Morgunblaðið - 26.09.2011, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 26. SEPTEMBER 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fyrir tveimurmánuðumsamþykktu
leiðtogar evru-
svæðisins björg-
unarpakka fyrir
Grikkland eftir að
sá fyrri hafði ekki dugað. Um-
ræðu um þennan síðari pakka
er ekki lokið í þingum ríkja
svæðisins en þó er þegar útlit
fyrir að hann muni ekki duga.
Þetta er meðal þess sem
fram hefur komið á fundum
iðnríkjanna, G20, og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins síðustu
daga og í tengslum við þessa
fundi.
Rætt hefur verið um að Evr-
ópski fjármálastöðugleikasjóð-
urinn, EFSF, sem ræður yfir
um fjögur hundruð milljörðum
evra, sé allt of lítill til að ráða
við vandann. Þetta hefur orðið
til þess að hugmyndir hafa ver-
ið viðraðar um að gíra sjóðinn
upp, en slík gírun eykur mjög
áhættuna um leið og hún getur
margfaldað það sem sjóðurinn
hefur úr að spila. Þess háttar
fjármálafræðum kynntust Ís-
lendingar ágætlega í aðdrag-
anda falls bankanna, ekki síst
áhættunni sem slíkum aðferð-
um fylgir.
Nú eru margir stóru bank-
anna í Evrópu í bráðri hættu
og þá skjóta örvæntingarfullar
hugmyndir upp kollinum. Og
þetta eru engin jaðarsjónar-
mið, því að Olli Rehn, sem fer
með efnahags- og peningamál í
framkvæmdastjórn Evrópu-
sambandsins, segir að verið sé
að „íhuga möguleikann á að
gíra upp sjóði EFSF til að hafa
meiri skotkraft og sterkari
fjárhagslegan eldvegg til að
styðja aðildarríkin“.
Franski fjármálaráðherr-
ann, François Baroin, notaði
einnig orðið „gírun“ í um-
ræðum um framtíð EFSF,
enda vafalítið áhyggjufullur út
af framtíð franskra banka, sem
hafa þurft að hafa mikið fyrir
því að undanförnu að sannfæra
fjárfesta um að þeir muni
standa storminn af sér.
Þýskur kollegi Baroin, Wolf-
gang Schäuble, hefur efasemd-
ir um þessa aðferð
og það að „ríkis-
stjórnir og seðla-
bankar hendi –
bókstaflega – jafn-
vel enn meira fé í
vandamálið“.
En þó að ekki séu allir á einu
máli um hversu miklu fé eigi að
verja í að reyna að koma í veg
fyrir að vandræði Grikklands
og annarra verst stöddu
ríkjanna smitist yfir í og felli
ríki sem annars gætu staðist,
svo sem Ítalíu og Spán, þá er
lítill ágreiningur um hvaða
grundvallarbreytingar þurfi
að gera eigi evrusvæðið að lifa
til framtíðar. Um þetta eru
fjármálaráðherrar Frakklands
og Þýskalands til að mynda al-
gerlega sammála og um
helgina sagði Schäuble að sam-
eiginleg yfirstjórn ríkisfjár-
mála væri markmið evrusvæð-
isins og nauðsynlegt til að
sannfæra markaði um lang-
tímastöðugleika evrunnar.
„Jafnvel þó að óraunsætt sé að
trúa því að við getum náð slík-
um pólitískum og fjármála-
legum stöðugleika í einni svip-
an er ég sannfærður um að
eftir því sem krísan versnar er
kominn tími til að hraða breyt-
ingunum á pólitísku og stofn-
analegu kerfi Sambandsins í
átt að pólitísku og fjármála-
legu sambandi.“
Þetta viðhorf er undirliggj-
andi í öllum orðum og gjörðum
leiðtoga ríkja Evrópusam-
bandsins í þeim efnahags-
vanda sem þeir glíma við. Aug-
ljóst er að hvort sem þeim
tekst, sem allir hljóta að vona,
að komast í gegnum þessa
erfiðleika án þess að ríki og
fjöldi stórra banka falli, þá
verður það Evrópusamband
sem út úr kreppunni kemur
allt annað Evrópusamband en
það sem inn í hana fór.
Íslensk stjórnvöld, sem
sóttu um aðild áður en þetta
ástand kom upp á yfirborðið,
hljóta að þurfa að endurskoða
umsóknina fyrst forsendur eru
brostnar. Það er ekki boðlegt
að láta áfram eins og ekkert
hafi gerst.
Út úr kreppunni
kemur ekki sama
Evrópusamband og
inn í hana fór}
Allt annað ESB
Vonbrigði lög-reglumanna
með niðurstöðu
gerðardóms eru
skiljanleg. Ríkis-
stjórnin hefði átt
að ræða við lögreglumenn og
leysa málið í stað þess að
senda það í gerðardóm.
Þrátt fyrir að niðurstaða
gerðardóms liggi fyrir er aug-
ljóst að ekki er búið að leysa
kjaramál lög-
reglumanna. Þeir
eru enn mjög
ósáttir með sinn
hlut, sem er skilj-
anlegt. Ekki má
láta lögreglumenn gjalda fyrir
það að hafa ekki verkfallsrétt
og ríkisstjórnin ætti nú að
sýna frumkvæði, taka málið
upp að nýju og ná viðunandi
lendingu.
Ríkisstjórnin má
ekki misnota stöðu
lögreglumanna}
Málum lögreglunnar er ólokið
Þ
egar vinir falla frá er óhjákvæmilegt
að maður endurskoði sína tilveru.
Ekki aðeins vegna þess að maður
er minntur óþyrmilega á hverful-
leika lífsins, heldur er það liður í því
að syrgja – að rifja upp góðar stundir með
gengnum vini og horfast í augu við lífið án hans.
Oft eru það léttvægustu stundirnar sem
standa upp úr, innilegar samræður um málefni
augnabliksins, tilefnið gleymt en hláturinn og
gleðin sitja enn í manni. Eitt af helstu áhuga-
málum vinar sem var að kveðja var knattspyrna.
Leeds var hans lið í Englandi, hann hafði alla
tölfræði á hreinu og ræddi um núverandi og
fyrrverandi leikmenn Leeds eins og um væri að
ræða heimilisvini. Það var alveg sama hvernig
reynt var að fá hann til að ganga af Leeds-
trúnni, honum varð ekki haggað jafnvel þótt lið-
ið félli niður um hverja deildina á fætur annarri og Man-
chester United væri í boði. Hann var tryggðatröll og studdi
sína menn á hverju sem gekk.
Við töluðum líka um pólitík. Og stundum hafði ég á tilfinn-
ingunni að hann biði í ofvæni eftir að kasta fram vangavelt-
um um menn og málefni, einfaldlega til að heyra hvernig ég
brygðist við – hann þóttist vita úr hvaða átt ég kæmi. Þá var
blik í auga og kerskni í orðum.
Missirinn er mikill fyrir fjölskyldu og vini og hugur minn
er hjá þeim.
Stundum er talað um það í hálfkæringi að kirkjugarð-
arnir séu fullir af ómissandi fólki. Og það er haft til marks
um að það hafi kannski ekki verið ómissandi
eftir allt saman. Og víst er það satt, að lífið held-
ur áfram. Nýjar kynslóðir fæðast og fylla í
skörðin.
En þó að jörðin haldi áfram að snúast um
möndul sinn, þá þýðir það ekki að fólkið í
kirkjugörðunum hafi ekki í reynd verið ómiss-
andi. Það er sorgleg staðreynd að þekking og
reynsla kynslóðanna hverfur jafnóðum og hún
verður til, sem leiðir af sér að manneskjan þarf
stöðugt að læra allt upp á nýtt.
Þetta er í raun gamla dæmisagan um Sisifos,
konung Korinþu, sem fékk þann refsidóm að
velta gríðarstóru grjóti upp bratta brekku og í
hvert skipti sem grjótið er að komast upp á
brúnina, þá veltur það ofan aftur og hann þarf
að byrja að nýju að mjaka því upp brekkuna – í
eilífri endurtekningu.
Kannski er það þess vegna sem styrjaldir brjótast út og
mannkynið reynir aftur og aftur að tortíma sér.
Og það er ekki einungis þekking og reynsla sem þurrk-
ast út með hverjum einstaklingi, heldur heilt únivers, gleði,
manngæska, draumar og vonir. Þegar horft er til þess
hversu hörmulegan vítahring við búum við, þá er ekki laust
við að maður fyllist örvæntingu.
En vonin er sú, að við hin, sem tökum við keflinu, missum
það ekki úr höndunum. Víst er nóg af fyrirmyndum meðal
þeirra sem gengnir eru. Við hljótum að horfa til þeirra í
hvert skipti sem við stöndum á krossgötum. Það vísar okk-
ur veginn. pebl@mbl.is
Pétur
Blöndal
Pistill
Líf á krossgötum
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Vilhjálmur Andri Kjartansson
vilhjalmur@mbl.is
S
igríður Ingibjörg Inga-
dóttir, varaformaður fé-
lags- og tryggingamála-
nefndar Alþingis, telur
nýútkomna skýrslu eftir-
litsnefndar um sértæka skuldaað-
lögun vera góðar leiðbeiningar fyrir
Alþingi, framkvæmdavaldið og fjár-
málastofnanir.
„Við settum þessa nefnd á lagg-
irnar til þess að fylgjast með fram-
kvæmd sértækrar skuldaaðlögunar
og hún er að sinna hlutverki sínu vel.
Skuldastaða heimila og fyrirtækja
er alls ekki auðvelt mál og við búum
ekki yfir neinum skyndilausnum.
Þess vegna er mikilvægt að fá
skýrslu sem þessa til að vinna eftir
og bæta og laga það sem talið er að
hafi farið úrskeiðis,“ segir Sigríður.
Sigríður segir heppilegast að
skýrslan verði tekin fyrir þegar
þingið kemur saman aftur og búið
verður að skipa í nefndir. „Ég velti
því fyrir mér hvort rétt væri að kalla
saman félags- og tryggingamála-
nefnd út af skýrslunni en stutt er í
að Alþingi komi saman aftur og
skipað verði að nýju í nefndir sam-
kvæmt nýjum þingskapalögum og
því er eðlilegt að nýjar nefndir taki
málið upp. Þó svo að skuldamál
heimila og fyrirtækja séu aðkallandi
verður líka að vinna þau vel og
vanda til verks.“
Einstaka ósamræmi
í framkvæmd
Eftirlitsnefndin sem skilaði
þriðju skýrslu sinni núna 9. sept-
ember síðastliðinn fjallar um fram-
kvæmd skuldaaðlögunar ein-
staklinga og telur til ýmsa þætti sem
betur mættu fara í meðhöndlun fjár-
málastofnana á lækkun skulda. Til
að mynda er á einstaka sviðum
ósamræmi í sjálfri framkvæmdinni
þó að töluvert samræmi sé í því
hvernig fjármálastofnanir vinna
málin. Dæmi eru t.d. um ósamræmi
milli fjármálastofnana á því hvernig
bílalán eru reiknuð en sum fjármála-
fyrirtæki lögðu vaxtavexti við höf-
uðstól einu sinni á ári meðan önnur
leggja vaxtavexti við höfuðstól við
hvern áfallinn gjalddaga sem gefur
nokkuð hærri eftirstöðvar. Munur-
inn á aðferðafræði fjármálafyrir-
tækjanna byggðist á mismunandi
skilningi þeirra á lögunum og hvern-
ig standa skyldi að útreikningi
Veita úrræði sem
snúa að sjálfum sér
Sértæk skuldaaðlögun hefur
ekki virkað sem skyldi að mati
nefndarinnar þar sem fjármálastofn-
anir sem hafa umsjón með ferli
skuldara virðast tilbúnari að veita
úrræði sem snúa að þeim sjálfum en
að standa í mikilli vinnu við að semja
við aðra kröfuhafa skuldara, þ.e.
þriðja aðila. Að mati nefndarinnar er
sértæk skuldaaðlögun í hálfgerðum
skammarkrók fjármálafyrirtækja.
Þá telur nefndin að úrræði við 110
prósenta leiðina hafi verið útfærð of
þröngt í samkomulagi frá 15. janúar
2010. Segir orðrétt í skýrslunni:
„Með því að miða við 110% af fast-
eignamati í stað markaðsvirðis
ódýrari eigna, láta aðrar aðfar-
arhæfar eignir ekki dragast frá
niðurfærslu að ákveðnu marki
og taka upp fríeignamark með
fastri fjárhæð hefði mátt ein-
falda og flýta málum að
mati nefndarinnar.“
Þá segir í skýrslunni
að það flæki málið enn
frekar að fram-
kvæmdin varðandi
fríeignamarkið hefur
verið jafn ólík og fjár-
málafyrirtækin eru
mörg.
Úrræði í hálfgerðum
skammarkrók
Morgunblaðið/Ómar
Erfitt Eftirlitsnefnd um sértæka skuldaaðlögun telur útfærslu á 110% leið-
inni hafa verið of þrönga og sértæka skuldaaðlögun ekki virkað sem skyldi.
„Úrræðin sem standa fólki til
boða eru of þunglamaleg og
gagnast allt of fáum. Við í
Sjálfstæðisflokknum höfum
frá fyrsta degi alltaf sagt að
vandinn væri svo almennur og
mikill að hann kallaði á ein-
faldar og skjótar leiðir,“ segir
Bjarni Benediktsson, formað-
ur Sjálfstæðisflokksins. Hann
bætir því við að nú séu þrjú
ár síðan bankarnir féllu og
það það sé alvarlegt að ekki
skuli hafa verið takið á
þessum málum með fastari
tökum. „Það verður að líta
á fleiri þætti eins og t.d.
hagvöxt en hann er einn af
nauðsynlegum þáttum
þess að hagkerfið
taki við sér og fólk
sjái fram úr skulda-
stöðu sinni. Hag-
vöxtur skapar
fleiri störf og við
getum þá borg-
að hærri laun.“
Þurfum auk-
inn hagvöxt
ÞUNGLAMALEG ÚRRÆÐI
Bjarni
Benediktsson