Freyr - 01.06.1906, Blaðsíða 8

84
JTE.EYR.
það hér. Sumir Rvikingar fá að heyja fyrir
kindum sinum hjá bændum, er svo hirða féð á
vetrum. Hvort þessir menn muna eftiraðtelja
það fram á sínum stað, er mér ókunnugt. Og
þannig getur víðar verið.
Hér í sveit geri eg mér hugmynd um, að
það fé, sem var baðað umfram tíundartöluna,
hafi að fullum */„ verið vinnuhjúaíé, er eigi bar
að tíunda, að öðrum '/s fóðrafé utansveitar, og
ef til vill að tæpum */» undandráttur bænda.
En vissu hefi eg enga fyrir þessu, aðra en al-
mennan kunnugleika, sem eg byggi hlutföll
þessi á.
Sé nú víða þessu líkt ástatt, dregur það,
að mér virðist, töluvert úr sorta blettsins, sem
ritgjörðin í „Erey“ setur á „bændur“ fyrir
„tíundarundandrátt“, og sem sum blöðin hafa
gleipt við með svo mikilli ánægju!
Tíundarsvikum kemur mér ekki til hugar
að mæla bót. En undir orðinu „bændur“ eru
alment taldir búsráðenclur; og sé farið að hirta
þá, finst mér ekki að þeir eigi að gjalda nema
sinna eigin saka.
Tíundarlögin eru langt írá því að vera skýr
í ákvæðum sinum. Orðið „tíund“, sem kemur
víst 45 sinnum fyrir í þeim, er jöfnum höndum
haft um að telja fénað fram, og að gjalda skatt
af lionum. Svo segja þau: „Eeila skal úr tíund
sjöunda hluta fénaðarins.“ Þetta er af sumurn
skilið svo, að sjöund skuli fella úr framtali, og
gefa lögin ekki heimild til að áfella fáfróða
fýrir þann skilning. Þó mun ekki alment að
bændur gjöri það.
Af baðaða fénu vantar 165,000 í tíundar-
skýrslurnar. Þar sem eg er kunnugastur (og
það er á Suðurlandi) mundi að mínu áliti rétt-
ast að gjöra þann reikning upp (hlutfallslega)
þannig:
1. Eign búlausra, sem ekki eru tíund-
arskyldir (eiga ekki ýý hndr.)J. . 70,000
2. Eóðrafénaður, eign manna, er heima
eiga í öðrum sveitum (hafa gleymt
að tíunda þar).................... 50,000
3. Eignbænda, erhafa „dregið undan“ 45,000
Samtals 165,000
Láti þetta nærri, sem mér þykir sennilegt„
minkar það „minkunina fyrir bændur.“
Gröf 6. april 1908.
Björn Bjarnarson.
*
* *
Hreppstjórinn í Gröf, hr. Björn Bjarnarson,.
hlýtur að hafa verið mjög illa fyrirkallaður,.
þegar hann samdi framanskráða grein.
Seinustu árin síðan hann varð hreppstjóri
hefir hann orðið að gefa yfirboðara sínum ár-
lega skýrslur um tíundarframtal bænda í Mos-
íellssveit og framtal til búnaðarskýrslnanna —•
annars væri búið að taka af honum titilinn. —
Það er því nokkuð djarft spilað af hr. B. B.,.
að láta sem hann naumast kannist við búnað-
arskýrslurnar, og einkennilegt hól er það um
bændur, að halda því fram, að þeim sé yfirleitt
ókunnugt um þær, þótt þeir vitanlega telji fram
til þeirra á hverjum vor- og hausthreppaskilum.
Eyrst hreppstjóri B. B. ekki er viss um,.
hvort telja eigi fram til búnaðarskýrslnanna
allan búpening eður eigi, ætti hann að fá sýslu-
mann sinn til að lesa með sér „Lög um hag-
fræðisskýrslur11 frá 8/u 1895. Þá mun hann
fá að vita afdráttarlaust, að allir, sem búfé
hafa undir höndum, eiga að telja það fram,
hvort sem það er eign þeirra eða eigi, og hvort
sem það er margt eða fátt, og að vísvitandi
rangt framtal varðar 10—200 kr. sektum. Jafn-
framt mun hann fá að vita, að reglugjörðin, sem
fylgir nefndum lögum býður hreppstjórum að
gjöra sér far um að búnaðarskýrslurnar séu svo
fullkomnar sem orðið getur, og að þeir geta
átt von á að sæta sjálfir ábyrgð fyrir vanrækslu
eða eftirgangsleysi í þessu efni.
Sauðfjártalan í grein minni í Frey III. 2.
sem tala baðaðs fjárerborin saman við, er, eins
og greinin ber ljóslega með sér, tekin eftir bún-
aðarskýrslunum, samskonar skýrslum og búpen-
ingstalan i „Landshagsskýrslunum" að undan-
förnu. Að sjálfsögðu er fjártala tíundaskýrsln-
anna nokkuð lægra, af því að eigi þarf að tí-
unda sauðfjárkúgildi, er fylgja jörðum eða kind-
ur þeirra, sem ekki eiga 60 álnir í tíundbæru
lausafé. En hvort þessi mismunur er meiri eða