Vera - 01.04.1986, Blaðsíða 20

Þarna var
einu sinni
líf í tuskunum
>
>
í ár er Reykjavíkurborg 200 ára og skal afmælisins minnst
með miklum veisluhöldum. Súlur hafaverið reistar viðborgar-
mörk til að minnaokkur á þá ósennilegu þjóðsögu aðöndveg-
issúlurnar hafi rekið inn sundin blá.
Árið 1961 hélt borgin upp á 175 ára afmæli sitt. Þá var
ákveðið að minnast aldagamals strits kvenna við Laugarnar í
Laugardal. Það var gert með þeim hætti að stytta Ásmundar
Sveinssonar af þvottakonunni var reist á lágum hól austan við
Laugarnar og steinþróin og bogagrindurnar lagfærðar.
Þvottalaugarnar komust í tölu sögulegra minja. Bali þvotta-
konunnar er jafnframt gosbrunnur og var ætlunin að upp úr
honum streymdi vatn í sífellu. En balinn hefur aldrei fyllst af
vatni, þetta menningarsögulega framtak gleymdist og þvotta-
konan stendur ein og yfirgefin í Laugardalnum. Það er helst
að fólk rekist á hana fyrir tilviljun.
Það var reykurinn úr laugunum sem lokkaði Ingólf og Hall-
veigu til búsetu í víkinni og eftir reyknum kölluðu þau bæ sinn
Reykjavík.
Allt frá þeirra dögum og fram á sjötta áratug þessarar aldar
hafa Laugarnar verið notaðar til þvotta einsog aðrar heitar
laugar hér á landi. Nú notum við heita vatnið til að synda í því
og sulla okkur til ánægju og heilsubótar.
Hverir og laugar hafa alltaf vakið forvitni og hrifningu ferða-
manna. John Ross Browne kom hingað í stutta heimsókn árið
1862 og skrapp austur í Haukadal með Geir Zoéga. Um þá
upplifun skrifaði hann m.a.: „. . . þarna má sjóða lambslæri í
potti sem stungið er niður í vatnið, hægt er að búa til plómu-
búðing, sjóðaegg, fisk_og matbúahvað sem manni þóknast."
Hann hefur verið svangur karlinn þegar hann sat við hvera-
svæðið, því gildi lauga sem suðupotts fyrir óhreinan þvott, er
honum ekkert ofarlega í huga.
Notkun Lauganna var alltaf stöðug og jókst eftir því sem íbú-
um Reykjavíkur og nágrennis fjölgaði. Laugavegurinn var
aðalleiðin inn í Laugar og eftir honum streymdu konur í löng-
um lestum áratugum saman og báru lengstum þvottinn sinn
á bakinu. Þær fóru með mikið magn í einu svo laugarferðirnar
yrðu ekki eins margar og stóðu svo við heitar gufurnar i hvern-
ig veðri sem var á öllum árstímum og skrúbbuðu, nudduðu og
undu. Síðan báru þær þvottinn heim, oftast blautan og helm-
ingi þyngri. Þarna voru samankomnar konur á öllum aldri,
vinnukonur heldri manna og húsmæður. Margar neyddust til
að hafa börnin með sér og bættust því við áhyggjur af þeim í
námunda við sjóðheitar laugarnar.
Lengi vel voru konurnar skýlislausar við vinnu sína. En 1833
)
»<
20
j