Morgunblaðið - 19.07.2010, Blaðsíða 16

16 Umræðan MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 19. JÚLÍ 2010
Hjarðhegðun er
hugtak sem sálfræð-
ingur kom fram með í
skýrslu um banka-
hrunið. Hún segir að
það hafi ráðið miklu
um það hve illa fór.
En höfum við að ein-
hverju leyti tekist á
við þennan kvilla
þjóðarinnar eftir
hrun? Það held ég
ekki.
Það hefur verið athyglisvert að
fylgjast með umræðunni um t.d.
Morgunblaðið og Icesave svo
dæmi séu tekin. Margir hlupu upp
til handa og fóta og sögðu Mogg-
anum upp og tilkynntu svo
hreyknir á facebook að þeir væru
búnir að segja upp Mogganum.
Þetta er ein birtingamynd hjarð-
hegðunar. Þrátt fyrir að Davíð
væri ráðinn ritstjóri á Morg-
unblaðinu er þetta eini prentmið-
illinn sem gefur almenningi kost á
að skrifa og tjá skoðanir sínar í
blað. Mér finnst það svolítið skjóta
skökku við að allir skuli segja
þessu blaði upp, en á sama tíma
lesa þessir aðilar Fréttablað Jóns
Ásgeirs eins og ekkert hafi í skor-
ist. Hann er samt maðurinn sem
hefur hagað sér eins og veggja-
títla í bankakerfinu okkar og ber
því mikla ábyrgð á þeirri stöðu
sem uppi er.
Á sama hátt og fólk var kúgað
til ákveðinnar hegðunar fyrir hrun
er enn sama uppi á teningnum.
Ekki þarf að líta á annað en hegð-
un Samfylkingarinnar með Jó-
hönnu í fararbroddi í
sambandi við Evrópu-
bandalagið. Þjóðin
skal hafa þá skoðun
sem Jóhanna og sam-
fylkingarfólk hefur
hvað sem það kostar.
Ég spyr mig hvort
þetta sé það lýðræði
sem fólk vill búa við.
Margir halda fram
að Sjálfstæðisflokk-
urinn hafi verið með
einræðistilburði og
eru mjög ósáttir. Ég
sé hins vegar engan
mun á hegðun stjórnvalda gagn-
vart almenningi nú miðað við Geir
Haarde. Ég kaus Vinstri græna í
síðustu kosningum í þeirri trú að
þeir meintu eitthvað með því sem
þeir sögðu fólki fyrir kosningar.
En eitt af þeirra kosningamálum
var að þeir væru andvígir inn-
göngu í Evrópubandalagið. Ég hef
sjaldan séð jafn mikið eftir at-
kvæði mínu til flokks sem svo
sannarlega hefur sýnt að hann átti
ekki skilið traust mitt sem kjós-
anda.
Ég hef aldrei verið flokksbundin
í neinum flokk af því ég hef viljað
hafa þann rétt sem kjósandi að
taka afstöðu eftir mönnum og mál-
efnunum sem þeir standa fyrir.
Mér finnst sorglegt að horfa
upp á meðhöndlun núverandi
stjórnarflokka á málefnum þjóð-
arinnar. Þetta eru flokkar sem
kenna sig við félagshyggju en
þeim virðist skítsama um fólkið
sem byggir þetta land. Þetta kem-
ur vel fram í þeim aðgerðum sem
þessi stjórn stendur fyrir. Þegar
fólk kallaði á inngrip ríkis stjórn-
arinnar þegar gengislánin fóru úr
böndunum og fólk missti tök á
fjármálum sínum var fólkið ábyrgt
fyrir því að hafa tekið lánin. Nú
þegar dæmið snýst við eftir dóm
hæstaréttar á sama fólk að sýna
sanngirni! Það var hægt að fella
niður milljarða hjá sumum á með-
an hinn venjulegi þjóðfélagsþegn
fær ekki tommu gefna eftir. Ég
spyr sjálfa mig og aðra hvernig
ætlar svona stjórn að ná sátt í
þessu þjóðfélagi? Stjórn sem sýnir
þegnum sínum í verki hvað þeir
skipta litlu máli. Það virðist ekki
vefjast fyrir þessari stjórn að
troða á þeim „verst stöddu“. Það
byggist kannski á því að það eru
ekki kosningar strax ef þeim tekst
að hanga í stjórn hvað sem það
kostar.
Ég held að flestir í þessu landi
vilji sjá breytingar sem snúa að
almenningi og lífi þeirra sem
byggja landið. Áhersla þessarar
stjórnar er á eitthvað allt annað
en það. Mér persónulega finnst
ekkert betra að hafa þessa spilltu
stjórn en þá sem var á undan.
Hugleiðing um hjarðhegðun
og hrunadans
Eftir Hildi Halldóru
Karlsdóttur »Mér finnst það sorg-
legt að horfa upp á
meðhöndlun núverandi
stjórnarflokka á mál-
efnum þjóðarinnar.
Þeim virðist skítsama
um fólkið í landinu.
Hildur Halldóra
Karlsdóttir
Höfundur er bókasafnsfræðingur
og kennari.
Umræðan um hern-
aðarlegt eðli Evrópu-
sambandsins er lífleg
þessa daganna og
birtist grein eftir
Semu Erlu Serda-
roglu í Morgunblaðinu
hinn 14. júlí sem ber
heitið „ESB – hern-
aðar- eða mann-
úðarsamband?“ þar
sem lítið var gert úr
hervæðingu Evrópusambandsins
og talið ólíklegt að sameining her-
afla ESB-ríkja myndi nokkurn tím-
ann eiga sér stað. Evrópusam-
bandið (ESB) hefur hins vegar
verið í farvegi hervæðingar í dá-
góðan tíma. Miðað við eðli sam-
bandsins og vilja þess til aukins
áhrifamáttar í heimsmálum kemur
sú þróun sem farið verður yfir hér
að neðan ekki á óvart.
Áhrifamiklir menn innan ESB
hafa margsinnis viðrað opinberlega
þá hugmynd að sambandið kæmi
sér upp evrópskum her. Gott dæmi
er yfirlýsing Franks-Walters
Steinmeier, þá utanríkisráðherra
Þýskalands, um að stefna ætti að
sameiningu herafla ESB-ríkja í
einn Evrópuher. Rökstuðningur
Walters var sá að slíkur her yrði
sá „annar öflugasti í heiminum“ og
þar af leiðandi öflugt „pólitískt
stjórntæki“. En kanslari Þýska-
lands Angela Merkel, forseti
Frakklands Nicolas Sarkozy, utan-
ríkisráðherra Ítalíu Franco Fratt-
ini og fyrrum forsætisráðherra
Belgíu Guy Verhofstadt hafa öll
opinberlega lýst yfir áhuga á sam-
eiginlegri varnarstefnu fyrir ESB.
Frakkar hafa stungið upp á sam-
eiginlegri flugmóð-
urskipadeild ESB og
var hvítskýrsla
Frakka um varnarmál
mjög skýr í þeim efn-
um að stefna ætti á
sameiginlegar Evr-
ópuhersveitir innan
ESB. Þá hafa Frakk-
ar einnig rætt mik-
ilvægi þess að sam-
eina vopnaiðnað
Evrópuríkja. Loks eru
í gangi mörg verkefni
sem snúa að þessari
þróun og má þar m.a. benda á evr-
ópsku þungalyftu-áætlunina (Euro-
pean heavy lift program). Skýrasta
dæmið um þá undirbúningsvinnu
sem er nú í fullum gangi við her-
væðingu ESB er þó vafalaust
Lissabon-sáttmálinn. Greinar 27 og
28 í sáttmálanum leggja grundvöll
að því að koma á fót Evrópuher.
Þá leggur Lissabon-sáttmálinn
einnig línurnar að þróun sameig-
inlegrar varnarmálastefnu fyrir
Evrópusambandið. Í dag kristall-
ast þessar greinar í 42. grein sátt-
málans um Evrópusambandið
(Treaty of European Union). Hér
hafa aðeins verið tínd til nokkur
dæmi er snúa að hervæðingu Evr-
ópusambandsins.
Í dag er samanstendur ESB af
27 aðildarríkjum sem árið 2007
vörðu samanlagt 308 milljörðum
dollara í varnarmál skv. tölum frá
Evrópsku varnarmálastofnuninni.
Á eftir Bandaríkjunum eru þetta
næsthæstu útgjöld í heiminum til
hernaðarmála en þrátt fyrir þetta
ber Rússland meiri hernaðarþunga
á alþjóðavettvangi heldur en ESB.
Ein lykilástæða þess er sú að
framlögum til hernaðarmála í sam-
bandinu er skipt á 27 vegu sem
eru hvorki skipulögð né undirbúin
sameiginlega nema að örlitlu leyti.
Þetta er veikleiki fyrir Evrópu
þegar kemur að varnarmálum og
þýðir að samlegðaráhrif allra þessa
útgjalda verða í raun í lágmarki og
er mikill fjölverknaður stundaður í
evrópskum varnarmálum. Þess
vegna er fullkomlega eðlilegt fyrir
samband eins og Evrópusambandið
að stefna að heildstæðari og sam-
eiginlegri hernaðaráætlun sem
kæmi m.a. fram í sameiginlegum
her.
Grunnvinnan fyrir þetta ferli er
langt á veg komin. Grein Semu fór
ekki yfir þá þróun sem bent er á
hér að ofan en tók hins vegar fram
að ESB væri t.d. öflugt í þróun-
arverkefnum. Það má vel vera en
það breytir því ekki að ESB er í
sinni núverandi mynd að stefna að
því að gera sig meira gildandi á
hernaðarsviðinu. Þess vegna á
undirritaður erfitt með að skilja
hvernig hægt er að halda öðru
fram þegar fyrirliggjandi gögn eru
skoðuð. Íslendingar munu vissu-
lega þurfa að taka afstöðu til þessa
málaflokks eins og annarra þegar
kemur að því að vega og meta
kosti og galla Evrópusambands-
aðildar.
Hervæðing
Evrópusambandsins
Eftir Tryggva
Hjaltason »Evrópusambandið
hefur verið í farvegi
hervæðingar í nokkurn
tíma. Umræða um ESB
hér á landi þarf að taka
mið af þessari þróun.
Tryggvi Hjaltason
Höfundur er öryggismála- og
greiningarfræðingur.
✝ Jóna Björg Hall-dórsdóttir fæddist
á Húsavík 23. maí
1914. Hún lést á hjúkr-
unarheimilinu Selja-
hlíð 4. júlí 2010.
Foreldrar hennar
voru Halldór Nikulás
Sigurjónsson smiður á
Húsavík, f. 22. desem-
ber 1868, d. 30. októ-
ber 1936, og Ingibjörg
Stefánsdóttir hús-
móðir, f. 30. janúar
1874, d. 11. mars 1951.
Jóna var næstyngst 8
systkina sem eru nú öll látin. Þau
voru: Stefán, f. 25. september 1899;
Sigurjón, f. 6. mars 1902; Dórothea, f.
19. apríl 1904; Bára, f. 17. ágúst 1906;
Helga, f. 23. október 1907; Svava, f.
23. ágúst 1910, og Karítas, f. 7. des-
ember 1917.
Jóna giftist 8. júní 1935 Hannesi
Björnssyni fulltrúa á Pósthúsinu í
Reykjavík, f. 12. apríl 1900 á Beina-
keldu í Húnavatnssýslu, d. 26. ágúst
1974. Foreldrar hans voru Björn Jó-
hannsson. f. 4. desember 1869, og
Guðrún Magnúsdóttir, f. 1. apríl 1973.
Hannes átti tvær systur sem báðar
eru látnar. Börn Jónu og Hannesar
eru: 1) Guðrún Birna, f. 1936, giftist
Sigurði Sigurðssyni, þau slitu sam-
vistir. Börn þeirra eru: Sigrún f.
1955, Jóhann f. 1956, Ólöf f. 1958 og
Þorsteinn Gauti, f. 1960. 2) Halldór, f.
1939, kvæntur Eddu
Óskarsdóttur, þau eiga
sex börn: Gunnþóru, f.
1963, Arnar f. 1966,
Jósef f. 1969, Katrín f.
1972 og tvíburana
Guðlaugu Ósk og Jónu
Björgu f. 1974. 3)
Helga Heiður giftist
Anastasios Englesos,
þau skildu. Þeirra syn-
ir eru: Elías Ikaros f.
1960 og Jannis f. 1964.
Helga giftist síðar
Mikael Magnússyni Ly-
ras, hann er látinn. 4)
Hannes Jón, hann á 5 börn; Guð-
mundur f. 1973, Ásta Katrín f. 1975,
Heimir Örn f. 1975, Andrés Frímann
f. 1982 og Kristófer Jón f. 1998. Af-
komendur Jónu og Hannesar eru nú
orðnir 42 talsins.
Jóna ólst upp á Húsavík og fékk
þar hefðbundna barna- og unglinga-
fræðslu. Sextán ára gömul fluttist
hún til Reykjavíkur og vann þar ýmis
störf. Jóna og Hannes bjuggu allan
sinn búskap í Reykjavík, síðustu árin
saman að Keldulandi 11. Jóna hélt
eigið heimili til 90 ára aldurs en
dvaldist síðustu árin á hjúkr-
unarheimilinu Seljahlíð við góða að-
hlynningu starfsfólks. Hún andaðist
þar.
Útför Jónu verður gerð frá Dóm-
kirkjunni í dag, 19. júlí 2010, og hefst
athöfnin klukkan 13.
Elsku amma. Mig langar til þess að
kveðja þig með nokkrum orðum.
Það var þér líkt að kveðja um há-
sumar í sól og blíðu. Þú varst alltaf
mikið fyrir það að baða þig í sólinni á
sumrin. Þú áttir mörg góð ár í Keldu-
landinu þar sem þú hafðir þinn eigin
litla, fallega garð og gast verið úti á
góðviðrisdögum. Þó svo þú hafir búið í
Reykjavík frá unglingsárum var heima
alltaf á Húsavík þar sem þú varst fædd
og uppalin. Þú áttir greinilega góðar
æskuminningar þaðan.
Mig langar til þess að þakka þér
hversu góð amma þú varst mér. Ég
man sem barn hvernig þú straukst mér
blíðlega þegar þú þvoðir mér á kvöldin
og man hve mikið öryggi það var að
hafa ykkur afa oft búsett mjög nálægt
okkur. Öll jólin sem þið afi, Jóa frænka
og Ella eydduð með okkur, þið komuð
klyfjuð eins og vitringarnir til að gleðja
okkur krakkana. Mörg síðustu jól hef-
ur þú verið hjá mér og minni fjölskyldu
og þá hafa gömlu árin rifjast upp fyrir
mér. Þegar þú varst um 80 ára komst
þú til mín í heimsókn til Svíþjóðar og
fórst með mér út um allt í neðanjarð-
arlestunum. Hvað ég var stolt af því að
eiga svona hressa ömmu. Elsku amma,
þú varst barngóð og varst stolt af öllum
þínum afkomendum sem voru þinn
fjársjóður. Hér á árum áður prjónaðir
þú gríðarlega mikið og fallegar lopa-
peysur koma upp í hug mér.
Þú varst léttlynd og hafðir gaman af
lífinu. Aldrei man ég eftir þér þung-
lyndri þó ýmislegt hafi bjátað á eins og
hjá öðrum í þessu lífi. Þú barst þig allt-
af vel, varst vel tilhöfð og svolítið pjött-
uð. Settir þér alltaf markmið til þess að
hlakka til og varst mér þannig góð fyr-
irmynd í því hvernig hægt er að sigla í
gegnum lífins öldudal. Stundum fannst
mér eins og fátt gæti haggað þér, elsku
amma.
Síðustu árin varst þú í Seljahlíð og
þann stað valdir þú sjálf og þar leið þér
vel. Fyrstu árin þar naust þú þess að
taka þátt í félagslífinu sem þar bauðst
og varst dugleg í leirvinnunni. Starfs-
fólk Seljahlíðar á mikið þakklæti skilið
fyrir hlýja og góða umönnun. Elsku
amma, hvíl í friði og takk fyrir allt.
Ólöf Sigurðardóttir.
Við brunum úr Hafnarfirðinum, á
Peugeot 504, leiðin liggur í Kelduland
11, það stendur til að gista hjá ömmu
Jónu. Bústaðakirkjan í augsýn, þá var
ekki langt eftir. Ég svipaðist eftir rétta
gleranddyrinu ofan af veginum, með
tilhlökkun um að sjá þig. Ég man enn
eftir lyktinni í ganginum og mynstrinu
á teppinu í stigaganginum, hljóðinu í
dyrasímanum og annarri dyrabjöllu,
sem mér stóð smá ógn af, en á þeirri
bjöllu stóð Kolbeinn! Opin hurð og þú
stóðst þarna, í þínum munstraða kjól
med appelsínugulum og svörtum blóm-
um, ljómandi og hlæjandi með opinn
faðminn. Við tók heimur fullur frelsis,
þar sem öll boð og bönn voru á bak og
burt. Geymslan í kjallaranum var opin,
með barnavagninum og ýmsum hlut-
um sem mér þótti mjög spennandi,
maður mátti ganga í nánast allt. Þú
leyfðir manni að gera sér sinn heim, úr
öllu því sem þú hafðir upp á að bjóða.
Þú gerðir minnstu hluti að stórum æv-
intýraheimi fyrir okkur börnin, sam-
anber gaukinn í klukkunni, sem þú
sannfærðir okkur um að byggi í veggn-
um aftan við klukkuna, og kæmi bara
stöku sinnum út, kringlóttu marglitu
formin í eldhúsinu, sem við fengum að
spæla egg í, varalitirnir og naglalökkin
þín sem við fengum að mála með. Að
deginum var farið í Grímsbæ, stundum
með vagninn úr kjallaranum, til bak-
arans og í búðina. Við fengum svo að
velja okkur dót og einu sinni fékk ég
strokleður sem var eins og kókflaska,
ég á hana enn þann dag í dag. Þegar að
svefntíma kom og við vorum háttaðar í
svefnherberginu þínu með myntu-
græna loftinu, sagðir þú okkur sögur af
þér og þínum systkinum, af bróður þín-
um, sem ég hélt lengi frameftir að væri
myndin af manninum með ljáinn, sem
hékk í herberginu. Þú kenndir okkur
bænir, sem ég ekki alveg skildi og setti
alltaf í samhengi við kassettuna Stjörn-
ur í skónum, sem þú spilaðir svo oft fyr-
ir okkur. Við flissuðum og spurðum
spurninga og vildum ekki fara að sofa,
þá notaðir þú hljóðið úr pípunum í
veggjunum og fórst inn í stofu með
stafinn þinn og barðir í loftið, þú sagðir
að þetta væri Kolbeinn á efri hæðinni
að kvarta yfir hávaðanum í okkur. Þá
þorði maður ekki annað en að haga sér
og fara að sofa.
Ég bíð með að opna augun og vonast
til að gærdagurinn hafi ekki verið
draumur, vonast til að sjá myntugrænt
loft, myndina af stráknum með tárið á
kinninni, jú ég er hjá ömmu Jónu. Það
var notaleg tilfinning að vakna þannig.
Pabbi kemur síðdegis að sækja okk-
ur, það er komið að kveðjustund, við
brunum aftur upp á veginn, þú í gler-
anddyrinu, ennþá að veifa. Ég horfi á
þig, þar til þú ert bara orðin að litlum
marglitum punkti, í þínum rósótta kjól,
þú ert farin úr augsýn, þú ert farin.
Þessi mynstur og liti sé ég alltaf sjaldn-
ar, en þegar ég sé þá, þá minna þeir
mig alltaf á þig, það er ömmu Jónu-
legt.
Elsku amma mín, hvíldu í friði.
Þín nafna,
Jóna Björg.
Jóna Björg
Halldórsdóttir