Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1993, Blaðsíða 13

Heimil nöfn og óheimil
11
„íslensk“ í skilningi laganna. En þetta gengur þó naumast. í fyrsta
lagi er eitthvað af norrænum nöfnum sem óumdeilanlega samrýmast
íslensku málkerfi en vafi leikur á að geti talist „íslensk“. Þama koma
annars vegar til álita fom nöfh eins og Eylaugur og Gípar sem aldrei
hafa tíðkast á íslandi eftir því sem næst verður komist (sbr. Halldór
Halldórsson 1960:137) en hins vegar einnig, og reyndar mun fremur,
yngri nafnmyndir á borð við hina færeysku mynd Sjúrður. í öðm lagi,
og það skiptir meira máli, er ekki augljóst að Astrid bijóti í rauninni í
bág við íslenskt málkerfi, eins og að verður vikið í 3. kafla hér á eftir.
Önnur og greiðfærari leið til að skilgreina Hauksteinn en ekki Astrid
sem „íslenskt nafn“ er að miða við nafhliði ffemur en nöfn í heild. Ekki
dugir þó það eitt að nafhliðimir séu af norrænum toga því að það em t.d.
-rid og Sjúrð- í Astrid og Sjúrður augljóslega. Á hinn bóginn gengur
ekki heldur að setja það skilyrði að nafhliður eigi sér einhveija tiltekna
hefð í mannanafnaforða íslendinga. Liðurinn óð- átti sér t.d. enga slíka
hefð þegar íslendingar tóku að skíra syni sína Oðinn og munu menn
þó naumast velkjast í vafa um að það sé „íslenskt nafn“. Þessi óð-liður
hefur hins vegar lifað góðu lífi í íslenska orðaforðanum (sjá Ásgeir
Blöndal Magnússon 1989:683-4). Skilgreiningin á hugtakinu „íslenskt
nafh“ verður því að miðast við orðliði en ekki einungis hefðbundna
nafnliði og í hana verður að setja það skilyrði að allir liðir nafhs eigi
sér íslenska mynd. Skilgreiningin hljóðar þá nokkum veginn á þessa
leið:
(4) Nafh er íslenskt ef allir liðir þess em af norrænum toga og
hafa íslenska mynd
Samkvæmt þessu em Baldur, Óðinn og Hauksteinn íslensk nöfn en
Astrid og Sjúrður ekki, eins og vera ber. Eylaugur fengi reyndar að
fljóta með sem íslenskt nafn en Gípar síður, og virðist það vel viðunandi
niðurstaða.
Skilgreiningin í (4) útilokar að nöfn sem em samsett úr norrænum og
ónorrænum liðum geti talist „íslensk nöfn“. Nöfn þessi kallaði Halldór
Halldórsson bastarðanöfn (1960:142) en aðrir hafa valið þeim enn verri
heiti, t.d. Hermann Pálsson (1960:24—26). Hér verða þessi nöfh kölluð