Vera - 01.08.1997, Qupperneq 36

Bae kur
Um leyndardómsfullt líf
Marilyn Monroe
Eva María JómsdótW'
Goddess
- The Secret Lives of Marilyn Monroe
(updated with dramatic new evidence)
Anthony Summers Sphere books LTD 1988
ann 4. ágúst voru liðin 35 ár frá
því að Marilyn Monroe lést. Hún
var 36 ára, átti þrjú hjónabönd og
fjölda fóstureyðinga og fósturláta
að baki. Hún lék í um þrjátíu
kvikmyndum, þar af 25 áður en hún varð
þrítug. Minningin um þessa konu er enn í
dag mjög lifandi á meðal almennings um all-
an heim. Það kemur því ekki á óvart að bók-
in Goddess - the secret lives of Marilyn
Monroe, sem rannsóknarblaðamaðurinn
Anthony Summers skrifaði, hafi vakið mikla
athygli og selst vel þegar hún kom fyrst út
árið 1985.
Helsta kappsmál höfundarins er að fá ná-
kvæmar og sannar upplýsingar um orð,
gerðir og tilfinningar Marilyn, sérstaklega
þegar nær dregur dauðastundinni. Vitnað er
í samtöl við vini, kunningja, samstarfsfólk
og þá sem gætu kallast rétt fólk á réttum
stað. í langflestum tilfellum fær hann stað-
festingu á vitnisburði einstakra aðila eða
bendir á að þessi eða hin staðhæfingin hljóti
að teljast hæpin. Tilraunir Summers til að
varpa ljósi á líf og dauða Marilyn Monroe
eru vísindalega unnar. Hugsanlega varð það
til þess að nokkrir þeirra sem skoruðust
undan viðtali við hann í fyrstu, höfðu sam-
band við hann eftir útkomu bókarinnar. í
síðari útgáfu bókarinnar er magnaður við-
bótarkafli með áður óþekktum staðreynd-
um.
Það er vandaverk að rita ævisögu þess
sem er löngu látinn og er enn á milli tann-
anna á fólki. Mörg viðkvæm og óuppgerð
mál hafa tengst nafni Monroe í gegnum tíð-
ina. Samt hefur enginn skoðað áður jafn ná-
kvæmlega hvar kenningarnar um að Mari-
lyn hafi átt í ástarsambandi við þá Kennedy-
bræður, John og Robert, eiga upptök sín.
Þeir eru líka margir sem efast um að Mari-
lyn hafi framið sjálfsmorð. Þeir vísa meðal
annars til dánarvottorðsins þar sem læknir-
inn sagði dánarorsökina vera líklegt sjálfs-
víg.
í bók Summers eru báðar sögusagnirnar
teknar fyrir, kryfjaðar, greindar og jafnvel
tengdar saman á óvæntan hátt. Auk þess
flækjast mafían, alríkislögreglan og banda-
ríska leyniþjónustan inn í söguna. Höfund-
inum hefur tekist að setja saman heildstæða
mynd af því flókna iífi sem Marilyn Monroe
lifði. Sú mynd er í litlu samræmi við ímynd
smástelpunnar sem var að springa úr kyn-
þokka. Þá mynd hafa flestir einhverntíma
hengt upp á vegg hjá sér.
Anthony Summers veltir sér lítið uppúr
því hvað ímynd þessarar kvikmyndastjörnu
gerði eða gerði ekki fyrir kvenfrelsishreyf-
inguna. Sagan er einfaldlega sögð á þann
hátt að tuggan um heimsku Ijóskuna hefur
ekkert hlutverk og er ekkert viðmið.
Hún var kvikmyndaleikkona og kyntákn.
Fæstir efast um kynþokka hennar og fegurð.
En er ekki einkennilegt að sú kona sem af
mörgum er talin mesta kvikmyndastjarna
allra tíma, ásamt Charlie Chaplin, hafi alltaf
haft orð á sér fyrir að geta ekkert leikið og
komist áfram á útlitinu?
Mannlýsingin sem bókin dregur upp á
rúmum 500 blaðsíðum kemur ítrekað á
óvart. Hún virðist hafa verið óhemju ein-
beitt og ákveðin manneskja. Hún bar þess
þó alla tíð merki
að hafa alist upp
við óöryggi og
höfnun. Æðsta
takmark hennar í
lífinu var að eign-
ast börn. Það
hefði getað orðið
að veruleika
stuttu eftir að hún
giftist fyrst, árið
sem hún varð
sextán. „Á þeim
tíma hló Norma
Jeane á réttum
stöðum og þagði
þegar það átti
við“ er haft eftir
eiginmanninum
fyrrverandi, Jim
Dougherty. En það átti eftir að breytast,
jafnvel svo rækilega að alríkislögreglan, FBI,
hélt skýrslu um Marilyn í flokknum „Ógn-
un við þjóðaröryggi“.
En blaðaskrif um Marilyn á hátindi ferils-
ins voru á allt öðrum og sakleysislegri nót-
um. Fjölluðu oftar en ekki um útlit hennar
og ástamál. Ein frægasta setning um rass,
sem birst hefur á prenti, sækir innblástur til
afturenda stjörnunnar þegar hún sté á svið
og tók á móti verðlaunum fyrir að vera vin-
sælasta leikkona Hollywood að dómi áhorf-
enda: „...her derriére looked like two
puppies fighting under a silk sheet“ (bls.
117). Það var fyrrverandi elskhugi Marilyn,
blaðamaðurinn James Bacon, sem komst
svo að orði árið 1953.
Þó að Marilyn hafi ekki gert sér neina
rellu útaf svona skrifum var einlægur ásetn-
ingur hennar alla tíð að verða tekin alvar-
lega sem leikkona. Stærsta skrefið í þá átt
steig hún 28 ára gömul, þegar Hollywood
elítan hafði loksins viðurkennt hana sem
góða og gilda stjörnu. í stað þess að baða sig
í töfraljómanum, sneri hún baki við honum
og flutti til New York. Þar var hún undir
verndarvæng leiklistarfrömuðarins Lee
Strasberg, sem sagði stuttu síðar að tveir af
þeim hundruðum nemenda sem hann hefði
kennt bæru af öllum hinum: Marlon Brando
og Marilyn Monroe.
í heimsborginni vaknaði áhugi hennar á
öðrum listum. Hún hafði reyndar alla tíð
stundað sjálfsnám í einhverjum mæli, lesið
allt sem hún náði í um listir og menningu
gagngert til að hafa traustan grunn til að
getað orðið betri og dýpri leikkona. Hún
stundaði líka aðra list, sem nú á undir högg
að sækja; samræðulistina. Hún undirbjó sig
fyrir mannfagnaði með þeim hætti að
ákveða fyrirfram umræðuefni. Þetta virðist
hafa tekist vel upp í flestum tilfellum. Eitt
skipti vildi þó svo óheppilega til að sessu-
nautur hennar, Robert Kennedy, sem þá
gegndi embætti ríkissaksóknara Bandaríkj-
anna, sá í veski hennar miða með fáeinum
útpældum spurningum um stefnu stjórn-
valda í nokkrum hitamálum, sem hún hafði
hripað niður. Þessi saga breiddist hratt út,
var notuð Marilyn til háðungar og ýtti und-
ir skoðun þeirra sem töldu konuna ekki
stíga í vitið.
Síðasta kvikmyndin sem hún lék í, Some-
thing's Got to Give, var aldrei kláruð. Mari-
lyn var rekin fyrir fjarvistir og dauðyflislega
leiktilburði. Þegar hún fékk ekki að klæðast
bikini í einu atriðinu, á hún að hafa sagt:
„Remember you've got Marilyn Monroe,
you've got to use her“ (bls. 362). Þessi at-
36