Vera - 01.04.1986, Blaðsíða 16

L

Frá því að Vera komst fyrir einskæra tilviljun í úrklippusafn Huldu Bjarnadóttur höfum
við iðað í skinninu eftir að fá að vita meira um þessa konu sem á árunum 1956—59 skrifaði
greinar og hélt erindi um kvenréttindi og sagði: ,,Kvenréttindi eru almenn mannréttindi.
Kvenréttindabarátta er frelsisbarátta helmings alls mannkyns á jörðunni". Konu sem lét
launamál kvenna mikið til sín taka og sagði meðal annars: ,,Karlar fara með völdin. Þeir
móta heiminn að eigin geðþótta. Og þeir hafa skipáð konum til sætis í starfs- og atvinnu-
málum skör lægra en sjálfum sér“.
Okkur lék forvitni á því að vita hver hún er þessi kona. Hvað olli því að hún sá hlutina
út frá öðru sjónarhorni en allflestar samtíðarkonur hennar. Hvað varð um hana og hennar
háleitu hugsjónir?
AMBÁTTAR
Því var þaö snemma á Góu aö viö bönkuðum upp á hjá Huldu
Bjarnadóttur í því skyni aö ræöa við hana um viðhorf hennar og
reynslu og ekki síst aö forvitnast um hvaö varö um konuna sem
fyrir 30 árum skrifaði greinar þar sem kvenfelsissjónarmið voru
rauöi þráöurinn.
Hulda er nú á 75. aldursári en er langt frá því að vera sest í helg-
an stein. Að mörgu leyti er líf hennar ólíkt lífi flestra jafnaldra
hennar. Það lýstir sér kannski best í því að hún átti mjög erfitt með
aö finna tíma til að spjalla við okkur, því hún er yfirleitt á kafi í
barnastússi.
Hulda á fósturdóttur, Svanhvíti, sem er tíu ára og er spastísk.
Hún hefur verið hjá Huldu í fimm ár.
Fleiri börn eiga Huldu líka aö, þegar á þarf aö halda. Og þannig
stóö einmitt á þegar Vera kom aö máli viö Huldu aö hún var meö
fjögur börn á sinum snærum. Engu að síður gaf hún sér tíma frá
amstrinu til að spjalla viö okkur.
Þær greinar og erindi sem Hulda skrifaöi fyrir réttum þrjátíu ár-
um báru meðal annars fyrirsagnirnar Hvers eiga konurað gjalda,
Konuríánauð, Við heimtum full mannréttindi, Sultarólin og Ambáttar-
bekkurinn sem var erindi flutt á almennum fundi um launamál
kvenna í Tjarnarkaffi 5. maí 1958. Þessi upptalning ætti aö gefa
lesendum nokkra vísbendingu um þau mál sem Huldu voru hug-
leiknust.
Hulda ólst upp frá 5 ára aldri hjá afa sínum sr. Magnúsi í Vallar-
nesi sem var íhaldsmaöur af gamla skólanum. ,,Hann talaöi jafn
virðulega við fjósamanninn sem sýslumanninn", segir Hulda.
En hún hefur trúlega alla tíö haft mjög sterka réttlætiskennd því
þó vel væri komið fram viö alla, fann hún fyrir stéttaskiptingunni
á heimilinu og var ósátt við hana þótt hún geröi sér ekki grein fyrir
því þá. En var eitthvað ööru fremur sem haföi áhrif á hugmyndir
hennar?
„Sem unglingsstúlka í Reykjavik sótti ég ásamt vinkonu minni
oft útifundi sem verkalýöshreyfingin hélt. Þeir höföu áreiðanlega
sterk áhrif á mig.“
,,Ein að sópa í eyðimörkinni!"
Hulda hóf upp raust sína en róttækar hugmyndir hennar féllu
í grýttan jaröveg eðaeinsog hún segir sjálf: ,,Mér fannst stundum
að ég væri ein aö sópa í eyðimörkinni“.
Hvers vegna þagnaði hún aftur innan fárra ára?
„Þegar ég fór aö kynnast kjaramálunum blöskraöi mér. Ég
man vel eftir fyrsta fundinum sem ég fór á hjá starfsmannafélag-
inu mínu, SFR, hvaö voru fáar konur þar og allt ósköp dauflegt,
kjarabaráttulega séð. Þaö varö til þess aö ég fór að reyna aö ýta «
við þessu en rakst þá alls staðar á veggi. Þá fór ég að taka til
minna ráöa. Ég hélt ræöur og var beðin um að flytja erindi, en
þetta var í rauninni alveg vonlaus barátta. Ég hef alltaf haft litla
biölund og ef talað er fyrir tómum eyrum og ekkert gerist þá bara
gefst maður upp.“
Þegar hér er komið sögu, sitjum við þegjandi litla stund, og
sötrum kaffið okkar, kannski dálítið daprar á svip þar til Hulda tek-
ur aftur til máls:
„Annars man ég eftir því aö Margrét konan hans Þórbergs
Þórðarsonar hringdi einu sinni í mig upp á Veðurstofu til aö segja
mér hvaö hann Þórbergur Þórðarson hefði veriö hrifinn af grein
eftir mig. Ég varö náttúrlega ofsalega montin," segir Hulda og
skellihlær.
Þrjátíu árum síðar hefur sorglega lítiö áunnist í málum sem
Hulda taldi sjálfsögö mannréttindamál.
Nú eru uppi nokkuð háværar raddir um að konur eigi aö semja
einar og sér. Er þaö ekki það sama og þú lagðir til fyrir 30 árum
síðan?
„Jú, konurnar veröa að berjast sér í launamálum og á öllum
sviöum. Mér fannst það fyrir 30 árum og finnst þaö enn. Ég lagði
til að kvenfólkið stofnaöi sér deild innan SFR, en þaö fékk engar
undirtektir, samt var kvenfólk þá farið aö sækja meira fundi. Ekki
ein konasýndi áhuga. Starfshópar máttu stofnadeildir innan SFR
og ég lagöi líka til aö fólk sem stundaði sömu störf hópaöi sig sam-
an meö sín mál og reyndi aö koma þeim á framfæri, í staö þess
aö eiga jafnvel engan fulltrúa í launamálaráðinu sjálfu en það
skorti mikið á aö hver starfshópur hefði talsmann fyrir sig í launa-
málasamkundunni. Þá eins og nú voru konur í neöstu launaflokk-
unum og ég flutti einu sinni tillögu hjá SFR um aö 3 eöa 4 neöstu
launaflokkarnir yröu skornir af, teknir burtu. En þaö fékk engan
hljómgrunn."
Nú segir þú aö hugmyndir þínar og tillögur hafi ekki fengið
hljómgrunn, ekki einu sinni meðal kvenna, en varla hafa þær ver-
iö ánægöar meö sín kjör?
„Konur vanmeta sig, þær treysta sér ekki og finnst allt frekja
16