Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1991, Blaðsíða 61

Beygingarsamrœmi
59
flestra að beygingarsamræmi við nefnifallsandlag í 1. og 2. persónu er
óeðlilegt eða útilokað, sbr. (57) og (58):29
(57) a *Henni leiddumst við. (KÁB: -3.00)
b *Henni leiddust þið. (KÁB: -2.17)
c *Henni líkuðum við. (KÁB: -3.78)
d *Henni líkuðuð þið. (KÁB: -3.89)
e *Henni líkaðir þú. (KÁB: -3.89)
(58) a *Henni vorum gefnir/gefnar við.
b *Henni varst sýndur/sýnd þú.
í framhjáhlaupi er vert að taka eftir því að þetta væri óvænt og torskýr-
^nlegt ef nefnifallsliðimir í setningum á borð við dæmin í (53)-(54) og
(57)-(58) væm fmrnlög.
Sumum finnst semingar með leiðast og líka og 1. eða 2. persónu
nefnifallsandlagi til muna skárri ef ekkert beygingarsamræmi er í þeim,
eins og marka má af því að samræmislausu setningamar í (59) fengu
hærri meðaleinkunnir í KÁB en semingamar í (57):30
29 Að sjálfsögðu eru þessar setningagerðir yfirleitt ekki notaðar heldur Hennifannst
v'ð leiðinlegir, Henni líkaði við okkur o.s.frv. Eins og rakið verður í 4.2 virðast flestir
forðast nefnifallsandlög í 1. og 2. persónu einmitt af því að þau geta ekki ráðið
teygingarsamræmi. Dæmin í (57) eru eins og setningar með „þágufalli og nefnifalli
með nafnhætti" að því leyti að nefnifallsliðurinn getur ekki ráðið beygingarsamræmi
sagnarinnar ef hann er f 1. eða 2. persónu (sbr. Eirík Rögnvaldsson 1983:5,4. nmgr.):
(i) a Henni þótti/*þóttuð þið (vera) leiðinlegir.
b Henni fannst/*fundumst við lesa of mikið.
Sá munur er þó á dæmunum í (57) og setningum eins og þessum að hér er alltaf
Ijómandi gott að hafa nefnifallslið (sem er frumlag nafnháttarins) í 1. eða 2. persónu
Því tilskildu að hami ráði ekki beygingu sagnarinnar, sbr. hins vegar (59).
Eins og sjá má af dómum mínum á þetta aðeins að litlu leyti við um mig sjálfan
1 Þessum setningum. Hins vegar finnst mér setningar með leiðast og 1. eða 2.p. nefni-
fallsfrumlagi í eintölu ekki alveg fráleitar og svipað er að segja með líka með l.p.et.
Um þetta er ég sama sinnis og flestir þátttakendumir í KÁB:
(i) a ?Her\ni leiddist ég. (KÁB: -0.78)
b ?Henni leiddist þú. (KÁB: -0.67)
(ii) ??Henni líkaði ég. (KÁB: -1.33)