Birtingur - 01.06.1962, Blaðsíða 54

hina verstu skelma og varga í véum, sem vildu
rífa niður allt gott og fagurt. Listin hefur víst
sama innihald og vísindi, stjórnmál, mórall, —
fullyrðir sá hinn sami Razúmní (Problémi esté
tíki, 73). Það er engin vissa fyrir því, að fyrir-
brigði, sem lýst er nákvæmlega eins og þau gerð-
ust, séu list; og vitnar Razúmní jafnvel í Dosto-
éfskí, sem skopaðist aðrithöfundum, sem skrifuðu
upp samtöl manna og héldu þau væru list. Það
er heklur ekki víst, að Kant hafi verið svo vond-
ur formalisti, segir Razúmní. Hann var að berj-
ast gegn hinum þurra dídaktíska siðferðisprédik-
unartón afturhaldsmanna sfns t íma. Það eru
kantíanar, sem hafa skapað formalistakenningu
úr hugmyndum Kants. List er ákveðið form fyrir
endurspeglun raunveruleikans, segir Razúmní,
listræn alhæfing. Einkenni hennar eru: Lýsing á
sannleik lífsins, tjáning, form, skapað í samræmi
við lögmál fegurðarinnar, frumleikur.
Þar með telur Razúmní sig hafa lagt Búroff að
velli. En enn þann dag í dag heldur Búroff áfram
að valda fagurfræðingum áhyggjum. Hugmyndir
hans, hversu ófullkomnar, réttar eða rangar sem
þær eru, virðast hafa haft mikil áhrif, ef dæma á
eftir því, hversu þær halda áfram að vera 'kolleg-
um hans að ásteytingarsteini.
Með því að halda því fram (mjög í anda Marx)
að kvika hins mannlega lífs sé efni listarinnar,
fór Búroff út fyrir hin leyfilegu takmörk. List
er form fyrir hugmyndir, meðal til að ala menn
upp í anda Flokksins, segja andstæðingar hans.
„Listamaður hinnar sósíalistísku raunsæisstefnu
hefur ekki rétt til að beita list sinni hvorki sem
spéspegli né heldur sem ljósmyndavél," segir einn
af andstæðingum Búroffs, Maséeff. Smiðshöggið
á þessa gagnrýni leggur svo sjálfur N. S. Hrúsjjoff,
þegar hann segir: „Við endurspeglun raunveru-
leikans í list, er allt undir höfundinum komið."
(Problémi estétiki, 151).
Efni listarinnar er því ekki fólgið í því að lýsa
örlögum samtímamannsins, lýsa árekstrum ein-
staklingsins við þjóðfélagið, vera gagnrýnið inn-
legg f þjóðfélagsbaráttu, verkefni hennar er ekki
að efla fegurðarskyn manna og smekk. Hlutverk
hennar er að sætta hinn almenna borgara við
þjóðfélagið eins og það er, en halda samt lífi í
von hans um betri tíð með blóm í haga. „Sovét-
bókmenntir verða að geta lýst hetjum vorum og
séð morgundag vorn," — sagði Zdanoff 1934
(Zdanoff, 1950, 16).
Við þær aðstæður er eðlilegt, að þeir, sem fást við
tjáningu mannlegra tilfinnrnga, taki upp aðferð
í anda Platóns: í upphafi var hugmyndin, við
klæðum hana í form til þess að geta gert öðrum
hana skiljanlega og haft áhrif á aðra með henni.
Hin öfuga aðferð, að klæða lífsreynslu f búning
listar, er fordæmanleg, að svo miklu leyti sem
hún samrýmist ekki fyrirmælum , þeirra þarna
uppi".
í þessu sambandi er vert að veita því athygli, sem
rithöfundurinn Galína Níkolaéva segir um það,
hvernig hún fór að því að skrifa skáldsögu um
samyrkjubú. Hún hafði ákveðið að glíma við
erfitt viðfangsefni. „Fundur Miðstjórnar í febrú-
52
BIRTINGUR