Líf og list - 01.12.1951, Síða 9

andi í Berkhamsted, að „einvera leidi einungis
is til spillingar.“ Drengirnir sváfu í stórum svefn-
skála, og þar leið varla stundarfjórðungur svo,
að ekki væri „einhver, sem hryti eða talaði upp
úr svefni.“ Engar læsingar voru fyrir kömrunum.
Jafnvel enginn nemandi mátti fara einförum.
Samt var það svo, að „þar hitti maður fyrst menn,
unga og gamla, sem báru utan á sér óræk merki
spillingar. Þar var Collifax, sem iðkaði pyndingar
með grautarsleifinni; Mr Cranden, með tvær illi-
legar undirhökur, í skítugum sloppi, ímynd losta
og djöfulskapar. Úr þessum upphæðum féll
skepnuskapurinn niður til Parlows, en skrifborð
hans var þakið smáljósmyndum, auglýsingum um
listaverk á sviði ljósmyndagerðar. Helvíti um-
lukti æsku þessara ungmenna.“ — Drengur, sem
hefði ekki verið jafn tilfinninganæmur og Greene,
myndi ekki hafa látið ömurleikann í Berkhamsted
svo mjög á sig fá. En hann segir svo frá: „Maður
fór að trúa á himnaríki, af því að maður trúði á
helvíti, en löngum var það aðeins helvíti, sem
hægt var að gera sér glögga grein fyrir.“ — Ein
leiðin til þess, að komast undan þessu, var sú,
að láta sem minnst á sér bera. Greene komst upp
á lag með það, að slangra burt aleinn, gagnstætt
öllum reglum, út á víðavang utan við borgina, þar
sem er fagurt landslag, „kjarr, gamlir skurðir og
tunnur, sem liggja þar í hirðuleysi." — (Einu
sinni stökk hann að heiman og faldi sig úti á
víðavangi, og það var mikil niðurlæging fyrir hann
að eldri systir hans þefaði hann uppi að fáum
klukkustundum liðnum). Önnur aðferð var sú,
að lesa. Graham var fjórtán ára, þegar hann las
Höggormurinn í Mílano eftir Marjorie Bowen,
en það er söngleikur um stríð milli hertoganna í
Mílanó og Verona, og „upp frá því fór ég að
skrifa“, segir hann. —
Þurrundinn
„Hver eftirherman af annarri af hinni stór-
brotnu skáldsögu Bowens var krotuð í stílabæk-
ur. Þetta voru sögur frá ítalíu á 16. öld eða Eng-
landi á 12. öld, og einkenni þeirra var taumlaus
hrottaskapur og örvæntingarrómantík. Engu var
líkara en að ég hefði fengið í hendur texta, sem
entist ævilangt.“ Um 14 ára aldur hafði Graham
lesið bók, sem olli því, að hann komst að því, sem
flest börn læra ekki fyrr en miklu seinna, en það
var þetta: ,,Manngæzka hefir aðeins einu sinni
holdgazt algerlega í mannlegum líkama, og það
gerist aldrei aftur, en spillingin fær alltaf inni
þar. Manneðlið er ekki svart og hvítt. Það er svart
og grátt ...
Allt þetta las ég í „Höggorminum frá Mílanó,“
og þegar ég leit í kringum mig, sá ég, að það
var satt.“ —
Áður en þessi umskipti urðu í lífi Grahams um
14 ára aldur, hafði hann gert alvarlegar tilraunir
til sjálfsmorðs. Einu sinni drakk hann ljósmynda-
vökva og flösku af heysýkimeðali. Öðru sinni
reyndi hann að eta baneitraðar jurtir. Hann man
ennþá ,,þá einkennilegu tifinningu, að vera eins
og syndandi í ull,“ þegar hann hafði gleypt 20
aspirinskammta og steypti sér svo í sundlaug
skólans. — Eftir tilraun til brotthlaups að heim-
an, þegar hann var 16 ára, var hann sendur til
London til sálgreiningar. Hann bjó heima hjá sál-
fræðingnum, og þetta voru „indælir tímar, ef til
vill mestu hamingjudagar, sem ég hefi lifað,“ seg-
ir hann. Hitt er vafamál, hvort sálfræðingurinn
hefur verið eins ánægður. Þegar Graham kom frá
sálfræðingnum, var hann „kominn á réttan kjöl,
— en þurrundinn." Honum leiddist og hann var
stúrinn lengi eftir þetta.
Rússneskur skammbyssuleikur
UM 17 ára aldur reyndi hann róttækar aðgerðir
til þess, að sigrast á leiða sínum: rússneskan
skammbyssuleik. — Hann hlóð skammbyssu, þaut
úr einu herbergi 1 annað, beindi hlaupinu að
höfði sér og tók í gikkinn. „Þetta var hættuspil,
þar sem möguleikarnir voru sex á móti einum.“
Hann komst að því, að hann gæti ennþá notið
lifsins með því að leggja allt í hættu. En hann
varð jafnvel leiður á því, að leika sér með líf og
dauða. í fimmta sinn, sem hann reyndi það, sagði
hann: „Ég fann ekki einu sinni til æsingar.“ Eftir
sex tilraunir hætti hann.
Hann fór til Oxford, 17 ára, rauðhærður sláni.
Hann var þar þr jú ár. Þar gaf hann út bókmennta-
tímarit, er hann nefndi Oxford Outlook, en ann-
ars virðist námið hafa farið fyrir ofan garð og
neðan. Hann fékk aðra einkunn, (vel, en ekki
ágætlega) í samtíðarsögu. Einn þeirra fáu í Ox-
ford, sem muna nokkuð eftir honum, er dyra-
vörðurinn í Balliol. („Hann bjó á 20. hæð, já það
gerði hann.“) En dyravörðurinn er steinhissa á
því, að Greene skuli vera orðinn frægur.
Meðan Greene var í Oxford, var hann með-
limur í Kommúnistaflokknum, og greiddi gjöld
sín skilvíslega í sex vikur. En þegar honum varð
ljóst, að hann fengi ekki ókeypis ferð til Moskvu
LIF og LIST
9