SunnudagsMogginn - 06.02.2011, Qupperneq 28

28 6. febrúar 2011
en þegar betur var að gáð reyndist hún 30 ára
gömul og um allt annan útvarpsstjóra. Svo hefur
það auðvitað ekki verið tekið út með sældinni síð-
ustu tvö árin að fara með RÚV í gegnum meiri og
sársaukafyllri niðurskurð en áður hefur verið gert í
sögu stofnunarinnar. Útvarpsstjóri á hverjum tíma
verður hins vegar að þola málefnalega gagnrýni og
í raun á hann að taka henni fagnandi. Það er bein-
línis gleðiefni að fólk hefur heitar og miklar skoð-
anir á RÚV. Það sannar að RÚV á brýnt erindi við
samfélagið og fólki stendur ekki á sama hvað við
gerum eða látum ógert. Það er miklu hollara og
betra fyrir RÚV að lifa við stöðuga gagnrýni en
einhverskonar sinnuleysi eða skeytingarleysi.
Ég geri hins vegar mikinn greinarmun á þessu
og persónulegum svívirðingum sem hafa gengið
yfir mig – og reyndar fleiri stjórnendur RÚV – og
einkennast af meinfýsni og illgirni. Ómerkilegastir
af öllum eru þó þessir huglausu og nafnlausu
bloggarar sem stunda óþverralegar persónuárásir
úr launsátri. Þeir eru eins og graftarbólur á sam-
félaginu. Ég væri ekki fullkomlega hreinskilinn ef
ég segði að þetta hefði engin áhrif á mig – ég þætt-
ist þá vera meiri töffari en ég er – því stundum
gengur þetta algjörlega fram af mér. Og ekki bara
þegar ég á sjálfur í hlut. Hvorki ég né aðrir ættu þó
að láta þetta ræna sig gleðinni. Það er ekki til neitt
ómerkilegra fyrirbæri í opinberri umræðu.“
gagnvart menningunni. Í miklum niðurskurði síð-
ustu ára hafa þjónustutekjur RÚV verið skornar
niður um meira en 20%. Það hefur leitt af sér nið-
urskurð á öllum sviðum, hlutfallslega mest varð-
andi íþróttaefni og kaup á erlendu afþreyingarefni.
Fréttastofan hefur einnig mátt þola talsverðan
niðurskurð. Á menningarsviðinu hefur sennilega
hlutfallslega minnst verið skorið niður, en hins
vegar hefur dýrasta sjónvarpsefnið, sem er frum-
gert, leikið íslenskt efni, þurft að mæta afgangi. Ég
er fyrstur manna til að viðurkenna að þetta er afar
slæmt en engu að síður óhjákvæmilegt vegna
þeirrar stöðu sem við vorum í. Nú erum við að
bæta úr þessu og frumsýnum í mars nýja glæpa-
seríu í leikstjórn Friðriks Þórs, eftir sögu Árna Þór-
arinssonar, Tími nornarinnar.“
Ekki tekið út með sældinni
Hefur Stöð 2 ekki verulegt forskot á RÚV í fram-
leiðslu á íslensku, leiknu efni?
„Mér finnst að Stöð 2 hafi staðið sig best í leiknu
gamanefni. Þeir sýndu seríu sem er að mörgu leyti
best heppnaða leikna gamanserían sem gerð hefur
verið á Íslandi: Vaktaseríurnar. Ég get fúslega játað
að ég öfundaði Stöð 2 mikið af þeirri þáttaröð sem
var afar vel heppnað sjónvarpsefni. Að þessu leyti
til var samanburður okkur frekar í óhag og það
komu tvö dagskrárár í röð þar sem segja má að
Stöð 2 hafi staðið okkur framar í framleiðslu á
leiknu sjónvarpsefni, en sú staða er vonandi ekki
komin til að vera. Þarna mun RÚV gefa í. Það þarf
hinsvegar ekki endilega að líta á það sem áfellis-
dóm yfir RÚV þótt Stöð 2 geri eitthvað vel“.
Bandalag íslenskra listamanna hefur lýst því
yfir að erfiðlega gangi að eiga málefnalega sam-
skipti við stjórnendur RÚV, og nefnir þá til sögu
útvarpsstjóra og framkvæmdastjóra. Eru sam-
skiptin erfið?
„Ég skil ekki hvað forsvarsmenn Bandalags ís-
lenskra listamanna eru að fara með þessu. Ég veit
ekki til þess að nokkur þeirra hafi farið af okkar
fundi með þeim orðum að hann hafi verið ómál-
efnalegur. En þeim finnst greinilega sumum hverj-
um skemmtilegra að tala á niðurrífandi hátt um
RÚV en á uppbyggilegan hátt við RÚV, og verður
þá svo að vera. Mér finnst reyndar í hæsta máta
ómálefnalegt hjá þeim sjálfum að slá fram svona
staðhæfingum án rökstuðnings. Sama má segja um
afar óréttmæta gagnrýni þeirra á stjórn RÚV, sem
ber með sér algjört þekkingarleysi á því hlutverki
sem stjórnin gegnir samkvæmt lögum.
Hvernig finnst þér sem útvarpsstjóra að sitja
nánast stöðugt undir alls konar gagnrýni?
„Það hefur fylgt þessu starfi í 80 ár. Mér var um
daginn gefin blóðug skammargrein um útvarps-
stjóra sem ég hélt við fyrsta lestur að væri um mig
Í
skýrslu starfshóps á vegum menntamála-
ráðuneytisins um almannaútvarp á Íslandi
kemur fram að völd útvarpsstjóra séu mjög
mikil og að það þyrfti að deila þeim betur
niður. „Í raunveruleikanum eru völd útvarpsstjóra
miklu minni en menn virðast gefa sér og rugla þá
gjarnan saman formi og innihaldi,“ segir Páll
Magnússon útvarpsstjóri. „Hér áður fyrr bjó stofn-
unin við kerfi þar sem menntamálaráðherra skip-
aði ekki bara útvarpsstjórann heldur þrjá nánustu
samstarfsmenn hans: framkvæmdastjóra sjón-
varps, framkvæmdastjóra útvarps og fjármála-
stjóra. Útvarpsstjóri bar ekki ábyrgð á ráðningu
þeirra þriggja einstaklinga sem hann þurfti þó að
vinna nánast með. Ofan á þessa óskýru ábyrgðar-
röð var sett pólitískt kjörið útvarpsráð sem bar þó
ekki rekstrarlega ábyrgð á Ríkisútvarpinu, en var
umsagnaraðili um alla skapaða hluti, þar á meðal
dagskrána og fólk sem átti að ráða til starfa. Hér
stóð útvarpsráð til dæmis í því að greiða atkvæði
um hverjir ættu að vera fréttamenn hjá RÚV.
Skýrasta dæmið um ábyrgðarleysið og rugling-
inn sem var við lýði er fréttastjóramálið alræmda.
Þá var ráðinn fréttastjóri sem hraktist á brott
eiginlega áður en hann byrjaði. Og enginn vissi
almennilega hver bar ábyrgðina – hvorki á ráðn-
ingunni né brotthvarfinu. Var það útvarpsráð?
Útvarpsstjóri? Eða var það kannski menntamála-
ráðherra? Þessi óskýra ábyrgð var einn helsti gall-
inn við RÚV eins og það var orðið. Loks var tekið á
þessu með lagabreytingu og farin sama leið og
tíðkast nánast alls staðar í Vestur-Evrópu – og
raunar í öllum fyrirtækjarekstri ef út í það er farið
– þar sem hægt er að kalla útvarpsstjóra til ábyrgð-
ar fyrir alla daglega stjórnun félagsins. Hann er
ábyrgur gagnvart stjórn og eigendum sem eru
þjóðin. Þetta þýðir ekki að útvarpsstjóri sé að garfa
í öllum hlutum frá degi til dags, vasast í dagskrár-
ákvörðunum hvað þá að skipta sér af fréttum. Það
er fráleitt að ætla að hann geri það. Vald- og
ábyrgðardreifing innan RÚV er mjög mikil. Út-
varpsstjóri tekur auðvitað þátt í því með öðrum
starfsmönnum og stjórnendum að leggja megin-
línur en síðan er það annarra að fylla út í myndina.
En það er einn sem er kallaður til ábyrgðar gagn-
vart stjórn, útvarpsstjórinn, en menn mega ekki
rugla því saman við að hann sitji hér eins og ein-
valdur og deili og drottni yfir öllu, smáu og stóru.“
Það hefur komið hörð gagnrýni frá íslenskum
listamönnum þess efnis að Ríkissjónvarpið sinni
ekki menningarhlutverki sínu. Hverju svararðu
þessu?
„Samkvæmt lögum er RÚV ætlað að sinna
margskonar hlutverki. Þar á meðal er hlutverkið
sem snýr að fréttaflutningi og lýðræðislegri um-
ræðu í landinu, öryggishlutverkið og skyldan
Viðtal
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Alvanur
blammeringum
Páll Magnússon útvarpsstjóri ræðir í viðtali um hlutverk
RÚV. Hann svarar gagnrýni þess efnis að RÚV sinni ekki
menningarhlutverki sínu. Páll gagnrýnir harðlega að
Landsbankinn skuli tryggja eignarhald og yfirráð Jóns
Ásgeirs Jóhannessonar á fjölmiðlafyrirtækinu 365.
’
Það gengur eiginlega út yfir mörk
allrar venjulegrar kaldhæðni að
skattgreiðendum, sem þurftu að
punga út um 280 milljörðum króna, ef ég
man rétt, til að endurreisa Landsbankann,
skuli gert með afskriftum og endurfjár-
mögnunum að tryggja áframhaldandi eign
og yfirráð Jóns Ásgeirs á 365.
Páll Magnússon: „Það er miklu holl-
ara og betra fyrir RÚV að lifa við stöð-
uga gagnrýni en einhverskonar sinnu-
leysi eða skeytingarleysi.“