Morgunblaðið - 27.06.2011, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. JÚNÍ 2011
Sérfræðingar OECD
segja í nýjustu skýrslu
sinni um Ísland að
stjórnvöld eigi að fara
varlega í breytingar á
kvótakerfinu sem
kunna að veikja kerfið
sem notað er við stjórn
fiskveiða, en reiknaður
er hlutur hvers rétt-
hafa til veiða úr til-
teknum fiskistofni og
fær hann að veiða það hlutfall af
magni hvers árs.
OECD hefur greinilega mikið álit
á kerfinu og styðja það með þeim
rökum að það verndi fiskistofnana
og leiði til hagkvæmrar útgerðar. Að
mati OECD er tvennt sem veldur
því að þessi árangur næst. Annars
vegar að veiðar á hverju ári eru að
mestu innan þeirra marka sem vís-
indamenn ráðleggja með þeim ár-
angri að ekki er gengið á fiskistofn-
ana. Hitt atriðið er að veiðiréttinum
er skipt í framseljanlega kvóta. Það
leiðir til þess, telja sérfræðingar
OECD, að útgerðarmennirnir hafi
mikla fjárhagslega hagsmuni af því
að veiðarnar gangi ekki nærri fiski-
stofnunum og rýri þannig verðmæti
kvótans.
Það má segja ýmislegt um árang-
urinn af uppbyggingu þorskstofns-
ins í ljósi þess að veiðar úr honum
eru nú aðeins helmingur þess sem
var þegar uppbyggingarátakið hófst
fyrir tuttugu árum, en það skal látið
liggja milli hluta að þessu sinni. Sér-
fræðingar OECD vara sérstaklega
við í skýrslu sinni að gefa út sér-
staka svæðisbundna kvóta og að
taka upp sérstakar strandveiðar.
Þeir telja að þessar breytingar veiki
aflahlutdeildarkerfið. Það er ekki
ljóst hvers vegna og fullyrðingin er
ekki frekar rökstudd í skýrslunni.
Það er einkennilegt þar sem ekki
verður annað séð en að þessar breyt-
ingar uppfylli kröfur sérfræðing-
anna. Bæði byggðakvótinn og
strandveiðarnar eru
fyrirfram bundnar við
tiltekið magn og eru
hluti af leyfðri heildar-
veiði. Aukningu kvóta á
þessum veiðum er
mætt með minnkandi
kvóta í öðrum veiðum.
Heildarveiðin helst því
óbreytt. Hvorug að-
gerðin dregur úr gildi
fiskverndarstefnunnar.
Athyglisvert er að
sérfræðingar OECD
gera engar at-
hugasemdir við gildandi lagaákvæði
sem heimila veiðar utan kvóta og
leiða til þess að heildarveiðin á
hverju ári fer fram úr því sem ætlað
er. Slíkar veiðar geta svo sannarlega
veikt uppbyggingu fiskistofnana.
Þessi atriði eru nokkur. Í fyrsta lagi
heimild til þess að veiða undirmáls-
fisk og landa utan kvóta. Árlega eru
3.000-4.000 tonnum landað sam-
kvæmt þessari heimild. Í öðru lagi
svonefndur Hafróafli. Fiskveiðiárið
2008/9 var ríflega 4.000 tonnum af
botnfiski landað utan kvóta sem
Hafróafla. Í þriðja lagi er heimilt að
vissu marki að breyta kvóta úr einni
fisktegund í aðra og það hefur leitt
til þess að veiðar hafi farið fram úr
leyfðum heildarafla tiltekinnar teg-
undar. Slíkt hjálpar ekki til að
vernda viðkomandi fiskstofn eða að
byggja hann upp og breytir engu
þótt á móti minnki veiðar í annan
stofn. Tegundatilfærslur vinna gegn
verndarmarkmiðum kerfisins.
Þá er spurning hvort sérfræð-
ingar OECD telji að aðgerðirnar
veiki kvótakerfið þar sem kvótarétt-
hafarnir eigi ekki lengur kvótann
sem færist í þessa potta og þannig sé
dregið úr þrýstingi þeirra á ábyrga
stjórnun veiðanna. Það gæti hugs-
anlega verið rök ef magnið væri um-
talsvert sem þannig væri fært til. En
svo er ekki. Til strandveiða hefur
verið varið 6.000 t árlega og var
hækkað um 2.500 tonn. Byggðakvót-
inn er aukinn um 3.000 tonn. Breyt-
ingin, sem gerð var í þessum mán-
uði, er óveruleg af heildarkvóta upp
á um það bil 400.000 þorskígildi og
er minni en veiði utan kvóta.
Ekki verður betur séð en að
skammtímabreytingarnar á kvóta-
kerfinu uppfylli kröfur OECD fyrir
ábyrgri fiskveiðistjórn. Þegar litið
er til áforma stjórnvalda um frekari
breytingar er heldur ekki að sjá að
þau gangi gegn sjónarmiðum
OECD. Stofnunin leggur sjálf til í
skýrslunni að hækka veiðigjaldið
umtalsvert og bendir á að bæta megi
kvótahöfum það upp með því að
tryggja betur veiðiréttindin. En í
dag er hægt að breyta lögunum fyr-
irvaralaust og rýra eða afnema kvót-
ann. Yfirlýst stefna ríkisstjórn-
arflokkanna er að hækka
veiðigjaldið og gera samninga til
nokkurra ára þar sem veiðirétturinn
er skilgreindur og tryggður yfir
samningstímann. Slíkt mun á móti
hækkun veiðigjaldsins væntanlega
verja kvótahafana fyrir lagabreyt-
ingum á samningstímanum og veita
þeim meira öryggi, rétt eins og
OECD leggur til.
Það eru greinilega áberandi gallar
á gagnrýni OECD, eins og að fram-
an er rakið, sem eðlilegt er að krefja
sérfræðingana skýringa á. Þegar að
er gáð uppfylla öll megináform
stjórnvalda um breytingar á kvóta-
kerfinu skilyrði OECD eins og stofn-
unin lýsir þeim sjálf. Það er svo ann-
að mál að stefna stjórnvalda mætir
engan veginn væntingum um nauð-
synlegar og róttækar breytingar á
kvótakerfinu.
Gallar í gagnrýni OECD
Eftir Kristin H.
Gunnarsson » Öll megináform
stjórnvalda um
breytingar á kvótakerf-
inu uppfylla skilyrði
OECD fyrir ábyrgri
veiðistjórn eins og
stofnunin lýsir þeim.
Kristinn H. Gunnarsson
Höfundur er reiknifræðingur.
Málefnið sé þannig
að nokkrar líkur séu á
því að málið vinnist
fyrir dómi. Þetta segir
í 5. gr. lið 3. í reglugerð
45/2008 frá innanrík-
isráðuneytinu um skil-
yrði gjafsóknar og
starfshætti gjafsókn-
arnefndar. Þarna er
verið að gera gjafsókn-
arnefnd að dómstól og
það með reglugerð sem stangast á
við lög.
Í lögum um gjafsókn 126. gr. segir
að einstaklingi má veita gjafsókn ef
fjárhag hans er þannig háttað að
kostnaður af gæslu hagsmuna hans í
máli yrði honum fyrirsjáanlega of-
viða enda sé nægilegt tilefni til máls-
höfðunar eða málsvarnar.
„Nægilegt tilefni.“ Það er allt ann-
að en að nokkrar líkur séu á því að
málið vinnist fyrir dómi. En hvers
vegna er ég að skrifa um gjafsókn-
arnefnd og lög og reglugerð sem
varðar hana? Jú, ég sótti nýlega um
gjafsókn og það að beiðni núverandi
ráðherra í innanríkisráðuneytinu og
hann kallað inn í ráðuneytið lögmann
minn og hann var beðinn um að gera
gjafsóknarbeiðni og skila henni til
þeirra. Þetta kostaði peninga sem ég
sem öryrki eftir tvö umferðaslys í
100% rétti í þeim báðum á ekki til.
Ráðuneytið skipaði í gjafsókn-
arnefndina dómstjóra Héraðsdóms
Reykjanes, dómara í Héraðsdómi
Reykjavíkur og hæstaréttarlög-
mann.
Þarna var dómstjóri frá öðrum
dómstól og dómari í Héraðsdómi
Reykjavíkur þar sem mál mitt gegn
Vátryggingafélagi Íslands (VÍS) er
fyrir dómi að dæma í málinu og nið-
urstaðan kom 4. mars 2011 og var að
ekki nokkrar líkur væru á því að mál-
ið ynnist fyrir Héraðsdómi Reykja-
víkur.
Dómstjórinn hafði áður komið að
mínu máli er ég óskaði eftir gjafsókn
til að fara í mál við gjafsóknarnefnd
sem með lygum hafði neitað mér um
gjafsókn. Þá nefnd skipaði t.d. vinur
hans, dómstjóri Héraðsdóms
Reykjavíkur, og að því er virðist
einnig stjórnarmaður Vátrygginga-
félags Íslands, en hann var einnig í
stjórn Kaupþings banka, Bakkvör,
Plastprenti, Skeljungi og í tengslum
við Motus, áður Intrum, sem sér um
innheimtu fyrir fyrirtæki og banka.
Hvað er hann að gera sem aðalmaður
í gjafsóknarnefnd og hvers vegna var
hann endurráðinn af núverandi
stjórnvöldum VG og Samfylkingar?
Að fá bara rúmlega 400 þúsund
krónur í bætur eftir umferðarslys,
þar sem 82 ára maður fór yfir á rang-
an vegarhelming og beint framan á
bifreið mína, er fáránlegt, þar sem ég
hef farið í stóra aðgerð á mjóbaks-
hrygg og verið óvinnufær í rúm 10 ár
vegna slysins, en umferðarslysið
varð 1999.
Dómarar verja sig með því að það
sé í lagi að þeir séu í gjafsóknarnefnd
þar sem þeir séu sjálfstæðir í störf-
um og fari bara að lögum. Það eru til
lög um vanhæfi og þar er sá van-
hæfur sem tekur að sér mál er varð-
ar yfirmann eða stofnun sem hann
vinnur hjá.
Þetta á við um dómarann frá Hér-
aðsdómi Reykjavíkur sem var að
dæma með vanhæfum dómstjóra
Héraðsdóms Reykja-
víkur. Því að málinu
hafði komið yfirmaður
hennar og vinur dóm-
stjórans, þ.e.a.s dóm-
stjóri Héraðsdóms
Reykjavíkur, áður og
það ekki bara einu sinni
heldur þrisvar.
Gjafsóknarnefnd frá
og með 1. júlí 2008 til og
með 30. júní 2012 skipa:
Þorleifur Pálsson for-
maður, skipaður án til-
nefningar. Ásgeir Thor-
oddsen hrl., tilnefndur af
Lögmannafélagi Íslands. Varamaður
hans er Ólafur Gústafsson hrl. Þá er
tilnefndur af Dómarafélagi Íslands
Helgi I. Jónsson, héraðsdómari og
dómstjóri Héraðsdóms Reykjavíkur.
Varamaður hans er Sigríður Ólafs-
dóttir héraðsdómari.
Þarna fer ekki á milli mála að eftir
að hinir reglulegu nefndarmenn í
gjafsóknarnefnd viku sæti í málinu
og sögðu sig vanhæfa í mínu máli var
nýja nefndin sem skilaði af sér höfn-
un þann 4. mars 2011 kolvanhæf
samkvæmt lögum. Varamaður Ás-
geirs Thoroddsen hrl. er Ólafur
Gústafsson hrl. og hann sagði sig
ekki vanhæfan og því átti hann að
vera í nefndinni samkvæmt lögum.
Nei, ráðuneytið setti kolvanhæfa
Láru V. Júlíusdóttur hrl í nefndina
og vísar síðan stjórnsýslukæru minni
frá.
Kvörtun mín vegna gjafsóknar-
nefndar og innanríkisráðuneytisins
er komin til umboðsmanns Alþingis.
Þá mun ég fara með kæru til eftirlits-
stofnunar EFTA og mannréttinda-
dómstólsins Evrópu. Vanhæfur dóm-
stjóri og dómari að dæma fyrirfram í
gjafsóknarnefnd um að ekki séu
nokkrar líkur á því að málið vinnist
fyrir dómi hjá öðrum þeirra er fárán-
legt. Er ekki aðskilnaður dóms- og
löggjafavaldsins? Hvar eruð þið,
lagaprófessorar og aðrir lögfræð-
ingar? Finnst ykkur þetta í lagi?
Árni Páll ráðherra (S) og Atli
Gíslason þingmaður (VG) og lög-
menn lofuðu í beinni útsendingu í
Silfri Egils fyrir síðustu kosningar að
ef þeir færu í ríkisstjórn mundu þeir
breyta gjafsóknarlögunum. Þeir hafa
staðið við það ásamt Álfheiði Ingva-
dóttur (VG) og séð til þess að bara
glæpamenn fá gjafsókn í dag. Á
sama tíma og ég sótti um gjafsókn
fyrir hinni reglulegu nefnd sótti mað-
ur um gjafsókn til að fara í mál við
ríkið og DV. Hann fékk já við sinni
beiðni frá þeim, en ég fékk nei og það
með lygi.
Í bótasjóði VÍS eru tugmilljónir
króna á minni kennitölu og af þeim
hef ég bara fengið um 400.000 kr. Er
það vegna þess að hann er tómur?
Fæ ég ekki gjafsókn vegna þess að
gjafsóknarnefndarmennirnir vita að
bótasjóður VÍS er tómur og það veit
einnig innanríkisráðherra?
Nýr dómstóll
Eftir Guðmund
Inga
Kristinsson
Guðmundur Ingi
Kristinsson
» Vanhæfur dómstjóri
og dómari að dæma í
gjafsóknarnefnd, um að
ekki séu nokkrar líkur á
því að málið vinnist fyrir
dómi hjá öðrum þeirra
er fáránlegt.
Höfundur er öryrki
og formaður BÓTar.
Í Morgunblaðinu
hinn 16. 6. 2011 birt-
ist grein eftir Jón
Guðmundsson, arki-
tekt. Greinin kemur
víða við og er
skemmtileg aflestrar.
En hún endar á hálf-
einkennilegum nót-
um, nefnilega þeim
að Ísland ætti að við-
urkenna nýtt ríki
arabamúslíma í Palestínu og er þá
vitnað til afskipta Thors Thors þá-
verandi sendifulltrúa okkar hjá SÞ
árið 1947. En hann hélt stofnun
sjálfstæðs ríkis Gyðinga í Ísrael til
streitu, þegar aðrir viku sér undan.
Boðið var þá þegar upp á tveggja
ríkja lausnina, sem gyðingar þáðu
en múslímarnir ekki. Þeir gátu ekki
hugsað sér sjálfstætt ríki gyðinga á
svæðinu og þar stendur hnífurinn
ennþá í kúnni.
Fyrir skömmu undirritaði Palest-
ínska ráðið og Hamas samkomulag
um náið samstarf. Hamas hefur
eyðileggingu Ísraels á stefnuskrá
sinni, enda dótturfélag Hins
egypska múslímabræðralags. Ham-
as er skráð sem hryðjuverkasamtök
hjá Bandaríkjamönnum og það
fyrsta, sem þeir gerðu eftir að þeir
fengu sjálfa sig kosna til stjórnar í
Gaza með brögðum var að koma
pólitískum andstæðingum fyrir
kattarnef alveg eins og múll-
astjórnin í Íran gerði.
Benjamín Netanyahu, forsætis-
ráðherra Ísraels, ræddi þessi mál
eðlilega mikið í ræðu sinni á Banda-
ríkjaþingi 21. maí sl. og var afar
meðmæltur tveggja ríkja lausninni
að þeim skilyrðum fullnægðum að
öryggismálin væru tryggð, sem að-
eins væri hægt með vopnavaldi, því
að annars konar friður
stæðist ekki á svæðinu.
Ég gef honum hér með
orðið:
Tveggja ríkja lausn-
in
„Fyrir tveim árum
skuldbatt ég mig op-
inberlega til tveggja
ríkja lausnarinnar – pal-
estínskt ríki við hlið rík-
is gyðinga. Ég er fús
til að gera sársauka-
fullar tilslakanir til að
ná þessum sögulega friði. Sem leið-
toga Ísraels er það á mínum herð-
um að leiða þjóð mína til friðar
(klappað). Þetta er mér ekki létt.
Það er ekki auðvelt, vegna þess að
ég geri mér ljóst að í raunveruleg-
um friði er nauðsynlegt að láta af
hendi forn heimalönd Gyðinga. Og
þetta verðið þið að skilja: að í Júdeu
og Samaríu eru Gyðingar ekki er-
lent hernámslið. Þetta er land for-
feðra okkar, landið Ísrael, þar sem
Abraham kynnti hugmyndina um
einn guð, þar sem Davíð barðist við
Golíat og þar sem Jesaja sá sýn
hins eilífa friðar. Engin sögufölsun
getur afneitað þessum fjögur þús-
und ára tengslum, á milli gyð-
ingaþjóðarinnar og lands gyðinga.
En til er annar sannleikur: Palest-
ínumenn deila þessu litla landi með
okkur. Við leitum eftir friði þar sem
þeir verða hvorki ísraelskir þegnar
né borgarar Ísraels.
Blómstrandi
palestínsk samfélög
Palestínskar borgir líta talsvert
öðruvísi út í dag heldur en þær
gerðu fyrir nokkrum árum. Þær
eru með verslunarmiðstöðvar, kvik-
myndahús, veitingastaði, banka.
Þeir reka jafnvel póstverslun.
Staða landnáma verður aðeins
ákvörðuð með samningum. En við
verðum einnig að vera raunsæ. Svo
að í dag segi ég nokkuð, sem ætti
að vera sagt af sérhverjum, sem er
alvara með friðarumleitanir. Sum
landnám munu enda á því að lenda
utan landamæra Ísraels.
Réttur flóttamanna
til endurkomu
Við viðurkennum að palestínskt
ríki verður að vera lífvænlegt, sjálf-
stætt og blómlegt. Óbama forseti
vitnaði rétt til Ísraels sem heima-
lands hinnar gyðinglegu þjóðar,
rétt eins og að hann vitnaði til
framtíðar hins palestínska ríkis sem
heimalands palestínsku þjóð-
arinnar. Gyðingar um allan heim
hafa rétt til að flytjast til ríkis gyð-
inga. Palestínumenn um allan heim
ættu að hafa rétt til að flytja til hins
palestínska ríkis ef þeir kjósa það.
Þetta merkir að flóttavandamál Pal-
estínumanna verður leyst utan Ísr-
aels.
Jerúsalem óskipt
undir lýðræðisstjórn
Að því er varðar Jerúsalem þá er
það einungis hið lýðræðislega Ísrael
sem hefur verndað trúfrelsi allra
trúarbragða í borginni.“
Öll ræða Netanyahus er til þýdd
á þessari slóð: http://www.hrydju-
verk.wordpress.com undir mála-
flokknum Israel.
Nýtt skæruliðaríki í Palestínu?
Eftir Skúla
Skúlason » Fyrir skömmu und-
irritaði Palestínska
ráðið og Hamas sam-
komulag um náið sam-
starf. Það eru váleg tíð-
indi.
Skúli Skúlason
Höfundur er þýðandi og bloggari.
Morgunblaðið birtir alla útgáfudaga aðsendar umræðugreinar frá lesendum.
Blaðið áskilur sér rétt til að hafna greinum, stytta texta í samráði við höfunda
og ákveða hvort grein birtist í umræðunni eða í bréfum til blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru skrifaðar fyrst og fremst til að kynna
starfsemi einstakra stofnana, fyrirtækja eða samtaka eða til að kynna við-
burði, svo sem fundi og ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að
nota innsendikerfi blaðsins. Formið má m.a. finna undir Morgunblaðshausn-
um efst t.h. á forsíðu mbl.is. Einnig er hægt að slá inn slóðina www.mbl.is/
sendagrein
Ekki er lengur tekið við greinum sem sendar eru í tölvupósti og greinar
sem sendar eru á aðra miðla eru ekki birtar.
Móttaka aðsendra greina