SunnudagsMogginn - 07.08.2011, Blaðsíða 20

20 7. ágúst 2011
samanlögðum sér það hverju þetta skilar. Og hvað
sem öllu líður má líta á íslenskuna sem latínu
norðursins, hér eiga norrænar bókmenntir – að
sjálfsögðu að þeim finnsku frátöldum – sinn upp-
runa.
Ég held líka að tímasetningin gæti ekki verið
betri. Bókamarkaðurinn er sveiflukenndur og
áhugi á norrænum bókmenntum á eftir að minnka
á heimsmarkaði og þá munu menn hugsanlega
horfa til Asíu. En þá er vonin sú að einhverjir ís-
lenskir rithöfundar hafi unnið sér varanlegan sess
erlendis. Og svo vil ég aftur minna á hin bók-
menntalegu rök: Það getur líka verið gott að mæla
sig á þá kvarða sem lagðir eru í öðrum löndum.
Það er spennandi að sjá hvað fólki í öðrum löndum
finnst merkilegt og hvað ekki. Því á endanum er
bara til einn mælikvarði í bókmenntunum, svo ég
vitni í Thor Vilhjálmsson, og það er heims-
mælikvarðinn.“
Samræða við Þjóðverja
Það geta varla verið margir íslenskir rithöfundar
sem vinna sér varanlegan sess erlendis, en það
er kannski nóg að þeir séu bara þrír eða fjórir?
„Hugsaðu þér það gagn sem einn nóbelsverð-
launahafi gerði okkur! Og kannski voru hinir
stóru rithöfundar 13. aldar bara þrír eða fjórir. Í
þessu sambandi þurfum við aðeins að greina á
milli glæpasagna og fagurbókmennta. Íslensku
krimmahöfundarnir munu halda áfram að njóta
markaði sem telur hundrað milljónir lesenda þarf
ekki að hugsa um alla breiddina heldur er hægt að
gefa út bækur fyrir sérhæfða hópa. Um hundrað
þúsund titlar koma út í Þýskalandi á ári en með-
alupplag bóka er ekki endilega svo miklu hærra en
hér, sem sagt nokkur þúsund, en nái bók því að
verða metsölubók á þýska markaðnum selst hún
meira en við hér á Íslandi munum nokkurn tíma
geta okkur látið dreyma um.
En það eru ekki bara þessir 200 titlar sem koma
út í tengslum við bókasýninguna. Á þessu ári
verða hátt í 300 viðburðir á þýska málsvæðinu
sem tengjast íslenskum bókmenntum og menn-
ingu. Íslenskir höfundar kom fram og lesa úr
verkum sínum, myndlistarsýningar verða í nánast
öllum stærstu söfnum Frankfurt, sem sumar
munu fara víðar, auk tónleika og alls kyns við-
burða.“
Besta tímasetningin
Af hverju varð Ísland fyrir valinu sem heið-
ursgestur frekar en einhver önnur Norð-
urlandaþjóðanna?
„Á síðasta áratug 20. aldar varð æ meiri fókus á
norrænar bókmenntir á alþjóðlegum bókamark-
aði. Þá sögðu forsvarsmenn bókasýningarinnar í
Frankfurt: Þarna er kannski eitthvað athyglisvert!
– og fóru að velta því fyrir sér hvort einhver Norð-
urlandaþjóðanna gæti ekki orðið heiðursgestur og
komust að því að það væri alveg upplagt. Þá
kviknaði sú hugmynd á vettvangi norrænnar sam-
vinnu að Norðurlandaþjóðirnar myndu vera með
sameiginlega kynningu, sem hefði verið nokkurn
veginn ólíklegast til árangurs af öllum bók-
menntakynningum sem ég get ímyndað mér. Við
gætum bara prófað að láta Svía kynna danskar
bókmenntir! Ekkert varð úr þessari hugmynd en
þegar rætt var við einstök lönd brugðust Íslend-
ingar hratt við og gripu þessa gæs meðan hún
gafst.
Kollegar mínir á Norðurlöndum spyrja: Af
hverju veðjar bókasýningin á ykkur, þið eruð bara
pínulítið land? Þeim finnst skrýtið að smáþjóð sem
fór á hausinn sé allt í einu að derra sig á bókamess-
unni í Frankfurt. En þegar þetta sama fólk fréttir
af því að þetta árið muni koma út fleiri íslenskir
titlar á þýsku en hjá hinum Norðurlandaþjóðunum
Í
október verður Ísland heiðursgestur hinnar
árlegu bókasýningar í Frankfurt, sem er sú
mikilvægasta sinnar tegundar í heiminum,
með 7.000 sýnendum frá 100 löndum. Það
land sem er heiðursgestur hverju sinni fær gríð-
arlega fjölmiðlaumfjöllun og nú eru það íslenskar
bókmenntir sem verða í forgrunni, en um 200
bækur tengdar Íslandi koma út á þýsku þetta árið.
Halldór Guðmundsson, rithöfundur, bókmennta-
fræðingur og fyrrverandi útgáfustjóri, hefur stýrt
þessu mikla verkefni fyrir Íslands hönd.
„Bókasýningin sjálf, sem stendur í fimm daga,
12.-16. október, skiptir ekki öllu máli, það eru
þýðingarnar á íslenskum bókum á þýsku sem
skipta mestu máli því þær verða lesnar um ókomin
ár,“ segir Halldór. „Tæplega 200 bækur sem
tengjast Íslandi koma út á þessu ári í Þýskalandi,
en þá er ekki einungis verið að tala um þýðingar á
íslenskum bókum heldur einnig bækur eftir þýska
höfunda um Ísland og íslensk málefni og endur-
útgáfur. Það má horfa á það með örlitlu stolti að
Kínverjar voru heiðursgestir bókasýningarinnar
fyrir tveimur árum og þá komu út eitt hundrað
bækur tengdar Kína í Þýskalandi.
Þýski markaðurinn er stærsti þýðingarmark-
aðurinn í heiminum. Um þrjú prósent af bókum í
Englandi eru þýdd en um 40 prósent í Þýskalandi.
Þar er því mjög opinn markaður fyrir þýðingar,
sem þýðir að Frakkar, Ítalir, Spánverjar og fleiri
þjóðir horfa til þess hvaða bækur er verið að þýða á
þýsku. Að þessu leyti er þetta eins og að kasta
steini í vatn; það koma bylgjur lengra og lengra í
burtu. Fleiri möguleikar opnast fyrir íslenska höf-
unda. Þeir skrifa fyrir markað sem telur 300.000
en eru allt í einu komnir á markað þar sem eru 100
milljónir. Þetta er stórt markaðslegt mál, og auð-
vitað skipta sölutölur máli, en gleymum því ekki
heldur hvað ferðir sagnalistarinnar geta haft mikla
bókmenntalega þýðingu. Hafa ekki einmitt bók-
menntir okkar alltaf sætt mestum tíðindum þegar
samskipti við útlönd hafa verið hvað mest?“
Eins og þú segir þá koma út í Þýskalandi um
200 bækur sem tengjast Íslandi en er raunveru-
legur markaður fyrir þær allar?
„Það á eftir að sýna sig og auðvitað er lítill
markaður fyrir sumar. Bók sem gefin er út á Ís-
landi verður að höfða til upplýsts almennings en á
Viðtal
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Ferðir sagna-
listarinnar
Ísland verður heiðursgestur bókasýningarinnar í Frank-
furt. Halldór Guðmundsson stýrir þessu mikla verkefni.
Hann segir að tímasetningin gæti ekki verið betri fyrir Ís-
land og telur líklegt að allnokkrir íslenskir rithöfundar
muni á næstu árum vinna sér varanlegan sess erlendis.
’
Kollegar mínir á Norðurlöndum spyrja:
Af hverju veðjar bókasýningin á ykkur,
þið eruð bara pínulítið land? Þeim finnst
skrýtið að smáþjóð sem fór á hausinn sé allt í
einu að derra sig á bókamessunni í Frankfurt.
En þegar þetta sama fólk fréttir af því að þetta
árið muni koma út fleiri íslenskir titlar á
þýsku en hjá hinum Norðurlandaþjóðunum
samanlögðum sér það hverju þetta skilar.