Morgunblaðið - 14.06.2010, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 14. JÚNÍ 2010
Bananaspjall Þær voru mjög svo spjallglaðar þessar stúlkur sem notuðu banana í stað síma þar sem þær glöddu vegfarendur með uppátækinu sem er hluti af Götuleikhúsinu.
Ernir
Niðurstöður nýlið-
inna sveitarstjórnar-
kosninga voru sögu-
legar. Kjósendur
sýndu víða óánægju
sína með störf stjórn-
málaflokkanna í verki
með því annaðhvort að
mæta ekki á kjörstað
eða með því að kjósa
óhefðbundin framboð.
Þessi djúpa óánægja
brýst hvað skýrast
fram í Reykjavík og á Akureyri.
Vissulega eru Besti flokkurinn í
Reykjavík og framboð L-listans á
Akureyri ólík en engu að síður sýna
þessar niðurstöður vilja kjósenda til
breyttra vinnubragða. Hið sár-
grætilega við úrslit kosninganna í
Reykjavík er að Hanna Birna Krist-
jánsdóttir er forystumaður sem bar-
ist hefur fyrir breyttum vinnubrögð-
um í stjórnmálum. Enda var það
augljóst í könnunum fyrir kosningar
að meirihluti borgarbúa taldi hana
hafa staðið sig vel í starfi. Rót
óánægju kjósenda er því mun dýpri.
Reyndar eru niðurstöður sveitar-
stjórnarkosninganna í öðrum sveit-
arfélögum með hefðbundnara sniði
og er óhætt að draga þá ályktun að á
þeim stöðum þar sem allt hefur
gengið sinn vanagang meta kjós-
endur framboðin í samræmi við það.
Ríflega þriðjungur kjósenda í
Reykjavík ákvað að kjósa flokk sem
enginn veit fyrir hvað stendur.
Stjórnmálamenn verða að velta því
fyrir sér hvað vakti fyrir kjósendum
og hvað það er sem hef-
ur misfarist. Ekki
verður hjá því komist
að draga þá ályktun að
kjósendur séu vantrú-
aðir á orð stjórnmála-
manna. Það er rof milli
stjórnmálamanna og
kjósenda í þessu landi.
Fyrr en það breytist
mun ekki takast að
byggja það traust sem
svo sárlega vantar.
Grunnstef Sjálfstæð-
isflokksins hefur ávallt
verið frelsi einstaklingsins og réttur
hans til athafna. Í þeim orðum felst
jafnframt ákall um ábyrgð hans á
gjörðum sínum og því samfélagi sem
við viljum byggja hér upp. Það er
einmitt þar, sem ég tel brýnt að við
stöldrum við. Ef marka má niður-
stöður kosninganna og þá gagnrýni
sem kjósendur settu þar fram er
óhjákvæmilegt fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn að fara rækilega yfir það
hvernig bregðast skuli við. Mér sýn-
ist vaxandi krafa um að við höfum
sjálf meira um það að segja hvernig
ákvarðanir eru teknar. Að þegar
flokkur er kosinn t.d. til Alþingis
megi kjósendur í fyrsta lagi treysta
því að flokkurinn standi við það sem
hann segir og svo hitt, að kjósendur
geti haft beinni áhrif á mikilvæg
mál.
Nú virðast kjósendur taka sáralít-
ið mark á því sem flokkarnir halda
fram, enda hafa því miður verið
fjöldamörg dæmi um það að margt
breytist frá kosningastefnuskrá að
gjörðum í ríkisstjórn. Eitt er að ná
samkomulagi milli flokka um ólík
sjónarmið – annað er að hverfa frá
stefnumörkun sem mönnum hefur
þótt mikilvæg og til framfara horfa.
Við sjálfstæðismenn þekkjum því
miður of mörg mál sem síendurtekið
hafa verið samþykkt á landsfundi en
aldrei komist í forgang ríkisstjórna.
Vissulega er það svo, að ríkisstjórnir
þurfa oft að bregðast við óvæntum
atburðum í samfélaginu. Það gerðist
með afdrifaríkum hætti þegar ís-
lensku bankarnir hrundu til grunna
og við tók röð atburða sem engan ór-
aði fyrir. Við slíkar aðstæður þurfa
menn að taka ákvarðanir sem geta
gengið í berhögg við það sem upp-
haflega var lagt upp með. En við
verðum að líta á slíka atburði sem
undantekningar. Það þurfa ríkar
ástæður að vera fyrir hendi svo al-
gjör umskipti verði í einstökum
málaflokkum með samninga-
viðræðum við ríkisstjórnarborðið.
Þurfi engu að síður til slíks að koma
er eðlilegt að leita allra leiða til að
tryggja borgurunum rétt til að koma
að slíkri ákvarðanatöku með beinum
hætti.
Íslendingar létu skoðun sína á
Icesave-samningunum í ljós með
mjög skýrum hætti á liðnum vetri.
Sú atkvæðagreiðsla hafði mikilvæg
áhrif á framvindu þess flókna máls.
Ég hef reyndar ávallt verið þeirrar
skoðunar, að stjórnarskrána ætti
ekki að túlka með þeim hætti sem
forseti lýðveldisins hefur nú gert tví-
vegis. Það hefur lengi verið skoðun
sérfræðinga í stjórnskipunarrétti.
Það að forsetinn skuli í tvígang hafa
ákveðið að beita stjórnarskránni á
þennan veg gefur ríka ástæðu til að
taka þessi ákvæði stjórnarskrár til
endurskoðunar, búa þjóðaratkvæða-
greiðslur í skýran og ótvíræðan far-
veg og veita kjósendum aukinn rétt
til að hafa áhrif á úrslit mála milli
kosninga. Þá er ekki átt við ein-
hverjar skoðanakannanir um vilja
kjósenda heldur að valdið sé raun-
verulega fært til þeirra um mál sem
miklu varða.
Nýjar reglur um aukna aðkomu
almennings geta þó aldrei verið nein
allsherjarlausn í því ástandi sem nú
er í þjóðfélaginu. Hins vegar geta
þær verið mikilvægur þáttur í því að
koma á beittari og þroskaðri um-
ræðum um ýmis mál í þjóðfélaginu.
Ég sé enga ástæðu til að ætla að inn-
leiðing beins lýðræðis muni auka á
flækjustig eða valda því að þjóð-
þrifamál fái ekki brautargengi. Ýms-
ir úrtölumenn sögðu Icesave-málið
of flókið fyrir kjósendur. Ég er
ósammála því hrokafulla viðhorfi. Ís-
lendingar eru sjálfir fullfærir um að
meta mikilvægi mála, alveg eins og
þeir eru fullfærir um að ákveða
hvaða straumar og stefnur eigi að
vera ráðandi í stjórnun landsins. Ég
er viss um að það vandræðaástand
sem við horfum upp á í samskiptum
þjóðarinnar við útlönd og birtist í
forystulausri umsókn um aðild Ís-
lands að ESB í Brussel væri í allt
öðrum og farsælli farvegi ef farið
hefði verið að tillögum okkar sjálf-
stæðismanna um þjóðaratkvæða-
greiðslu um aðildarumsókn síðasta
sumar. Hitt er þó grundvallaratriði
að til þess að hægt sé að takast á um
hvort æskilegt sé að beita beinu lýð-
ræði við stjórnun landsins verður að
byrja á því að undirbúa smíði skýrra
og agaðra reglna um hvernig standa
skuli að málum. Annars verður öll
rökræða um þetta grundvallarmál
fálmkennd og lítt til þess fallin að
leiða okkur áfram á farsælli braut.
Það er í takt við grunnstefnu
Sjálfstæðisflokksins að gera beint
lýðræði að virkum þætti í ákvarð-
anatöku í þjóðmálum. Flokkur sem
setur traust sitt á einstaklinginn og
frelsi hans til athafna hlýtur jafn-
framt að virða vilja einstaklingsins
til að ráða málum sínum sjálfur. Þar
á meðal að taka virkan þátt í meiri
háttar ákvörðunum í þjóðfélaginu.
Eftir Ólöfu Nordal » Það vandræðaástand
sem við horfum upp
á í samskiptum þjóðar-
innar við útlönd og birt-
ist í forystulausri um-
sókn um aðild Íslands
að ESB í Brussel, væri í
allt öðrum og farsælli
farvegi ef farið hefði
verið að tillögum okkar
sjálfstæðismanna um
þjóðaratkvæðagreiðslu
um aðildarumsókn síð-
asta sumar.
Ólöf Nordal
Höfundur er alþingismaður.
Ákall um nýja hugsun