Eining - 01.12.1963, Blaðsíða 14

14
EINING
GRAFTRARMEIN EftlröPun
gVO heitir einn af pistluum rit-
stjóra Kirkjuritsins, séra Gunn-
ars Árnasonar, í 6. hefti 1963.
Þar segir m. a. á þessa leið:
Rétt fyrir hvítasunnu ók eg eftir
Snorrabrautinni í Reykjavík. Þá sá eg
óslitna mannstrauma, sem lágu að og
frá Áfengisverzlun ríkisins. Menn voru
augsýnilega að búa sig undir hátíðina.
Þetta snart mig óneitanlega óþægi-
lega. Ég gat ekki lokað augunum fyrir
þeirri staðreynd, að það er bæði hryggi-
legt og ískyggilegt að kristnar hátíðir
og helgidagar skuli vera fjöldamörgum
fyrst og fremst tilefni til víndrykkju
og ýmis konar ósiða.
Fyrst svo er, hlýtur sú spurning að
vakna, hvort kirkjan ætti ekki að af-
sala sér sumum dögum, sem henni eru
nú eignaðir að mestu leyti að nafni.
Eða hvort hún a. m. k. gæti bjargað
nokkrum hluta þeirra með einhverju
móti.
Að þessu sinni drep eg aðeins á þá
hlið málsins, sem snýr að kirkjunni og
að almenningi. Blöðin hafa skýrt frá því
að drykkjuskapur var með langmesta
móti í höfuðstaðnum um hvítasunnu-
helgina. Allar fangageymslur yfirfyllt-
ust .Fjölmargir keyrðir heim til sín til
þess að láta renna þar af þeim.“
Svo minntist ritstjórinn á Þjórsár-
dalsviðburðinn, sem hafi verið svo „ógn-
vekjandi", að ríkisstjórnin hafi skipað
nefnd til að rannsaka orsakirnar. Og
svo segir séra Gunnar Árnason enn-
f remur:
„Sumar ástæðurnar liggja í augum
uppi. Ein þeirra er skemvitikrafan.
Áður var fyrst og fremst talað við
börn og fullorðna um skyldur — nú
skemmtun. Ótrúlegur fjöldi barna og
unglinga metur að kalla alla hluti eftir
skemmtanagildi þeirra. Sumum finnst
ok skólanna næstum óbærilegt vegna
þess hvað þeir séu leiðinlegir. Þess
vegna verða þeir að geta keypt sér sæl-
gæti í frímínútum, leikið sér sem lengst
fram á kvöldin og létt sér duglega upp
um allar helgar. Og þá auðvitað fyrst og
fremst hátíðir.“
Fleira er mjög athyglisvert 1 þessum
pistli klerksins, en blaðið leyfir sér ekki
að hnupla þar meiru. — En svo er
spurning prestsins um það, hvort kirkj-
an eigi að afsala sér sumum helgi- og
frídögum.
Hér er sannarlega hreyft við þörfu
máli. Árum saman hef eg, í sambandi
við starf mitt, mæðst undir öllum þess-
um frídögum þjóðarinnar, sem eru slík
plága að vorinu og sumrinu, að ógern-
ingur er að komast áfram með ýms
störf. 2—3 jóladagar, 5 páskadagar, nú
orðið, tveir hvítasunnudagar, 3 dagar
verzlunarmannahelgarinnar. Svo upp-
stigningardagur, 1. maí, sjómannadag-
ur, sem er þó afsakanlegur þar sem
hann er víst oftast látinn bera upp á
sunnudag. Eftir alla þessa frídaga, og
víst fleiri, á vorin, koma svo blessuð
sumarleyfin, 14—30 dagar.
Eg hef ekki getað séð, að við hér á
landi séum neitt betur kristið fólk en
til dæmis kristnir söfnuðir í Ameríku,
sem hafa engan annan í jólum, engan
annan í hvítasunnu, ekki heldur annan
páskadag, engan skírdag né föstudag-
langa. Sannarlega mættum við sleppa
öllum þessum dögum og gætum verið
allt eins vel kristnir menn eftir sem áð-
ur. Þeir yrðu þá síður svalldagar
margra. Vissulega notar fjöldi manna
þessa daga sér til ánægju og gagns, en
störfin hin daglegu eiga að vera öllum
mönnum bezta skemmtunin, ef vinnu-
dagurinn er ekki gerður svo langur að
úr því verði þrældómur. Spakmælahöf-
undurinn Salómon sá „ekkert betra
undir sólinni en það, að maðurinn væri
glaður við verk sitt.“ Þetta er mikil
speki. Vinnan er hið daglega líf og sé
maðurinn glaður við hana, þá er hann
farsæll alla daga. Skemmtanaæðið, allt
þanið og öll hlaupin, framkalla oftast
tómleika og þreytu, en litla lífsgleði og
enga endurnæringu sálarinnar.
Niðurstaðan verður oftast sú, eins og
einn af skáldunum, Gestur Pálsson seg-
ir, að „þjóta meðal ótal brunna, mega
drekka en þyrsta alltaf meir.“ Gestur
á auðvitað ekki við aðeins áfengi, þegar
hann talar um að „mega drekka“, held-
ur allan hégómann yfirleitt, og sjálfur
segist hann vera orðinn „þreyttur fram
úr máta á þessum leik,“ sem hafi gert
hjarta sitt „kalt.“
Skyldi þetta ekki vera reynsla æði
margra? En svo þarf ekki að vera.
Fáránleg tízka, áfengisneyzla og
margt fleira ógagnlegt, þrífst vel á
eftiröpunarhneigð manna. Einar H.
Kvaran orti:
Þér finnst það vera grátlegt góði
vin,
ef gömlu trúnni um Edenslíf vér
töpum.
og ljót sú speki, að manna kristið
kyn
sé komið út af heimskum, loðnum
öpum.
Þú segir allt sé orðið vesalt þá,
ef ættargöfgi vorri þannig töpum.
Hitt er þó miklu verri sjón að sjá,
er synir manna verða að heimskum
öpum.
Höfuðorsök áfengisbölsins er auð-
vitað áfengissalan, en orsakir þess að
menn flýja á náðir áfengisflöskunnar
eru svo margar, að naumast verða
taldar, svo sem minnimáttarkennd,
feimni, leiðindi, kærleiksleysi, sorgir,
áhyggjur, ósamlyndi á heimilum, ýms-
ir erfiðleikar, ýmsar geðveilur og
margt og margt. Ein orsökin, og ekki
sú veigaminnsta, er einmitt apakatta-
eðli manna, hneigðin til ósjálfstæðis
og eftiröpunar, og við gætum bætt
við: fátækt andans, sem leiðir til þess
að menn hanga hver á öðrum, apa allfc
eftir hver öðrum, samlagast múgsál-
inni. Þar skortir hina frelsandi hug-
mögnun, sem hefur manninn í hæn’a
veldi, gerir hann sjálfstæðan, sterkan
og sjálfum sér nægan.
Um friðarhöfðingjann — hinn fyr-
irheitna, hafði spámaðurinn þessi orð:
„Yfir honum mun hvíla andi drottins,
andi vísdóms og skilnings, andi ráð-
speki og kraftar, andi þekkingar og
ótta drottins.“ Þeir sem eiga slíka
hugmögnun, eru haldnir slíkum anda,
verða ekki menn eftiröpuninnar, þeir
verða ekki eftirbátar, ekki taglhnýt-
ingar. Þeir verða forgöngumenn, braut-
ryðjendur, jafnvel lausnarmenn heilla
þjóða og mannkyns. Það var með þetta
í huga að postulinn sagði: „1 stað þess
að drekka yður drukkna í víni, sem
aðeins leiðir til spillingar, skuluð þér
fyllast andanum.“ — Hvaða anda?