Morgunblaðið - 31.05.2010, Blaðsíða 18

FRÉTTASKÝRING
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Þ
rátt fyrir einhverja
óvæntustu kosningabar-
áttu í sögu borgar-
stjórnarkosninga í
Reykjavík reyndust
skoðanakannanir á vegum helstu fjöl-
miðla landsins í grófum dráttum
merkilega sannspáar um niðurstöður
þeirra. Besti flokkurinn fékk raunar
töluvert minna fylgi í prósentum talið
í borgarstjórnarkosningunum á laug-
ardag en skoðanakannanir sem gerð-
ar voru á lokaspretti kosningabarátt-
unnar bentu til. Þá fékk
Sjálfstæðisflokkurinn ívið meira fylgi
en kannanirnar gerðu ráð fyrir en
sama fjölda fulltrúa. Að öðru leyti
voru niðurstöður kosninganna í borg-
inni í góðu samræmi við það sem
skoðanakannanir höfðu spáð fyrir
um.
Í skoðanakönnun sem Miðlun
gerði fyrir Morgunblaðið og sem birt-
ist á miðvikudag mældist Besti flokk-
ur Jóns Gnarr með 43,1% sem hefði
tryggt framboðinu sjö borgarfulltrúa.
Sjálfstæðisflokknum var spáð rétt
tæpum 29% og fimm fulltrúum. Sam-
fylkingunni var aðeins spáð tveimur
borgarfulltrúum en það er versta út-
koma sem flokkurinn fékk í könn-
unum fyrir kosningar. Litlu munaði
þó á fylgi flokksins í prósentum sam-
anborið við úrslitin.
Fréttablaðið og Stöð 2 birtu í
vikulok eigin könnun sem gerð var á
fimmtudagskvöld og var Besta
flokknum, líkt og í könnun Morgun-
blaðsins, spáð sjö fulltrúum en nú
með rúmlega 40% fylgi. Þá gerði
könnunin ráð fyrir heldur slakari út-
komu Sjálfstæðisflokksins en hann
hefði fengið fjóra borgarfulltrúa í stað
fimm ef spáin hefði gengið eftir. Sam-
fylkingin mælist með sína þrjá menn
sem hún endaði á að fá á laugardag.
Gallup samhljóða úrslitum
Síðasta könnunin fyrir kjördag
var gerð af Capacent Gallup fyrir
RÚV frá þriðjudegi til fimmtudags og
voru niðurstöður hennar birtar á
föstudagskvöld. Reyndust niður-
stöður hennar nær samhljóma úrslit-
unum í kosningunum. Þar mældist
Besti flokkurinn með 38,7% og sex
borgarfulltrúa. Sjálfstæðisflokkurinn
fékk rétt tæp 30% og fimm fulltrúa en
Samfylking 21% og þrjá fulltrúa.
Þetta reyndust og niðurstöður kosn-
inganna á laugardag.
Í öllum könnununum voru
Vinstri-grænir eini flokkurinn sem
talinn var ná manni inn en þeir mæld-
ust með einn borgarfulltrúa og fylgi á
bilinu 6-9% síðustu vikuna fyrir kosn-
ingar.
Framsóknarflokkurinn fékk
2,7% í kosningunum sem er jafnvel
minna en kannanir höfðu gert ráð
fyrir. Þá voru niðurstöður minni
framboðanna í góðu samræmi við
kannanirnar þrjár sem allar höfðu
spáð þeim hálfu til einu prósentustigi
hverju fyrir sig.
Besti heldur sínu
Einhverjar efasemdaraddir
höfðu heyrst um að gríðarlegt fylgi
Besta flokksins í skoðanakönnunum
síðustu vikurnar fyrir kosningar
myndi í raun skila sér á kjördag í at-
kvæðum, að kjósendum myndi
bresta kjarkur að greiða því
sem álitið var grínframboð
atkvæði sitt. Sú greining átti
þó ekki við rök að styðjast
eins og sigur flokksins
ber vitni um þó að hann
hafi vissulega ekki
uppskorið það fylgi í
prósentum sem
bjartsýnustu kann-
anir höfðu gert ráð
fyrir og hefðu tryggt
honum einn borgarfull-
trúa til viðbótar.
Frásögn af margboð-
uðum niðurstöðum
Niðurstöður í Reykjavík
í samanburði við síðustu skoðanakannanir
%
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
D B E F H S V Æ
Fréttablaðið 28.maí Morgunblaðið 26.maí
RÚVGallup 28.maí Úrslit kosningar
26
,7 28
,8
29
,6
2,
6 4,
1
3,
5
0,
6
0,
6
0,
5
0,
6
0,
6
0,
4 1,
5
0 0,
7
18
,3
16
,6
21
8,
9
6,
3
5,
7
40
,9 43
,1
38
,7
33
,6
2,
7
1,
1
0,
5
1,
1
19
,1
7,
1
34
,7
18
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 31. MAÍ 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Athygl-isverðumkosn-
ingum er lokið.
Spekingar hafa
skýrt nið-
urstöður þeirra.
Skjöplast skýr-
um eins og fyrri daginn?
Fjórflokkurinn fékk áfall,
segja þeir. Var það? Er nið-
urstaðan eins á Akureyri og
í Reykjavík? Persónulegt
vandamál fyrrverandi bæj-
arstjóra á Akureyri varð að
pólitísku vandamáli. Það
kann að hafa verið ósann-
gjarnt og litast óþyrmilega
af andrúmslofti dagsins. En
það breytir ekki staðreynd-
inni. Ekkert þess háttar
gerðist í Reykjavík. Ef setja
má „gömlu flokkana“ í einn
flokk og kalla fjórflokk þá
vann hann stórsigur í
Reykjavík, fékk 65 prósent
og ætti að mynda meiri-
hluta. Hin séríslenska og
einfeldningslega kenning
um fjórflokkinn stenst ekki
fremur en annað hjá spek-
ingunum þegar þeir ákveða
að hugsa með sínu pólitíska
hjarta og setja hinn hlut-
læga heila hjá.
Ef fylgi flokka er skoðað
heldur Framsókn sínu og
aðeins rúmlega, Sjálfstæð-
isflokkurinn næstum sínu
og ríkisstjórnarflokkarnir
tapa. Er það skýringin á því
að spekingar kjósa að
spjalla um fjórflokk og slá
sér á lær? Þarna er verið að
bera saman við tölur fyrir
„hrun“ annars vegar en eft-
ir „hrun“ hins vegar. Sömu
spekingar sem hafa gert allt
sem þeir mega til að eigna
Sjálfstæðisflokknum „hrun-
ið“ hljóta að vera daprir yfir
slíkum úrslitum. Ef að þær
tvennar kosningar sem farið
hafa fram eftir „hrun“ eru
bornar saman er myndin
enn skýrari. Staða
Sjálfstæðisflokksins stór-
batnar á milli kosninga. En
staða stjórnarflokkanna
myndi venjulega kallast af-
hroð, og örugglega ef
Sjálfstæðisflokkurinn ætti í
hlut.
Glæsileg útkoma flokks
Jóns Gnarr í Reykjavík er
hin stóra nýbreytni kosn-
inganna. Forsætisráð-
herrann sagði að menn yrðu
að hlusta á skilaboð kjós-
endanna. Næst sagði hún að
Samfylkingin ætti að mynda
meirihluta í Hafnarfirði.
Enginn meiri-
hlutaflokkur í
landinu tapaði
eins hrikalega og
Samfylkingin í
Hafnarfirði. Á
það ætlar for-
sætisráðherrann
auðvitað að hlusta en ekki
með eyrunum heldur póli-
tíska nefinu, sem finnur
lykt, en er heyrnarlaust.
Hanna Birna Kristjáns-
dóttir var vaxandi borgar-
stjóri. Hún hafði mun meiri
stuðning en aðrir til að
gegna borgarstjóraembætt-
inu. Það sögðu kannanir. En
hún er raunsær stjórn-
málamaður. Ekki er hægt
að túlka niðurstöður kosn-
inganna sem ákall um að
hún verði áfram borg-
arstjóri þótt hún hafi mesta
burði þeirra sem borg-
arstjórnina skipa til þess.
Fínt þykir að tala um að
menn geri ekkert með titla.
En í borgarmálum eru titl-
arnir aðeins að litlu leyti
virðingartákn. Þeir eru
fyrst og síðast valdatákn.
Og stjórnmálmenn eiga ekki
að láta eins og þeir séu ekki
að sækjast eftir völdum.
Verkefni borgarmála eru
snúin um þessar mundir.
Stærsti flokkur borgar-
stjórnar er algjörlega
reynslulaus. Það viður-
kennir foringi hans fúslega
og með sínum notalega
hætti. Hann hefur talað um
að flýta sér hægt, skoða alla
kosti gaumgæfilega og gera
það með gegnsæjum og ær-
legum hætti. Hljómar þetta
vel og er vonandi meint eins
og það er sagt. Borg-
arstjórnarflokkarnir eru all-
ir í óvenjulegri stöðu og
ekki blasir endilega við
hvað felst í „skilaboðum
kjósenda“. Ef hið nýja sig-
ursæla framboð sýnir á sér
þá hlið sem helst hefur þótt
einkenna klækjastjórnmál
mundi það sjálft vera að
senda sínum kjósendum
óvænt skilaboð. Færi svo
þyrftu hvorki spjallgjarnir
spekingar né aðrir að
ímynda sér að fram væri
komið afl sem boðaði með
tilveru sinni nýja tíma, og
vinnubrögð sem hinir hefð-
bundnu stjórnmálaflokkar
þyrftu að óttast nema um
mjög skamma hríð. Það yrði
í rauninni skaði fyrir alla,
en þó mestur fyrir Reykvík-
inga.
Borgarfulltrúar
verða að sýna að
þeir meini það að
hagsmunir borgar-
innar séu í fyrirrúmi }
Niðurstaða
og næsta skref
Þ
etta er þungavigtarframboð og ég
held að við eigum eftir að sópa að
okkur atkvæðum,“ sagði Jón Gnarr
í viðtali sem ég tók við hann fyrir
Sunnudagsmoggann 24. janúar.
Ég sagði honum þá að ég teldi víst, að hann
næði tveimur til þremur borgarfulltrúum, en
játa fúslega að mig óraði ekki fyrir að borgarfull-
trúarnir yrðu sex.
Það hefur verið kostulegt á köflum að fylgjast
með viðbrögðum frambjóðenda og álitsgjafa
annarra flokka við framboðinu, til dæmis Sól-
eyjar Tómasdóttur, oddvita Vinstri grænna, sem
sagði á Vísi.is: „Besti flokkurinn er mjög góður
brandari en ég veit ekki hversu fyndið það er,
eða hversu langt við getum gengið með þann
brandara, þegar framtíð barnanna okkar er í
húfi.“
En líklega var gagnrýnin ómálefnalegust hjá Jónasi
Kristjánssyni, sem skrifaði pistil undir fyrirsögninni: „Jón
Gnarr er gamla Ísland“. Það er verðugt rannsóknarefni
hvernig Jónas komst að þeirri niðurstöðu. Aðferðafræðin
virtist vera sú að gera Besta flokkinn tortryggilegan með því
að persónugera hann í einum manni, Jóni Gnarr, og stað-
setja hann „hægra megin í Sjálfstæðisflokknum“, eins og
Jónas komst að orði. Hann lét hinsvegar vera að nefna ann-
að fólk á listanum eða skilgreina pólitíska hugmyndafræði
þess.
Borgarfulltrúarnir urðu sex og ég hef ekki hugmynd um
hvar þeir eru í hinu pólitíska litrófi, þó að ef til vill séu við-
ræður þeirra við Samfylkinguna, sem greint var frá í gær-
kvöldi, ákveðin vísbending.
Í ofangreindu viðtali var Jón Gnarr spurður
hvernig hann hefði valið fólk á listann. „Ég valdi
fólk sem ég þekki af góðu og treysti. Ég reyndi
að sneiða hjá öllum vitleysingum og...“ Hann
hikaði. „Já, og svona fólki sem er... æ, hvernig á
að útskýra það, vitleysingar og „wannabís“; ég
valdi bara fólk sem er gáfað og vel gert og ég
treysti. Þannig að þetta er allt besta fólk. Og
besti flokkurinn.“
Ég hafði ímyndað mér að Besti flokkurinn
væri þverpólitískur. Ef horft er til annars þver-
pólitísks framboðs, Skrökvu, sem náði odda-
manni í Stúdentaráði Háskóla Íslands, þá varð
afraksturinn sá að þar tilheyra hefðbundinn
meirihluti og minnihluti sögunni til.
Jón Gnarr gaf því undir fótinn í umræðum á
kosninganótt, að hann myndi starfa með hverj-
um þeim, sem hefði eitthvað fram að færa í málefnum borg-
arinnar, og Hanna Birna Kristjánsdóttir tók í sama streng.
Mér þætti það undarlegt afturhvarf til gamaldags stjórn-
mála ef borgarmálin færðust aftur ofan í skotgrafirnar –
eftir þverpólitískt samráð undanfarinna tveggja ára sem
virðist hafa fallið borgarbúum í geð.
Í því samhengi var athyglisvert að hlýða á Steingrím J.
Sigfússon fjármálaráðherra tala um tröllvaxin verkefni
sveitarfélaga í Silfri Egils í gær og mikilvægi þess að flokk-
arnir sameinuðu krafta sína þegar þeir tækjust á við þau.
Um leið og ég tek undir þessi orð hans, þá velti ég því
upp, hvort hann sjái enga ástæðu til þess á Alþingi? Eru
verkefnin ekki tröllvaxin þar? pebl@mbl.is
Pétur
Blöndal
Pistill
Þverpólitík og skotgrafir
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Það var ekki bara í höfuðborg-
inni þar sem skoðanakannanir
reyndust sannspáar um niður-
stöður kosninganna á laugar-
dag. Samkvæmt könnunum
voru meirihlutar í stórum
sveitarfélögum eins og Ak-
ureyri, Kópavogi, Hafnarfirði,
Ísafirði, Akranesi og Árborg í
hættu á að falla sem varð og
raunin. Þá spáðu kannanir
réttilega að meirihlutar í Fjarð-
arbyggð og Reykjanesbæ
myndu halda. Sitt hvað var þó
óvænt. Á Akureyri vann L-
listinn enn stærri kosninga-
sigur en kannanir höfðu þegar
bent til, fékk 45%, sex pró-
sentustigum meira en í síð-
ustu könnun. Í Fjarðabyggð
hélt meirihlutinn þrátt fyr-
ir að Fjarðarlistinn fengi
11 prósentustigum
minna fylgi en í
könnunum, 31,1% í
stað 42,1%.
Sannspáar
kannanir
ÖRLÖG MEIRIHLUTA
Geir Kristinn Aðalsteinsson
leiðtogi L-lista á Akureyri á
sigurstund.