Líf og list - 01.12.1951, Blaðsíða 11

ingar, er stungu upp kollinum hjá hqnum. Jafn-
vel kitlandi saga um algera synd eins og Brighton
Rock, er út kom árið 1938, var dæmd af einum
brezkum gagnrýnanda „ómerkilegt kjaftæði.“ En
„Brighton Rock“ markaði tímamót hjá Greene.
Hann komst að því, að „kaþólskur maður er valt-
ari á svellinu og líklegri til glæpa en hver ann-
ar, sem er.“ Þegar sagan „The Power and the
Glory“ kom út árið 1940, sannfærðust gagnrýn-
endumir loks um það, að Greene lægi eitthvað á
hjarta, og auk þess segði hann það á svo lifandi
hátt, að það hlaut að vekja athygli. Þetta var —
og er bezta bók hans. Greene hafði tekizt ferð á
hendur til Mexico árið 1938, til þess að kynna sér
ofsóknir ríkisstjórnarinnar á hendur kaþólsku
kirkjunni. — Söguhetjan í „The Power and the
Glory“ er kaþólskur prestur, sem ofsóttur er af
lögreglunni, í héraði, sem gert hefir kaþólska trú
útlæga. Hann er drykkfelldur, veikgeðja „vín-
klerkur", sem ættleitt hefir barn og er sér sekt-
ar sinnar hræðilega meðvitandi. En ást hans á
guði er sterkari en eigingjörn syndahneigð hans.
Hungraður, á eirðarlausum flótta úr einu þorp-
inu í annað, undan vægðarlausum lögregluþjóni,
heldur hann áfram prestsstarfi sínu meðal fólks-
ins, þangað til hann er svikinn að lokum, og tek-
inn fastur. Allir gagnrýnendur kepptust um að
hrósa sögunni „The Power end the Glory“. Jafn-
vel í Times í London, sem hann hafði áður unnið
við, gat ekki stillt sig um að taka undir hrósið.
Þar segir: „Víðfeðmi og sveigjanleiki hugsana og
tilfinninga, sem hr. Greene hefir gætt söguhetju
sína, virðist engin takmörk sett.------Bókin —
vekur ómótstæðilega ástar- og vorkunnarkennd
hjá lesandanum.11
Þegar The Heart of the Matter kom út, árið
1948, varð ljóst, að Greene var að breytast úr rit-
höfundi, sem var kaþólskrar trúar, í kaþólskan
rithöfund. Scobie, kaþólska söguhetjan, er góður
maður og syndir hans virðast spretta óhjákvæmi-
lega upp af ósíngjarnri samúð. En Greene reyndi
að sýna fram á, að meðaumkun gæti verið „ægi-
leg tilfinning. ...
Meðaumkun er verst allra ástríðna. Við vöx-
um ekki frá henni eins og kynhvötinni.“ Með-
aumkunin kemur Scobie til þess, að fremja stolta
synd, sem sé þá, að setja sjálfan sig ofar guði.
Margir kaþólskir ritdómarar voru hissa á því,
með hvílíkri samúð Greene fjallaði um sjálfs-
morð Scobies. Evelyn Waugh kallaði það „brjál-
að guðlast“. Greene var sjálfur hissa á þeim mót-
tökum, sem bókin fékk. Hann sagði: „Ég skrifaði
bók um mann, sem fór til helvítis, þ. e. „Brighton
Rock“, og aðra bók um mann, sem fór til himna-
ríkis, þ. e. „The Power and the Glory“. Nú hefi
ég aðeins skrifað bók um mann, sem fer í hreins-
unareldinn. Hvers vegna ætlar þá allt að ganga
af göflunum?“
Andlegur sjálfsævisöguritari?
EINS OG FLESTIR rithöfundar kysi Greene
helzt, að haldið væri, að ekkert væri sérlega at-
hyglisvert í lífi hans sjálfs (nema þá, ef vera
kynni sem efni handa rithöfundi að vinna úr).
Hann skrifar blátt áfram til þess, að komast burt,
á sama hátt og hann ferðast stundum. Á árinu,
sem leið, flaug hann til Malaya, til þess að athuga
lifnaðarhætti enskra gúmmíekruverkamanna^ á
skaga, þar sem skæruliðar kommúnista léku laus-
um hala. Þá dvaldi hann tvo og hálfan dag með
Gurkha-liðum, sem voru að eltast við skæruliða.
Seint í síðastliðnum mánuði fór hann til Miðjarð-
arhafs á lystisnekkju kvikyndastjórans Alexand-
ers Korda. í för með honum var Sir Laurence
Olivier og kona hans, Vivien Leigh, og dansmær-
in Margot Fonteyn. — í síðastliðinni viku var
hann kominn aftur til London, og farinn að ferð-
búast til Indo-Kína.
Sumir vina hans halda því fram, að hann hafi
skrifað trúræna sjálfsævisögu sína í bókum
sínum. Þegar þeir reyna að lýsa honum, nota
þeir venjulega orð eins og eirðarlaus, ruglings-
legur, sterkur, óður. En Greene er ekki einn þeirra
manna, sm vekja athygli við fyrstu sýn. Hann er
hár (6 fet og 3 þuml.), grannur og veiklulegur.
Hann er hirðuleysislegur 1 klæðaburði eins og
háskólastúdent 1 Oxford. Göngulag hans er rykkj-
ótt, og kemur þá í ljós smákryppa upp úr herð-
unum. Líkamsvöxtur hans er f jarri því að vei'a
minnisstæður. Gamall kunningi hans einn mundi
það eitt um útlit hans, að hann væri „illa vax-
inn“. Húðin á andliti hans er hrukkótt, og engu
er líkara en að allt hafi losnað innan úr henni,
og skrölti þar laust. Augun eru útstæð, vatnsblá
að lit, og augnaráðið dálítið þreytulegt. Hann er
ofurlítið rónalegur yfirlitum eins og svo margar
söguhetjur hans.
Þegar hann er í Englandi, býr hann einn í
í íbúð í London. Kona hans býr í Oxford ásamt
15 ára syni þeira og 17 ára dóttur. Þó að þau búi
ekki saman, er samband þeirra vinsamlegt. Hann
LÍF og LIST
11