Freyr - 01.06.1906, Blaðsíða 2

78
JTRE YR
þeir hafa yeitt mýrinni frjóvgun miklu meira
en regnvatnið, sem annars vill oft safnast fyrir
í henni, og hefir ekki framrás af hallaleysi og
hæðinni í vötnunum. Það annað, að þeir hafa
flutt dálítinn aur eða mold inn á ofanverða mýr-
ina (Bjólumýrina), en sá aur hefir fest og
hætt þar jarðveginn. Og það hið þriðja, að
þeir hafa flutt mikinn sand inn fyrir bakkana,
sem sest þar fyrir, er straumurinn hættir, og
að vísu kæfir þar siægjuna, en um leið hækk-
ar þar jarðveginn, svo minni hætta er á því, að
áin brjóti óviðráðanleg skörð í bakkana.
Þegar búið er að teppa ósana til fulls, þá
þarf að veita ánni inn á mýrina með þeim út-
búnaði, að hún geti ekki gert neinn usla, held-
ur sé jafnan viðráðanleg.
A einum stað flýtur áin nú yfir hleðsluna,
hvenær sem í hækkar, en af því þar er und-
ir grjót og hátt fyrir innan, þá spillir hún þar
engu. Þannig mætti veita henni víðar inn á
mýrina, í smáum stil með litlum tilkostaaði.
Árin 1883—84 var lilaðinn flóðgarður all-
langur niður með vötnunum, fyrir neðan það,
sem bakkarnir ná fram með þeim. Átti sá
flóðgarður að vernda miðmýrina og hinn neðri
hluta hennar fyrir vötnunum, en hakkarnir
hinn efri. Erernur litla trú munu bændur hafa
haft á þessu verki, þeir munu meðal annars
hafa óttast óvaranleik flóðgarðsins, ekki sizt
vegna þess að sumstaðar varð hann að byggj-
ast á feni. Enda sökk hann þar fljótlega, við-
haldið var vanrækt, og verkið eyðilagðist.
Meðan jarðvegurinn festist ekki til muna
á þessu svæði, sýnist mér ekki álitlegt að
hyggja þar flóðgarð, og allra sízt í einu. Eg
hefi líka haft þá trú, að þegar vötnin fara fyr-
ir alvöru að sækja inn á mýrina, þá beri þau
með sér aur og sand inn á hana, festi þar og
hækki jarðveginn, og jafnyel myndi þar þá
hakka með tímanum eins og annarsstaðar er
með vötnunum, og eg fæ ekki betur séð en
farið sé að móta fyrir þessu, lítið eitt.
Árin 1899—1901 tóku þeir 14 bændur,
sem húa á Vetleifsholts og Bjólujörðunum sig
til og skáru fram Safamýri, með tilstyrk eig-
anda þeirra jarða, Búnaðarfélags Suðuramtsins
og fl. Þeir gjörðu skurð með öllum norður-
jaðri mýrarinnar, frá Bjólu og út í Erakkavatn;
það er rúml. hálftfjórða þúsund faðmar. Verk
þetta, að meðtalinni ósavinnu, var 1200 dags-
verk. Við þennan skurð batnaði mýrin til
muna. Uppistöðuvatnið í henni fékk þáfram-
rás og lækkaði, svo að víða mátti heyja í
henni, sem litt mögulegt var áður. Eyrir
skurðinn er líka hægra að komast fram í mýr-
ina, yfir svokallaða Elóðakeldu.
Sem dæmi þess hvað ílt var að komast
yfir Elóðakeldu, læt eg þess getið, að sumarið
1898 gafst eg upp við að reiða hey yfir hana
á einum stað, og gat ekki komist með það
aðra leið. Eg smíðaði þá „pramma“ og flutti
þannig yfir hana 600 hesta. Árið eftir var
byrjað að skera mýrina fram. Við það lækk-
aði vatnið í keldunni, svo að prammmn flaut
ekki. Varð þá að skera skurð þvert yfir keld-
una fyrir praramann 130 faðma á lengd, því
svo er mikil breiddin þar á keldunni. Næsta
sumar var keldan því nær þur, fyrir skurðinn,
en jafnfúin og rótarlaus; gat eg þá hrúað keld-
una með heyi, og teymt hestana yfir hana, en
þurfti til þess 40 hesta af heyi. Síðan hefi
eg brúað kelduna á þennan hátt, en þarf nú
7, minna hey til þess. Eg geri mér von um
að eftir svo sem einn áratug megi teyma lestir
yfir kelduna án heysins, ef skurðinum verður
haldið við.
Kelda þessi var áður hrúuð með torfi,
en það var orðin frágangssök víða, því ekkert
nýtilegt efni var fyrir hendi. Balarnir upp-
skornir, og engin landtaka hvorugu megin, enda
var það miklu dýrara en heyhrú, þar sem
hægt var að nota heyið fyrir vatni.
Stór þörf væri á því að ræsa Safamýri
betur fram en húið er, t. d. með nýjum skurði
vestur úr henni miðri. Án meiri framskurðar
og uppþurkunar getur Safamýri ekki orðið góð,
og án þess er ekki hægt að nota vélar til
heyvinnu í henni, neraa austurhlutanum, sem
er lang beztur og auðveldast að þurka.
Oefað má þannig mikið bæta Safamýri
enn að nýju með miklum tilkostnaði, en eg
get þó ekki ráðið til að leggja útí það nú
þegar. Til þess eru þær orsakir:
að meiri hluti hennar er enn í miklli hættu
af vötnunum og því ekki vist að sú jarðabót
komi að tilætluðum notum.