að
stunda nám við menntaskóla en áður án
þess þó, að nokkuð sé slakað á kröftum
þeim, sem gerðar voru um kunnáttu nem-
anda. Og ef það er samhljóða álit manna,
að þær kröfur séu of litlar, er allur
vandinn að þyngja landsprófið. Þo efast
é^ um, að kunnátta nemanda í þriðja bekk
se nú almennt nokkuð lélegri en hún var
á "gömlu, góðu dögunum. "
En hvort landsprófið er of létt eða of
þungt eða hvort menntaskólunum í Reykja-
vík og á Akureyri hefur hlotnazt lands-
prófsdeild eða ekki, kemur raunar lítið
grundvelli þess við. Aðalatriðið er, að
það er sanngjarnasta lausnin, sem enn þá
hefur verið fundin á vandamálinu um
inntöku nemanda í menntaskólana.
En er landsprófið of létt? Um þetta
má deila endalaust. Þeir, sem telja það
of létt, færa einkum þau rök fyrir máli
sínu, að þegar séu komnir of margir
menntamenn meðal þjóðarinnar.
Hvílík firra! Eins og til sé einhver
þjóð, sem sé of menntuð, einhver þjóð,
sem eigi of marga vel menntaða einstakl-
inga, eins og til sé sú þjóð, sem getur
skaðazt af menntuninni? Það væri æski-
legt, að flestir þegnar þjóðfélagsins væru
stúdentar, jafnt sjómaðurinn á hafinu,
verkamaðurinn við sorphreinsunina og
prófessorinn við háskólann! Til hvers
eru skólarnir? Til þess að veita nem-
endum sínum ák.veðna forréttindaaðstöðu
í þjóðfélaginu? Ef svo er, ætti að
þyngja landsprófið að miklum mun.
Nei, skólarnir eru til þess að mennta
nemendur sína og gera þá hæfari til að
byggja upp þjóðfelagið. Enga.n mann iðr-
ar fengnar þekkingar, jafnvel þótt hún
komi honum að litlu hagnýtu gagni. HÚn
gerir hann að menntaðri manni og víð-
sýnni þjóðfélagsborgara. Og það er
skelfilegt til þess að vita, að margir af
helztu"menntamönnum" þjóðarinnar skulu
ganga með þá grillu í kollinum, að of
margir ungir menn gangi út á braut lang-
skólanámsins, of margir ungir menn
vilji notfæra sér þá þekkingu og þá
reynslu, sem liðnar kynslóðir hafa latið
eftir sig. Það er skelfilegt til þess að
vita, að til séu menn, - og þeir ekkl
svo fáir, sem vilja, að öll æðri menntun
falli aðeins í skaut fárra, útvaldra ein-
staklinga.
En hér þekkjum við aftur gamlan óvin.
Hér skýtur hausum bændanna, sem börð-
ust gegn stofnun Eyrarbakkaskólans, aftur
upp úr pyttinum.
Fyrir nokkru lýsti formaður kjarnorku-
nefndar Bandaríkjanna áhyggjum sínum
og annarra foryztumanna í tæknimálum
þar vestra yfir, hve fáir ungir menn
legðu þar stund á tækninám, og kvað
hann Sovétríkin vera mun betur stæð í
þessum efnum en Bandaríkin. Mig minn-
ir, að hann segði, að 1 milljón og 200
þúsund ungir menn væru við tækninam
við háskóla í Sovétríkjunum, en aðeins
800 þúsund í Bandaríkjunum. Og hann
bætti við, að ef svona héldi áfram, liði
ekki á löngu, þangað til Sovétríkin væru
orðin voldugri Bandaríkjunum.
Hér heyrast ekki raddir um að tak-
marka eigi fjölda menntaðra manna til
þess að hinir fáu menntuðu öðlist þa
virðingu og sæmd, sem menntamenn
höfðu í þjóðfélaginu fyrir 50-100 árum,
heldur er beinlínis sagt, að skilyrði einn-
ar þjóðar fyrir að geta þrifizt sem stór-
veldi séu, að nógu margir ungir þegnar
hennar leggi fyrir sig háskólanám.
Hér á íslandi er allt að verða verzl-