Morgunblaðið - 21.03.2011, Qupperneq 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. MARS 2011
Glaðir sigurvegarar Verðlaunaafhending í ritgerðasamkeppninni Kæri Jón ... fór fram í Þjóðmenningarhúsinu um helgina. Tólf nemendur hlutu verðlaun en keppnin var haldin í tilefni af 200
ára fæðingarafmæli Jóns Sigurðssonar. Ákveðið var að hafa ritgerðirnar í formi sendibréfs til að minna á bréfaskriftir Jóns en sendibréfið var helsti samskiptamáti 19. aldarinnar.
Golli
Samfylkingin hefur meðvitað
tekið þá stefnu að hundsa Hæsta-
rétt sem er ein af þremur stoðum
ríkisvaldsins því hún sættir sig
ekki við úrskurð réttarins í
stjórnlagaþingsmálinu. Samfylk-
ingin tekur þennan úrskurð til sín
persónulega – líklega undir
stjórn Jóhönnu Sigurðardóttur
forsætisráðherra – enda er hún
guðmóðir stjórnlagaþingsins.
Flokkurinn lagði allt undir fyrir
kosningarnar 2009 hvað varðar
Evrópusambandsumsóknina og stjórnlaga-
þingið. Fljótt varð ljóst að ekki var lagalegur
grundvöllur að fara fram með bindandi
stjórnlagaþing eins og framsóknarmenn settu
á oddinn – sem minnir stjórnmálaflokka á þá
staðreynd að vanda kosningastefnuskrár sín-
ar. Var því farið af stað með ráðgefandi
stjórnlagaþing – sem hefur kostað þjóðina
tæpar 500 milljónir. Viðkvæðið var skárra en
ekkert.
Frumvarp var smíðað í forsætisráðuneytinu
af kunnum samfylkingarmönnum, með afar
flóknu kosningakerfi, þar sem stefnumálum
Samfylkingarinnar í lýðræðisumbótum var
öllum komið inn, þ.e.: persónukjör með kynja-
kvóta, landið eitt kjördæmi, yfirkjörstjórnir
teknar úr sambandi, atkvæðin öll talin mið-
lægt í Reykjavík og jafnvægi atkvæða jafnt.
Meiriháttar ágallar urðu á kosningafyr-
irkomulaginu og talningu var vægast sagt
áfátt.
Allsherjarnefnd fékk fyrir stuttu skýrslu
kjörstjórnarmanns sem viðstaddur var taln-
inguna en þar kemur þetta fram: „Sumir inn-
sláttaraðilar stunduðu „skapandi“ úrlestur,
giskuðu á tölur, og breyttu svo passaði við
frambjóðanda. Fyrir kom að eingöngu síðasta
talan var „misskráð“ hjá kjósanda og tóku
innsláttaraðilar sér þá stundum vald til að
setja inn „rétta“ tölu. Þess ber að geta að
kerfið bauð upp á að öllum tölum yrði breytt
svo tæknilega séð gátu innsláttaraðilar skráð
þá tölu sem þeim hugnaðist.“
Hér er beinlínis fullyrt að kosningaúrslitum
hafi verið hagrætt sem gerir málið graf-
alvarlegt, sér í lagi í ljósi þess að kosn-
ingakerfið var byggt upp á STV-kosn-
ingakerfinu (e. single transferable vote), en
ekki einfaldri prófkjörsleið. Því er ómögulegt
að segja til um hver úrslitin urðu í raun.
Minni ég á að í alþingiskosningunum 2009
voru hér kosningaeftirlitsaðilar frá ÖSE –
þeir hefðu átt að verða vitni að þessu. Um tíu
þúsund atkvæðaseðlar voru ótaldir á mánu-
dagsmorgninum eftir kosningarnar eða um
13% af öllum atkvæðum – sagt
var að vélbúnaðurinn gæti ekki
lesið þá. Með þessar upplýs-
ingar er auðvelt að álykta hví
svo fáir seðlar voru ógildir í
kosningauppgjörinu.
Þessar upplýsingar voru ekki
komnar fram þegar Hæstirétt-
ur kvað upp úrskurð sinn um
að kosningarnar væru ógildar.
Það er því óskiljanlegt að fyrr-
verandi formaður landskjör-
stjórnar, fulltrúi Vinstri
grænna, skuli hafa verið kjör-
inn á ný í landskjörstjórn. Hugmyndir rík-
isstjórnarinnar að skipa 25 manna stjórnlaga-
ráð sem byggir á þessari kosningu er út í hött
með allri virðingu fyrir því fólki sem var út-
hlutað sæti á þessum vafasama grunni.
Landskjörstjórn sem bjó yfir þessari vitn-
eskju átti aldrei að afhenda kjörbréf til þess-
ara aðila. Samfylkingin er að fremja stjórn-
arskrárbrot að yfirlögðu ráði og ákveður að
hundsa úrskurð Hæstaréttar og draga Al-
þingi allt niður með sér í leiðinni.
Svo virðist sem sumir telji að tími Jóhönnu
sé að koma – með dómsúrskurði Hæstaréttar
og stjórnarskrársniðgöngu. Fremstur í þeim
darraðardansi fer formaður allsherjarnefndar
Róbert Marshall sem er langt yfir alla lög-
fræðiráðgjöf hafinn. Til að Samfylkingin fái
stjórnlagaþingsúrskurðarins fullhefnt þá
barðist þessi sami aðili af fullum þunga fyrir
því að ákvæði um kæruleiðir til Hæstaréttar
voru felldar úr lögum um þjóðaratkvæða-
greiðslur, og eru þau þar með einu kosn-
ingalögin þar sem ekki er kveðið á um kæru-
leiðir í lagatexta. Einungis umdeild mál eins
og t.d. Icesave og ESB fara í þjóðaratkvæði
og því er brýnt að kæruleiðir séu skýrar og
afgerandi. Það hentar ekki Samfylkingunni
því hún ætlar að starfa áfram án dóms og laga
eins og hún hefur starfað í Icesave-deilunni.
Eftir Vigdísi Hauksdóttur
» Fljótt varð ljóst að ekki var
lagalegur grundvöllur að
fara fram með bindandi stjórn-
lagaþing eins og framsókn-
armenn settu á oddinn – sem
minnir stjórnmálaflokka á þá
staðreynd að vanda kosn-
ingastefnuskrár sínar.
Vigdís Hauksdóttir
Höfundur er lögfræðingur og þingmaður Fram-
sóknarflokksins í Reykjavík.
Samfylkingin frystir
Hæstarétt
Þeir sem tala fyrir því, að Ís-
lendingar segi já og takk við nýj-
asta Icesave-samningnum, þess
efnis að íslenskur almenningur
taki á sig skuldir fallins einka-
banka, beita miklum fortölum.
Fyrir ári höfðu þeir gert annan
slíkan samning, og var hann
ekki síður sagður nauðsynlegur
og besta mögulega niðurstaða.
Þegar forseti Íslands neitaði að
staðfesta lög um þann glæsilega
samning var því lýst sem ein-
hverju mesta áfalli sem land og þjóð hefði orðið
fyrir. Verst lét fréttastofa Ríkisútvarpsins,
sem virtist telja efnahagsleg móðuharðindi
óhjákvæmileg. Nú benda sömu fuglar á sinn
eigin fyrri samning, sem hafi í raun verið svo
vondur að í því felist sérstök röksemd fyrir
nýjasta samningnum. „Gamli samningurinn
var miklu verri“, sagði hver já-maðurinn í kapp
við annan, þegar Alþingi afgreiddi málið í febr-
úar. „Það er himinn og haf á milli“ bættu þeir
við, bæði þeir sem í tvö ár höfðu beitt ísköldu
hagsmunamati til að gæta allra hagsmuna
Breta og Hollendinga, sem og þeir sem nú ný-
verið tóku upp sama hagsmunamat. Fljótlega
mun þó hafa runnið upp fyrir þeim flestum, að
sá samningur getur ekki verið góður, sem þarf
samanburð við óskapnaðinn þeirra Steingríms,
Svavars og Indriða til að sjást í jákvæðu ljósi.
Nú er komin fram ný röksemd. Nú er komin
upp sú kenning að svo mikið fé muni fást fyrir
eigur þrotabús Landsbankans að Íslendingar
muni aldrei þurfa að borga nokkurn skapaðan
hlut. Þeir bíræfnustu halda því jafnvel fram að
Íslendingar gætu komið út í plús! Þess vegna
sé alveg óhætt að samþykkja kröfur Breta og
Hollendinga. Af einhverjum ástæðum eru Ís-
lendingar þó einu mennirnir í dæminu sem
ætlað er að taka áhættuna af því hvað kemur
fyrir eigur þrotabúsins í fyllingu tímans. Bret-
um og Hollendingum dettur það ekki í hug.
Vonandi verða heimturnar ágætar. En það er
bara ekki það aðalatriði sem margir halda. Þar
skipta önnur atriði, eins og tímasetning á upp-
hafi greiðslna úr búinu, ekki síður máli. Strax
þarf að borga 26 milljarða
Sumir virðast trúa því, að þrotabúið verði á
endanum svo múrað að Íslendingar þurfi ekk-
ert að greiða, jafnvel þótt þeir gangist undir
Icesave-klafann. Þar held ég að óskhyggjan
hafi tekið völdin. Það er til dæmis svo, að verði
Icesave-samningurinn samþykktur þá þurfa
Íslendingar þegar í stað að greiða Bretum og
Hollendingum 26 milljarða króna, í erlendum
gjaldeyri, í þegar áfallna vexti. Mun það koma
til viðbótar þeim 20 milljörðum sem trygg-
ingasjóðurinn mun þurfa að greiða
á sama tíma. Og þessar upplýs-
ingar koma frá sjálfu íslenska fjár-
málaráðuneytinu, sem seint verð-
ur sakað um að gera of mikið úr
þeim álögum sem Icesave-
samkomulagið myndi leggja á Ís-
lendinga.
Í svari ráðuneytisins til
fjárlaganefndar Alþingis, sem
sent var þinginu í janúar síðast-
liðnum, segir orðrétt: „Gert er ráð
fyrir að ríkissjóður þurfi að leggja
TIF (Tryggingasjóðnum) til 26,1
mia.kr (milljarða króna) á árinu
2011, þar af 9 mia.kr. vegna áranna 2009-2010
umfram þá 20 mia.kr. sem sjóðurinn getur
sjálfur staðið undir.“ Hvar á að taka þá?
Menn hafa séð hvernig stjórnvöldum hefur
gengið við niðurskurð á liðnum mánuðum.
Flestar niðurskurðartillögur hafa verið dregn-
ar til baka eftir hörð mótmæli. Skattar hafa
verið hækkaðir svo mjög að vart verður lengra
gengið. Á dögunum sagði forsætisráðherra að
ekki væri til peningur til að minnka álögur á
eldsneyti, þrátt fyrir mikla verðhækkun þess.
Á sama tíma virðast stjórnvöld tilbúin til að
borga 26 milljarða króna, í erlendum gjaldeyri,
til Breta og Hollendinga, sem fyrstu vaxta-
greiðslu ofan á ólögvarða kröfu þeirra. Það
hvílir engin lagaskylda á Íslendingum að
greiða Icesave-kröfur Breta og Hollendinga.
Það er vægast sagt ólíklegt að hlutlaus dóm-
stóll muni dæma sjálfstætt ríki til að greiða
kröfur sem hvergi í veröldinni eiga sér laga-
stoð. Virtir lögmenn hafa fært afar sterk rök
fyrir því að áhættulítið sé að treysta á málstað
Íslands fyrir hlutlausum dómstólum. Við þær
aðstæður ættu kjósendur að hafa í huga, að
„já“ í kosningunum 9. apríl kallar þegar í stað á
26 milljarða króna greiðslu til Breta og Hol-
lendinga, auk alls sem á eftir fylgir. Þeir, sem
ætla að samþykkja Icesave-ánauðina fyrir sína
hönd, okkar allra og komandi kynslóða, ættu
að minnsta kosti að láta svo lítið að upplýsa
hvaðan þeir hyggjast taka peningana til að
standa straum af rausnarskap sínum.
Eftir Bergþór Ólason
» Verði Icesave-samning-
urinn samþykktur þá þurfa
Íslendingar þegar í stað að
greiða Bretum og Hollend-
ingum 26 milljarða króna, í er-
lendum gjaldeyri, í þegar
áfallna vexti.
Bergþór Ólason
Höfundur er fjármálastjóri.
Fyrsta já-greiðslan
er 26 milljarðar strax