Skólablaðið - 01.02.1972, Blaðsíða 37

tjón, sem af framleiðslunni gæti hlotizt. Með áróðri og auglýsingum er
neytandinn skilyrmr til að kaupa vöruna, honum er jafnvel talin trú um
að hann þurfi á þvf að halda, sem hann hefur ekkert með aðgera.
Heimsendir er átir minn dag, hugsa framleiðendur og halda áfram að
spýja óþverra síhum yfir heimsbyggðina.
Bflaframleiðsla miðast til dæmis ekki við að fullnasgja þörf mannkynsins
fyrir vélknúin farartæki á þurrlendi, hún miðast við að gera eigendur
fyrirtækjanna rfkari. Þess vegna er almexmingi talin trú um, að hann
þurfi á bflum að halda ; raunar sé enginn maður með mönnum nema hann
eigi bfl eða þrjá. Frægt dæmi eru Vestmannaeyjar, ég efast um að á
jarðarkringlunni sé meira af bifreiðum á hvern ökufæran ferkílómetra en
f E jum. Fyrir áhrifamátt auglýsinga bílafyrirtækjanna kaupa Eyjamenn
sér frekar bfl en að reisa við bágborið menningarlff veiðistöðvarinnar.
Fullyrða má, að hér á landi er bfllinn hættulegasti mengunarvaldurinn.
Það má lfka fullyrða að með fremur smávægilegum breytingum mætti
fækka þessum eldspúandi ófreskjum um allan helming, að minnsta kosti
hér f Reykjavík. Með smávægilegum breytingum á ég við eftirfarandi
beinagrind að áætlun :
1. Fullkomnun strastisvagnakerfisins.
2. Smðningur/opinber rekstur á leigubflum og bflaleigubflum.
3. Kaup á nokkur þúsund almenningsreiðhjólum.
4. Hækkun tolla á bflum (þ.e., að f borg og bæjum sé einkabfll talinn
lúxusvara).
f bílalausri Reykjavfk yrði mun skemmtilegra að lifa, að vfsu mundu
nokkur bflaeðjót fara yfrum á taugum en á móti kæmi að loftið yrði
hreinna, slys færri og hávaði minni.
En hvaða þjóðfélagsöfl mundu harðast berjast á móti slfkri áætlun ?
Það er ekki erfitt að geta sér til um, að bflaumboð og olfufélög mundu
með öllum ráðum berjast á móti áætluninni. Svo vill til, að til ráðandi
stéttar f þjóðfélaginu teljast einmitt þeir, sem verzla með bfla og olfu,
og ástæða er til að ætla að stéttarbræður þeirra styddu þá dyggilega.
Skerðing á valdsviði borgarastéttarinnar á þessu sviði gæti haft f för
með sér umbætur á öðrum sviðum, umbastur, sem mundu minnka gróða
borgaranna. Kannski Iyki þróuninni með þvf, að verkamenn tækju
stjórnina f sihar hendur ?
Nei, áætlun sú, sem að framan var nefnd, og ég geri ráð fyrir að
Kjartan Gunnarsson mundi geta samþykkt, kemst aldrei f framkvæmd,
meðan borgarastéttin heldur um valdaspottana.
121
Hér hefur fækkun bfla verið nefnd sem dæmi. Mörg dæmi geta nefnzt
um andstöðu borgarastéttaricnar við að eyða fé og tfma f jafn lftilmót-
lega hluti og umhverfisvernd. Til dæmis hafa forystumenn álverksmiðj-
unnar reynt að hilma yfir þá mengun, sem hún veldur. Þeir hafa meir-
aðsegja gengið svo langt að telja vfsindalegar rannsóknir helzta grasa-
fræðings þjóðarinnar þvastting einn. Gróði Schweizerische Aluminium
Aktiengesellschaft er fslenzku ISAL-leppunum mikilvægari en skemmd og
eyðilegging gróðurs á þéttbýlasta svæði föðurlands þeirra.
Kjartan viðurkennir f grein sinni, að rætur vandans liggi ”ef til vill” f
hinu rotna og spillta hagkerfi auðvaldsþjóðfélagsins. Hann telur þó að
lausnin felist ekki f byggingu nýs þjóðfélags, þar sem völdin lægju f
höndum vinnandi fólks. Hann telur sig afsanna vilja verkalýðsstéttar-
innar til að léysa vandann með tilvfsun til bandarfskra verkalýðssamtaka,
sem eins og kunnugt er teljast fremur grátbrosleg fyrirbæri, eins konar
glæpafyrirtæki, sem borgararnir láta viðgangast og ýta jafnvel undir
vegna eðlilegs ótta hinnar fámennu en ráðandi stéttar atvinnurekenda og
bissnesskalla við að verkalýðurinn finni mátt sinn og rfsi upp. Það er
vissulega rétt, að verkalýðshreyfingin er að mörgu leyti afvegaleidd, en
af framansögðu er ljóst, að hún er þó eina aflið, sem getur stöðvað
hinn hægfara mengunardauða; okkar hlutverk er reyndar að leiða hana
aftur á rétta vegu.
Stjórn verkalýðsins á framleiðslutækjunum og uppbygging þjóðfélagsins f
þágu hinna vinnandi er eina svarið við þeim vandamálum, sem nú steðja
að mannkyni. "örbótaleiðum" Kjartans vfsa ég aftur til föðurhúsanna,
þær eru ekki annað en ein vanmátta tilrauna borgarastéttarinnar til frið-
unar eigin samvizku ; sjálfsfróunarkjaftæði.
Félagar 1
Lffverndarstefnan felst f þvf að brjóta niður hið úrkynjaða gegnrotna
þjóðfélagskerfi borgaranna og reisa á rústum þess nýtt þjóðfélag okkar
sjálfra.
Ofaná aðra glæpi sfna hefur borgarastéttin bætt óhreinkun jarðarinnar.
Ljóst er, að baráttan gegn henni og fyrir sósfalisma getur aðeins endað
á tvennan hátt, með sigri vinnandi stétta eða tortfmingu alls lffheims.
Auglýsingadeild Morgunblaðsins - Bókasafninu Iþöku,
f öndverðum febrúar
Mörður Arnason