Morgunblaðið - 12.01.2010, Blaðsíða 27

Menning 27FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. JANÚAR 2010
Ég játa það alveg
að það að vera
sleginn út úr keppni var mik-
ið áfall... 28
»
UM jól og áramót var frumsýnd í Sjónvarpinu
heimildarmynd í tveimur hlutum er nefnist
Árásin á Goðafoss. Leikstjóri er Björn Brynj-
úlfur Björnsson, en Jón Ársæll Þórðarson og
Þór Whitehead unnu handritið. Myndin, sem
vakti talsverða athygli, var endursýnd um
liðna helgi og meðal þess sem áhorfendur hafa
rætt um er tregafull en fögur tónlist Tryggva
M. Baldvinssonar í myndinni.
„Ég ákvað snemma að strengjakvartett og
píanó sæju um alla tónlistina. Með því vildi ég
hafa nálægðina við áhorfandann töluvert
mikla,“ segir tónskáldið, þegar hann er spurð-
ur út í vinnuna við kvikmyndatónlistina.
„Ég fékk handrit í hendur í vor og sá strax
hvað sagan var sterk. Þetta kom því dálítið af
sjálfu sér. Ég vildi ekki ganga of langt í drama-
tíkinni, því þeir sem byrja að horfa á myndina
vita frá upphafi að hún endar illa. Tónlistin er
því full af söknuði frekar en að vera hörmunga-
tónlist.“
Tryggvi segist að mestu styðjast við eitt
stef, sem hann vinni með á ýmsa vegu.
„Það sem kveikti á tónlistinni hjá mér, þar
sem ég sat við píanóið, var að lagið „Hin gömlu
kynni gleymast ei“ kom upp í hugann. Það stef
varð kveikjan að allri þessari tónlist, þótt það
sé í raun bara andlega skylt því sem ég samdi.
Dálítið hátíðlegt en líka nokkuð sorglegt.“
Semur „Íslenska sálumessu“
Tryggvi segist hafa gaman af því að fást við
þetta form, að semja tónlist sem á að falla að
kvikmynd, en það er talsvert ólíkt því að hafa
alveg frjálsar hendur. Hann hefur áður samið
fyrir heimildarmyndir Magnúsar Magn-
ússonar, þar á meðal myndina um fálkana sem
sýnd var í vikunni sem leið.
Tryggvi situr annars við þessa dagana og
semur „Íslenska sálumessu“ í tilefni af 50 ára
afmæli Söngsveitarinnar Fílharmóníu, og
verður hún frumflutt í byrjun maí. „Ég er að
einbeita mér að því núna, á milli þess sem ég
kenni,“ segir hann. efi@mbl.is
„Full af söknuði“
Tónlist Tryggva M. Baldvinssonar vekur athygli
Morgunblaðið/Jim Smart
Tónskáldið „Hin gömlu kynni gleymast ei“
kom í huga Tryggva M. Baldvinssonar.
FARA blaða-
mennska og
teiknimyndasög-
ur saman? Í með-
förum Joes Sacc-
os virðist svo
vera. Í lok desem-
ber kom út bókin
Footnotes in
Gaza (Neðan-
málsgreinar frá
Gaza). Umgjörð
hennar er ástandið í Gaza rétt fyrir
innrásina í Írak árið 2003 og dag-
arnir, sem hún stóð yfir.
Sviðsljósið beinist hins vegar að
tveimur dögum í Súesdeilunni, 3. og
12. nóvember 1956, þegar Ísraelsher
réðst inn á Gazasvæðið til að stöðva
árásir palestínskra uppreisnar-
manna og binda egypska hermenn.
Ekki einu sinni Ísraelar neita að
framin voru stjórnlaus morð á sak-
lausum borgurum í þessum árásum,
en þessir tveir dagar eru hins vegar
aðeins neðanmálsgreinar í sögubók-
um um Súesdeiluna.
Sacco talaði við fólk, sem lifði hild-
arleikinn af og missti jafnvel sína
nánustu, og lýsir frásögnum þeirra í
teikningum sínum. Bókin hefur víða
fengið góðar umsagnir og í
Publishers Weekly segir að með
þessari bók geri hann tilkall til að
teljast einn fremsti blaðamaður
samtímans. kbl@mbl.is
Sagan
teiknuð
Hlýtur lof fjölmiðla
Neðanmáls Kápan
á bók Joes Saccos.
Vetrardjasshátíð
var haldin í New
York um helgina
og var tónleikum
dreift á fimm
klúbba á og við
Bleeker-stræti í
Greenwich Vill-
age. Eins og Ben
Ratliff segir í um-
fjöllun um hátíð-
ina í dagblaðinu
The New York Times í gær hefur
vefurinn ekki reynst jafn hentugur
við að breiða út fagnaðarerindi
djassins og annarra tónlistarstefna,
meðal annars vegna þess hvað upp-
lifunin er bundin við tónleika, og því
skipti orðið á götunni lykilmáli.
Ratliff segir að tríó píanóleikarans
Vijays Iyers (Stephan Crump á
bassa og Marcus Gilmore á tromm-
ur) hafi hlotið dynjandi viðtökur, en
djassunnendur eru margir þeirrar
hyggju að plata þess, Historicity,
hafi verið besta djassplata liðins árs.
Einnig nefnir hann dúett fiðluleik-
arans Jenny Scheinman og píanó-
leikarans Jasons Morans. Og er þá
aðeins brotabrot talið. kbl@mbl.is
Vetrardjass
í New York
Djass Píanistinn
Vijay Iyer.
KRISTINN Sigmundsson
bassasöngvari hefur upp á síð-
kastið farið á kostum í upp-
færslu Metropolitan-
óperunnar á Rósariddaranum,
Der Rosenkavalier, eftir Rich-
ard Strauss.
Sambíóin buðu á laugardag-
inn var upp á beina sýningu frá
Metropolitan, þar sem óperan
var sýnd í háskerpu á hvíta
tjaldinu. Fullt var út úr dyrum
og komust mun færri að en vildu. Sökum þess
áhuga verður boðið upp á þrjár aukasýningar í
Sam-bíóunum í Kringluni. Verða þær á morgun,
miðvikudag, kl. 18.00, laugardaginn 23. janúar kl.
17.00 og miðvikudaginn 27. janúar kl. 17.30.
Ópera
Fleiri sýningar með
Kristni í Sambíói
Kristinn í
Rósariddaranum.
ÞÆR breytingar hafa orðið á
tónleikaskrá Kammermúsík-
klúbbsins í vetur, að tónleikar
Íslenska saxófónkvartettsins
sem áttu að vera á dagskrá
næsta sunnudag, 17. janúar,
falla niður af óviðráðanlegum
ástæðum.
Fjórðu og næstu tónleikar
vetrarins verða því 21. febrúar
þegar Tríó Nordica leikur verk
eftir Haydn, Beethoven og
Tchaikovsky.
Fimmtu og síðustu tónleikar vetrarins verða
síðan 21. mars en þá leikur Blásarakvintett
Reykjavíkur ásamt píanóleikaranum Vovka
Ashkenazy.
Kammermúsíkklúbburinn
Breytingar á
dagskrá vetrarins
Tríó Nordica.
NÝHIL gaf fyrir skömmu út
þriðju ljóðabók Arngríms Víd-
alín, Úr skilvindu drauma.
Í káputexta segir að Arn-
grímur noti hrein íslensk orð
til að framleiða hágæðaljóð
sem nota má í tæknivörur, um-
búðir og einnig til dægradval-
ar. Í ljóðum bókarinn er vísað
til ýmissa átta, og til annarra
skálda. Í „Hendur og morð“
segir ljóðmælandi til dæmis:
„Morð / ég frem alltaf fleiri / og fleiri morð“, og
annað ljóð á að berast til Steinars Braga. Mörg
ljóða bókarinnar vísa í upphrópanir og yfirlýs-
ingar auglýsingatexta, eða í fréttir og aðsendar
greinar dagblaðanna.
Bækur
Hrein íslensk orð
í ljóðagerð
Kápa Úr skilvindu
drauma.
Eftir Einar Fal Ingólfsson
efi@mbl.is
„ÞETTA er talsvert óhefðbundið verk og það verður
gaman að sjá hvernig það fellur í kramið hjá almennum
áhorfendum,“ segir Leifur Þór Þorvaldsson um verk sitt
Endurómun, sem verður sýnt á Litla sviðinu í Borgarleik-
húsinu annað kvöld, miðvikudagskvöld, og á fimmtudags-
kvöldið. Leifur Þór er höfundur verksins, leikstjóri og
kemur einnig fram, ásamt tveimur dönsurum og danshöf-
undum, þeim Bergþóru Einarsdóttur og Lailu Taifur. En
hvernig er verkið óhefðbundið?
„Þrír grunnþættir leikhússins, hljóðmyndin, ljósið og
hreyfingarnar, skipta allir jafnmiklu máli í þessari sýn-
ingu. Það er ekki svo að ljós og hljóð bakki upp aðgerðir á
sviðinu, heldur vinnur þetta allt saman og býr til ferli sem
leiðir áhorfandann gegnum ákveðinn leiðangur.
Það kemur margt saman í sýningunni. Dans og texti, og
síðan ljós og hljóð sem leika stærri rullu en gengur og
gerist í leikhúsinu,“ segir Leifur Þór.
Flogaveiku fólki er ráðlagt að koma ekki á sýninguna.
Leifur Þór segir að það sé vegna þess að notuð eru sterk
leiftrandi strób-ljós, sem geta kallað fram vanlíðan hjá
flogaveikum. Hann segir að annars hafi verkið verið sýnt
nokkrum sinnum í Listaháskólanum í vor og gestir hafi
almennt komið út með góða tilfinningu.
„Þetta er útskriftarverkefni mitt úr Fræði og fram-
kvæmd í Listaháskólanum. Það fékk það góðar viðtökur
að Borgarleikhúsið óskaði eftir að setja það upp, í að
minnsta kosti þessi tvö skipti.“
Leikhúsið er ögrandi miðill
Leifur Þór hafði unnið við áhugamannaleikhús áður en
hann hóf námið.
„Í náminu er reynt að uppgötva aðrar leiðir í leikhúsinu
en þessar hefðbundnu. Þótt leikhúsið sé frjálst form í eðli
sínu, þá er frelsið á sviðinu mun meira en flestir gera sér
grein fyrir. Námið gekk mikið út á að rannsaka þessar
nýju leiðir, ekki bara til að brjóta niður gamlar hefðir,
heldur til að finna nýjar upplifanir að bjóða áhorfendum.“
Þegar hann er spurður að því hvort íslenskt leikhús sé
bundið í viðjar vanans, segist Leifur Þór ekki vilja orða
það þannig. „En ég held að í íslensku leikhúsi sé pláss fyr-
ir meiri breidd og nýjar pælingar.
Leikhúsið er ögrandi miðill; eiginlega eini listmiðillinn
sem er alltaf í samtali við sjálfan sig. Hann getur stöðugt
verið í naflaskoðun, hvað varðar eigið hlutverk, og þar af
leiðandi býður hann upp á mun meira frelsi en til dæmis
kvikmyndin.“
Þegar Leifur Þór er spurður að því hvar hann vilji helst
koma að leikhúsinu, segir hann: „Draumurinn er að geta
haft það frelsi að þurfa ekki að festa sig sem leikstjóri eða
leikskáld, heldur að nálgast hvert einasta verkefni á núll-
punkti,“ segir hann.
Pláss fyrir meiri breidd
 Leikverkið Endurómun eftir Leif Þór Þorvaldsson sýnt á Litla sviði Borgar-
leikhússins  Grunnþættirnir hljóð, ljós og hreyfingar skipta jafn miklu máli
Morgunblaðið/Heiddi
Nýjar pælingar Leifur Þór Þorvaldsson segist leiða áhorfandann í ákveðinn leiðangur.
Verkið Endurómun, eftir Leif Þór Þor-
valdsson, verður sýnt á Litla sviði Borg-
arleikhússins annað kvöld, miðvikudag,
og fimmtudagskvöldið.
Leifur Þór útskrifaðist úr náminu Fræði
og framkvæmd í Listaháskóla Íslands og
var verkið þá fyrst sett á svið. Færði
verkið höfundinum hæstu einkunn við út-
skrift.
Í Fræði og framkvæmd er leitast við að
skapa grundvöll til nýsköpunar og auka
fjölbreytni í íslensku sviðlistaumhverfi. Í
náminu, sem er jöfnum höndum fræðilegt
og verklegt, er lögð áhersla á leiklist í
sem víðustum skilningi og er námið
hugsað sem vettvangur fyrir bæði fræði-
legar og listrænar rannsóknir á leiklist.
Námið snýst um sögu, eðli, hlutverk og
mörk leiklistarinnar, tungumál hennar og
snertifleti við aðrar listgreinar.
Færði höfundi hæstu einkunn við útskrift